Zuid-Amerika in de ban van historische finale: ‘Een echte vulkaan van emotie'

Met de Superclásico tussen Boca Juniors en River Plate krijgt de Copa Libertadores dit jaar zijn gedroomde climax. Voor even zullen de ogen van de hele wereld gericht zijn op de eindstrijd van het meest intense clubtoernooi ter wereld, als de Argentijnse aartsrivalen tegenover elkaar staan. Wat maakt de Zuid-Amerikaanse Copa Libertadores mooier dan de Europese Champions League?

Door Chris Meijer

In de 85e minuut van de halve finale van de Copa Libertadores tussen Grêmio en River Plate nam Ignacio Scocco het Braziliaanse doel onder vuur. Scheidsrechter Andrés Cunha zag dat de bal via Matheus Simonete Bressaneli over ging, maar had niet gezien dat de Grêmio-verdediger de bal met de hand beroerd had. Na tussenkomst van de videoscheidsrechter besloot Cunha de bal op de stip te leggen. Er gingen vijftien minuten aan protesten overheen alvorens Gonzalo Nicolás Martínez River Plate vanaf elf meter naar de finale schoot. Ondertussen had zich buiten het veld al een politiemacht verzameld, die ervoor moest zorgen dat Cunha ongeschonden het veld kon verlaten. Onder begeleiding van veertien (!) politieagenten verliet het arbitrale kwartet uiteindelijk het veld van de Arena do Grêmio in Porte Alegre.

Het bijzonder tumultueuze einde van de halve finale is haast exemplarisch voor de waanzinnige passie die bij het toernooi komt kijken. “Dat is typerend, je ziet dat iedereen daarop is voorbereid. Op het moment dat hij de strafschop geeft, is er al iemand aan de zijkant bezig om de politiemacht te instrueren. Zij moeten ervoor zorgen dat de scheidsrechter het veld kan verlaten. Bij ons is dat ondenkbaar. Die gemoederen zijn zo verhit, dat er van alles kan gebeuren”, legt David Endt uit in gesprek met Voetbalzone. Hij verzorgt voor FOX Sports het commentaar bij de wedstrijden in de Copa Libertadores en zal zaterdag ook verslag doen van de heenwedstrijd in de finale tussen Boca Juniors en River Plate. “Er komen weleens andere krachten of emoties los. Er wordt af en toe op ingehakt. Beheersing is een van de belangrijkste wapens die je moet hebben om op dat niveau om staande te blijven. Dat is niet altijd op te brengen, omdat je zo wordt meegesleept door de vurigheid van het spel en de belangen.”

“Er zijn altijd momenten waarop de beheersing het verliest van de passie en zich excessen voordoen, zowel op het veld als in het publiek. Er zit altijd een gebiedende wijs van winnen in. Dat is in Europa wat meer gestroomlijnd, binnen perken”, vervolgt Endt. Deco zei ooit dat hij zijn beide Champions League-medailles, die hij won met FC Porto (2004) en Barcelona (2006), zou inruilen voor één Copa Libertadores. “De wensdroom om dit toernooi te winnen, lijkt iets groter. Misschien ook omdat de landen iets dichter bij elkaar liggen, in taal bijvoorbeeld. Het heeft zeker te maken met de passie die in Zuid-Amerika voor voetbal leeft. Nog meer dan in Europa is de Copa Libertadores de ultieme triomf. Het betekent eeuwige glorie, dat is ook de bijnaam van de beker. Die heet Glória Eterna, zo zien spelers dat vanaf hun jongensjaren al. Dat gevoel is een beetje in het kwadraat van hoe het in Europa zit. Op voetballend gebied is het niet altijd even mooi als het kan zijn in de Champions League.”

In sportief opzicht kan de Copa Libertadores uiteraard niet tippen aan de Champions League. De wereldsterren van het voetbal spelen over het algemeen in Europa, waar het prijzengeld ook een stuk hoger is dan in Zuid-Amerika. De Champions League staat niet voor niets te boek als miljardenbal. De winnaar strijkt een slordige 66,25 miljoen euro op, alleen aan vast prijzengeld. Daar komen wedstrijdpremies, televisiegelden en recettes nog eens bovenop. In de Copa Libertadores ligt dit bedrag vele malen lager, waar de winnaar totaal 10,05 miljoen kan bijschrijven aan vast prijzengeld. Het zorgt er wel voor dat de verschillen in het Zuid-Amerikaanse toernooi vele malen kleiner zijn dan in de Europese evenknie.

In de Champions League bereiken ieder jaar praktisch dezelfde acht ploegen de kwartfinale van het toernooi, verrassingen daargelaten. Daardoor strijken dezelfde clubs ieder jaar een flink deel van het prijzengeld op, dat dusdanig hoog is dat het gat met de overige clubs spoedig oploopt. Als het prijzengeld niet torenhoog is, ontstaat er minder snel een elite zoals er nu in Europa bestaat. Het resultaat: een spannender en meer onvoorspelbaar toernooi. “Als de Champions League begint, weet je welke teams min of meer meedoen om de winst. In Zuid-Amerika weet je dat absoluut niet, er is altijd een verrassing”, zei Tim Vickery, kenner van het Zuid-Amerikaanse voetbal en journalist voor de BBC, tegenover Copa90. De laatste elf edities van de Copa Libertadores leverden evenzoveel verschillende winnaars op, al was het grootste deel daarvan wel afkomstig uit Argentinië en Brazilië. Sinds 2007 stonden er tevens 21 verschillende clubs in de finale, afkomstig uit 8 verschillende landen.

De onvoorspelbaarheid zorgt soms voor prachtige succesverhalen, zoals dat van Independiente del Valle. De club uit Ecuador speelde in 2007 nog op het derde niveau en bereikte drie jaar later voor het eerst in de clubgeschiedenis de Serie A. In 2016 nam Independiente del Valle voor het eerst deel aan de Copa Libertadores, waarin afgerekend werd met onder meer River Plate en Boca Juniors. In de finale bleek het Colombiaanse Atlético Nacional, destijds nog met Davinson Sánchez in de gelederen, te sterk voor de Ecuadoraanse verrassing. Overigens is de verdediger van Tottenham Hotspur niet de enige topvoetballer die eerst in de Copa Libertadores speelde, alvorens de overstap naar Europa te maken. “Het is alsof je naar de bioscoop gaat en een trailer te zien krijgt van de toekomstige sterren van het voetbal”, legde Vickery uit. “De Champions League heeft ongelofelijk veel kwaliteit, herbergt de beste spelers ter wereld. De Copa Libertadores heeft dat niet, omdat de beste spelers verkocht worden. Maar daardoor is de competitie wel onvoorspelbaar. Het is onmogelijk om succesvol te blijven, omdat de teams tijdens het toernooi kunnen veranderen.”

Bovendien wordt er in Zuid-Amerika onder behoorlijk verschillende omstandigheden gespeeld. “Iets dat simpelweg niet bestaat in de Champions League gebeurt in La Paz. In Europa speelt iedereen op dezelfde hoogte, onder dezelfde omstandigheden. Er gebeuren buiten het veld dingen, waardoor het op een gevecht lijkt”, zei Zico daar ooit over, doelend op de omstandigheden in de hoofdstad van Bolivia. Die stad ligt op ruim 3600 meter hoogte. De finale van de Zuid-Amerikaanse equivalent van de Champions League wordt tevens over twee wedstrijden gespeeld, dus niet op neutraal terrein. Dit heeft er deels mee te maken dat een deel van de fans het zich niet kan veroorloven om naar een finalestad te reizen. Endt: “De lokale atmosfeer van beide clubs is aanwezig, dat is een belangrijke extra. Het is geen wedstrijd op neutraal terrein, met alle problemen van dien. Ik vind dat een probleem, wanneer de UEFA een derde van de kaarten beschikbaar stelt aan bedrijven en kennissen. Er is dan niet echt het fanatieke publiek, wat er in dit geval wel is in de finale van de Copa Libertadores.”

Wanneer is de Copa Libertadores-finale tussen Boca Juniors en River Plate?

Komende zaterdag zal Boca Juniors zijn aartsrivaal eerst in La Bombonera ontvangen. “Dat is een echte vulkaan van emotie, van support. Dat is onvergelijkbaar. Er mogen geen uitsupporters mee, omdat het stadsbestuur van Buenos Aires dat heeft verboden. Dat heeft een reden, want anders loopt het geheid helemaal uit de hand. Die sfeer zal onwaarschijnlijk zijn, dat zal in El Monumental (het stadion van River Plate, red.) hetzelfde zijn”, vertelt Endt. De laatste keer dat de Superclásico in de Copa Libertadores werd afgewerkt, was in 2015. Destijds werd Boca Juniors uit het toernooi genomen, omdat een fan tijdens de return in La Bombonera pepperspray in de spelerstunnel had gespoten. De wedstrijd werd gestaakt, omdat de spelers van River Plate last hadden van de ogen. “Boca heeft River nu verboden om de kleedkamer enigszins rood-wit te kleuren, een beetje aan te kleden. Dat hadden ze bij de vorige wedstrijd wel gedaan. Boca wil dat absoluut niet hebben, ze willen niks van rood-wit binnen hebben in het stadion.”

Endt beschouwt Boca Juniors als de favoriet voor de eindstrijd, die voor het eerst in de geschiedenis van de Copa Libertadores tussen de aartsrivalen uit Buenos Aires gaat. “Als ik met mijn koele, Europese oog kijk, heeft Boca de beste ploeg. Het meest pure talent en een behoorlijke eenheid, met snelle aanvallers. Dat is iets waar het River een beetje aan ontbeerd. Maar ja, ik dacht dat River ook Grêmio niet ging verslaan, want dat is een van de beste ploegen van het continent. Dit is iets waar geen logica meer aan te pas komt, er kunnen zulke krachten loskomen. Het onverwachtse kan werkelijkheid worden”, aldus Endt. De Superclásicio zal in ieder geval een prominente plaats krijgen in het dikke geschiedenisboek van de Copa Libertadores. “Alle magische, mythische en normale krachten zullen worden gebundeld. Dit is meer dan een normale finale, het is iets exceptioneels. De historie van de Copa Libertadores is een schatkist van vertellingen, sages en mythes. Er zit zoveel in, dat is echt fantastisch.”