Waarom Roman Abramovich erover nadenkt om Chelsea te verkopen

Met 21 punten uit de eerste 9 wedstrijden van het nieuwe seizoen, en voetbalminnend Engeland dat geen genoeg kan krijgen van Sarriball, is Chelsea sportief gezien uitstekend begonnen aan de nieuwe voetbaljaargang. Achter de schermen speelt echter het een en ander op Stamford Bridge en de geruchten dat eigenaar Roman Abramovich na vijftien jaar afscheid zal nemen van de club winnen met de dag aan kracht. De steenrijke Rus ziet zich door politieke ontwikkelingen op het wereldtoneel namelijk mogelijk tegen zijn zin in genoodzaakt om the Blues van de hand te doen.

Door Robin Bruggeman

Toen Abramovich in 2003 voor een kleine 160 miljoen euro instapte bij Chelsea stond de club er op financieel gebied niet al te florissant voor. Tussen de seizoenen 1996/97 en 1999/00 werden er met twee FA Cups, een League Cup, een Europa Cup voor bekerwinnaars en een UEFA Super Cup weliswaar vijf prijzen gewonnen, maar de veertien seizoenen die de Londenaren tussen 1975 en 1989 op het tweede niveau spendeerden waren zeker nog niet vergeten. De financiële injectie uit Rusland zorgde er echter voor dat spelers als Didier Drogba, Michael Essien, Ricardo Carvalho en Hernán Crespo in die eerste jaren naar Stamford Bridge kwamen en in 2005 volgde de eerste landstitel in vijftig jaar tijd.

In de daaropvolgende jaren bleef Abramovich grote spelers naar Chelsea halen en verbrak hij het Engelse transferrecord tweemaal met, eerst, de komst van Andriy Shevchenko voor een kleine 44 miljoen euro en daarna de transfer van Fernando Torres voor bijna 60 miljoen. Onder trainers als José Mourinho, Carlo Ancelotti, Guus Hiddink, Roberto Di Matteo, Rafael Benítez en Antonio Conte bleef de club de prijzen aaneenrijgen en de teller in het tijdperk Abramovich staat inmiddels op achttien hoofdprijzen in vijftien jaar tijd: vijf landstitels, vijfmaal de FA Cup, driemaal de League Cup, driemaal het Community Shield, een Europa League en een Champions League.

In totaal stak Abramovich in de afgelopen jaren bijna 1,7 miljard euro in de club en Chelsea was voor de zakenman duidelijk meer dan een simpele investering die hem op de langere termijn geld moest opleveren. De inmiddels 51-jarige Rus was in de voorgaande jaren vaak op de tribunes van Stamford Bridge te zien, bezocht regelmatig trainingen van zijn club en had een flinke vinger in de pap wat betreft het transferbeleid van Chelsea. De afgelopen maanden is het echter stil geworden rond Abramovich en de man die zich sowieso al het liefst buiten de schijnwerpers bevindt, hij heeft al meer dan tien jaar geen interviews meer gegeven in het Verenigde Koninkrijk, is nu helemaal uit beeld verdwenen.

De belangrijkste reden voor het van de radar verdwijnen van Abramovich zijn de verschillende incidenten de relatie tussen Rusland en het Westen op scherp hebben gezet en waar hij nu de gevolgen van lijkt te ondervinden. De in een joods gezin geboren Rus werd in de jaren negentig, in de periode dat de Sovjet-Unie onderuitging en staatsbedrijven op grote schaal werden geprivatiseerd, rijk via het oliebedrijf Sibneft, dat hij samen met mede-oligarch Boris Berezovsky voor een kleine honderd miljoen euro op de kop tikte. De verkoop van de door de staat geleide oliegigant verliep echter niet helemaal eerlijk aangezien de werkelijke waarde van het bedrijf rond de drie miljard lag. Toenmalig president Boris Jeltsin besloot desondanks een oogje dicht te knijpen als Abramovich en de andere nieuwe rijken hem zouden steunen in zijn jacht op herverkiezing.

Het aantreden van Vladimir Putin eind 1999 leidde echter tot een verandering in de verhouding tussen de Russische overheid en de superrijken die een paar jaar ervoor nog hadden geprofiteerd van de privatisering van de Russische staatsbedrijven. De nieuwe president beloofde hard op te treden om te zorgen dat de enorme geldstromen die voortkwamen uit de natuurlijke hulpbronnen van het land weer ten goede zouden komen aan de schatkist. Onder meer Berezovsky en Mikhail Khodorkovsky ondervonden hier al snel de gevolgen van, maar Abramovich ontsprong de dans door zich al vroeg achter Putin te scharen en zich in de daaropvolgende jaren een trouwe bondgenoot van de president te tonen. In 2005 verkocht hij Sibneft, met goedkeuring van Putin, voor dertien miljard euro aan gasreus Gazprom, dat voor een groot deel in handen van de staat is. Deze transactie maakte Abramovich in een klap tot een van de rijkste mannen op aarde en zorgde ervoor dat hij zijn fortuin door middel van investeringen in andere bedrijven in het afgelopen decennium nog verder uit kon breiden.

Zijn nauwe band met Putin komt Abramovich nu echter slecht uit, aangezien de relatie tussen de Russische president en het Westen de afgelopen jaren een aantal flinke deuken heeft opgelopen. Na de oorlog in het oosten van Oekraïne, het neerhalen van vlucht MH17 boven dat land, de annexatie van de Krim en de vermeende inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 werden er al verschillende zware sancties ingesteld tegen Rusland als geheel en vertrouwelingen van de president in het bijzonder en in maart van dit jaar kon er met de vergiftiging van de voormalige spion Sergei Skripal en diens dochter Yulia in het Engelse Salisbury nog een incident aan de lijst worden toegevoegd. Waar Abramovich in eerste instantie de dans leek te ontspringen, besloten de Britten na de eerste aanval met een chemisch wapen op Brits grondgebied sinds de Tweede Wereldoorlog harder op te treden tegen de vele oligarchen en andere rijke Russen die van Londen hun thuisbasis hebben gemaakt.

Een aanvraag voor een visumverlenging door Abramovich werd vervolgens in mei van dit jaar on hold gezet, waarna de eigenaar van Chelsea besloot om het verzoek maar helemaal in te trekken. Een plan om vervolgens van Zwitserland zijn nieuwe thuisland te maken stuitte op verzet van de politie aldaar, aangezien Abramovich in verband wordt gebracht met het witwassen van geld en zijn fortuin mogelijk van ‘criminele oorsprong’ zou zijn. Als Russische jood kwam hij echter wel in aanmerking voor een Israëlisch paspoort en eind mei stelde Abramovich plan C in werking door naar Tel Aviv te vliegen en daar Israëlisch staatsburgerschap aan te vragen. Met zijn nieuwe paspoort op zak staat het Abramovich nu wel vrij om naar het Verenigde Koninkrijk te reizen en zes maanden op Britse bodem te verblijven. Zonder visum mag hij echter niet werken of zakendoen in Groot-Brittannië en vlak nadat de eigenaar zijn nieuwe reisdocumenten in ontvangst nam maakte Chelsea bekend dat er wegens een ‘ongunstig investeringsklimaat’ voorlopig een streep is gegaan door de langverwachte bouw van een nieuw stadion.

Zonder een dooi in de ijzige betrekkingen tussen de Britten en de Russen in zicht kan er op termijn weleens een einde komen aan de innige band tussen Abramovich en Chelsea. De clubeigenaar, met een geschat vermogen van 11,5 miljard euro de op tien na rijkste Rus van dit moment, is al druk bezig om zijn bezittingen te herstructureren zodat hij in de toekomst zo min mogelijk schade zal ondervinden van eventuele Amerikaanse en Europese sancties en Abramovich zou de Amerikaanse zakenbank Raine Group inmiddels hebben ingehuurd om te kijken wat de mogelijkheden zijn wat betreft een volledige of gedeeltelijke verkoop van de Londense voetbalclub. Sir Jim Ratcliffe, dankzij zijn chemiebedrijf INEOS uitgegroeid tot rijkste Brit van dit moment, heeft in juni een bod van naar verluidt 2,2 miljard euro uitgebracht op the Blues, maar dit bedrag kon Abramovich volgens de Engelse media niet bekoren.

De Rus zou volgens berichten in de Engelse pers minstens 3,4 miljard willen ontvangen voor de club, die op dit moment een geschatte waarde van meer dan 2,5 miljard euro vertegenwoordigt. Eerdere vrezen dat Chelsea in zou storten op het moment dat Abramovich de geldkraan dichtdraait lijken daardoor ook ongegrond. Door zijn enorme investeringen in de selectie, infrastructuur en naamsbekendheid van de club is de huidige nummer drie van de Premier League uitgegroeid tot een van de grootste clubs van de wereld en lijkt het in de toekomst in staat om de eigen broek op te houden. De volgende eigenaar wordt daarnaast naar alle waarschijnlijkheid een miljardair of investeringsgroep met dezelfde financiële mogelijkheden als Abramovich, waardoor er nauwelijks sprake zal zijn van een harde overgang. Met spelers op het veld die honderden miljoenen euro’s aan waarde vertegenwoordigen, en een opwindende nieuwe speelstijl onder leiding van Maurizio Sarri, heeft het er dan ook alle schijn van dat Chelsea voor de lange termijn een plaats in de Engelse top heeft veroverd en zelfs een mogelijk einde van the Roman Empire in Londen lijkt hier geen verandering in te zullen brengen.