VZ telt af - Britten tergen Russen met Nazi-vergelijking: ‘Leg dat maar uit’

Het WK in Rusland gaat op 14 juni van start met een wedstrijd tussen het gastland en Saudi-Arabië. Voetbalzone telt met een serie van dertig artikelen af naar het begin van het eindtoernooi. Vandaag wordt de vergelijking die de Engelse Minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson trok tussen het WK van 2018 en de Olympische Spelen van 1936 in Nazi-Duitsland onder de loep genomen.

Door Robin Bruggeman

De gifgasaanval die begin maart in het Engelse Salisbury op de voormalige Russische dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter Joelia werd gepleegd deed binnen en buiten het Verenigd Koninkrijk veel stof opwaaien. Stevige bewoordingen en sancties volgden in de richting van de vermeende dader Rusland en in de Engelse pers werd al gespeculeerd over een boycot van het WK van aankomende zomer. De Russen blijven echter in alle toonaarden ontkennen betrokken te zijn geweest bij het incident en een opmerking van Boris Johnson bracht de woede bij de WK-organisator helemaal tot een kookpunt.

Bij een vergadering van een comité voor Buitenlands Zaken deed parlementslid Ian Austin een oproep om de Engelse nationale ploeg terug te trekken van het toernooi: “Vladimir Putin gaat dit toernooi gebruiken op dezelfde manier als waarop Adolf Hitler de Olympische Spelen van 1936 inzette”, stelde hij. Johnson kon zich hier wel in vinden: “Ik denk dat uw kenschets van wat er zal gebeuren in Moskou, op het WK, in alle stadions, ik denk dat die vergelijking met 1936 inderdaad klopt. Het vooruitzicht dat Putin zichzelf zal verheerlijken doormiddel van dit sportevenement is misselijkmakend”, tekende The Guardian op.

De Spelen van Berlijn zijn, met de gruwelijkheden van het Nazi-regime en de Tweede Wereldoorlog in het achterhoofd, als een van de meest controversiële ooit de geschiedenisboeken ingegaan. Hoewel het de Weimar Republiek was die de Spelen voor Berlijn in de wacht sleepten, waren het de Nazi’s die het toernooi in probeerden te zetten voor hun propagandadoeleinden. Hitler verbood het Joodse atleten om uit te komen voor Duitsland en probeerde de komst van Joodse en donkere atleten uit andere landen te ontmoedigen.

Om te benadrukken dat zij de erfenis van de Europese en oude Griekse en Romeinse beschavingen op hun schouders hadden genomen introduceerden zij ook het beroemde doorgeven van de Olympische vlam. In Rusland werd er vanzelfsprekend met ontsteltenis gereageerd op de uitspraken van Johnson: “Deze uitspraak is absoluut walgelijk en ongepast voor welke minister dan ook. Deze opmerking is zonder twijfel beledigend en onacceptabel”, was Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov er tegenover Russia Today snel bij.

Met meer dan twintig miljoen doden in de Sovjet-Unie is de Tweede Wereldoorlog in Rusland iedere dag nog onderwerp van gesprek en vergelijkingen tussen het regime van Hitler en de regering van Putin worden in Moskou doorgaans met de felste bewoordingen ontvangen. Maria Zakharova, persvoorlichter van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, wees de Engelsen er meteen op dat de Sovjet-Unie zelf niet aanwezig was op de Spelen van Berlijn, aangezien het land pas in 1951 een Olympisch Comité kreeg en in 1952 op de Spelen van Helsinki zijn debuut maakte.

Een aantal hooggeplaatste Engelsen, waaronder een delegatie van het Britse Olympische Comité, drie Britse vertegenwoordigers van het IOC en aantal Britse voorzitters van verschillende internationale sportbonden waren echter wel van de partij in de Duitse hoofdstad, benadrukte Zakharova: “Dit betekent niets anders dan dat deze individuen deelnamen aan officiële evenementen die werden georganiseerd rond de Spelen in een Duitsland dat al vergiftigd was door de Nazi-ideologie.”

“Een systeem van concentratiekampen voor de tegenstanders van het Hitler-regime, anti-sociale elementen, veroordeelden en andere categorieën burgers werd in die tijd al opgezet. Hoewel leden van het Britse diplomatieke korps daar waren vanuit hun officiële functie, waren de bovengenoemde personen daar uit vrije wil, meer uit keuze dan uit plicht. Meneer Johnson, wat deden deze geëerde Britse sportbestuurders daar als Hitlers gasten? Leg dat maar eens uit aan uw land”, was zij fel. De Russische ambassadeur in Groot-Britannië Alexander Yakovenko sloot zich daarbij aan: “Niemand heeft het recht om de Russische bevolking, die het Nazisme heeft verslagen en in die strijd meer dan 25 miljoen levens heeft opgeofferd, te beledigen door ons land te vergelijken met Nazi-Duitsland.”

De toewijzing van het toernooi aan Rusland was overigens ook al geen besluit dat was gespeend van controverse. Naast de Russen stelden ook Engeland, Spanje en Portugal en Nederland en België zich kandidaat voor het toernooi dat deze zomer wordt gehouden. Na de toewijzing van het toernooi onder leiding van de inmiddels diep gevallen Sepp Blatter was het vooral de Engelse FA die de FIFA beschuldigde van corruptie en vriendjespolitiek. Een rapport in 2014 pleitte Rusland vervolgens vrij, maar enkele hooggeplaatste figuren in de Engelse voetbalwereld weigeren zich hier nog altijd bij neer te leggen.

Na de gewelddadige clashes tussen Engelse en Russische fans tijdens het EK van twee jaar geleden wordt in Londen ook gevreesd voor de veiligheid van de supporters die the Three Lions achterna zullen reizen. Johnson heeft ondanks zijn eerdere uitspraken een oproep gedaan aan de Russische regering om de veiligheid van de fans te garanderen: “Het is volgens de FIFA-contracten hun plicht om op onze fans te letten. Wij houden het zeer scherp in de gaten.”

“Op dit moment willen we mensen niet actief ontmoedigen om te gaan omdat we van de Russen willen horen welke stappen zij gaan ondernemen om de veiligheid van onze fans te garanderen.” In tegenstelling tot het WK van 2014 in Brazilië, waarvoor 94.000 Britse supporters zich hadden aangemeld, hebben nu slechts 24.000 fans laten weten naar Rusland af te willen reizen: “De getallen zijn flink gezakt, maar dat betekent niet dat wij ons geen zorgen maken over de manier waarop zijn ontvangen zullen worden. Mijn verzoek aan de Russische autoriteiten is om te laten zien hoe de 24.000 Britse fans die zich hebben aangemeld voor een ticket zullen worden behandeld en of zij veilig zullen zijn.”

De WK-reeks:

14 mei: ‘De vraag is niet óf het stadion zinkt, maar wanneer’