Van Gaal liet zijn broek zakken en zei: 'Ik doe dit niet voor mein Schwanz!’

In de serie Ex on the Pitch komen elke twee weken twee ex-profvoetballers op bezoek in De Voetbalfabriek in Almere. Samen met presentator Jelle Kusters blikken ze terug op hun carrière en spelen ze een aantal minigames. Met in deze aflevering Edson Braafheid en Gianni Zuiverloon, die na hun carrières de handen ineen hebben geslagen en samen de bewustwording over mentale gezondheid willen vergroten.

Door Jelle Kusters & Jonathan van Haaster

Braafheid brak als talent door bij FC Utrecht, waarna hij in 2007 naar FC Twente vertrok. De linksback maakte dusdanig veel indruk, dat het Bayern München van toenmalig trainer Louis van Gaal in 2009 aanklopte. Na een huurperiode bij Celtic vertrok Braafheid in 2011 transfervrij naar Hoffenheim. Via FC Twente en Lazio keerde hij terug bij FC Utrecht, waarna hij naar de Verenigde Staten vertrok om voor Austin Bold te spelen. Absoluut hoogtepunt was zijn deelname aan de WK-finale in 2010. Zuiverloon brak als jeugdspeler door bij Feyenoord en kwam via RKC Waalwijk en sc Heerenveen bij West Bromwich Albion terecht. Na avonturen bij Ipswich Town en Real Mallorca tekende de rechtsback in 2013 bij ADO Den Haag. Na een nieuw Spaans avontuur bij Cultural Leonesa vertrok hij naar India, waar hij speelde voor Delhi Dynamos en Kerala Blastersen, voordat hij zijn carrière in 2021 afsloot bij ADO.

Braafheid kwam bij Bayern terecht in een kleedkamer vol sterren. Met Van Gaal als trainer beleefde hij dan ook de nodige opmerkelijke momenten, waarvan er één misschien wel met vlag en wimpel uitsteekt. "Van Gaal deed zijn broek naar beneden in een nabespreking", herinnert Braafheid zich. "Arjen Robben zat in de hoek, daarnaast ik, Mark (van Bommel, red.), Philipp Lahm en Franck Ribéry. Dat was de eerste rij. Van Gaal zei: 'Alles wat ik doe, heeft een doel. Dus als ik iemand in het veld breng, heeft dat een doel. Ik doe dat niet voor mezelf om een stijve te krijgen of om mezelf te bevredigen. Hij zei dat hij het niet voor zijn lul doet. Dus iedereen zegt: ''Lul', wat bedoelt hij nou?' Dus Arjen zegt: 'Schwanz'. Van Gaal doet daarop zijn broek naar beneden en zegt: 'Ik doe dit niet voor mein Schwanz!' Dus ik zat daar en dacht: 'Wow, hé, wat gebeurt hier nou?!' Iedereen stond perplex en keek elkaar aan van: 'what the fuck is hier gebeurd?!'"

Zo heeft ook Zuiverloon ook zijn memorabele momenten meegemaakt. Toen hij een keer een wedstrijd moest spelen bij FC Utrecht, ging het nog voor zijn entree op het veld mis. "We speelden een keer met de Onder 18 uit bij Utrecht en ik was van plan om een fantastische wedstrijd te spelen. Om op het hoofdveld te komen moest je een paar trappetjes omhoog nemen. Op die trap wilde ik knieën heffen, maar ik miste die laatste trede. Dus ik kom het veld op met een soort koprol. De tribune zat hé-he-maal vol en iedereen begon kapot te gaan. Ik had zand op m'n gezicht, het shirt was vies... De trainer keek me aan en zei: 'Wat doe je?' Dus ik zeg: 'Sorry man...' Toen wilde ik al van het veld af. 'Trainer, wissel mij gewoon maar. Dit heeft geen zin meer. Dit gaat 'm niet meer worden man', haha!"

Hun carrières leidde ze langs veel verschillende plaatsen. Braafheid besloot om in 2020 te stoppen, toen hij in Austin speelde en de coronapandemie toesloeg. "We waren de competitie daar al begonnen en mijn vrouw was toen ook zwanger. Je wist eigenlijk nog niet heel goed wat covid was en wat het kon doen, dus ik wilde geen risico nemen. Daardoor heb ik toch wel een beetje tegen mijn zin in mijn carrière beëindigd, want ik wilde niet op zo’n manier afsluiten. Maar ik moest dit keer echt voor mijn gezin kiezen. Ik was al 37 jaar oud, dus het houdt een keer op." De vrouw van Braafheid is Amerikaanse en toen Braafheid bij Hoffenheim speelde, verhuisde zijn vrouw met hem mee naar Duitsland. Na ook verhuisd te zijn naar Italië en Nederland, koesterde zij de wens om terug te keren naar haar thuisland.

"Het stond in de planning om na mijn carrière die kant op te gaan en misschien zelfs, wat ik ook graag wilde, in Amerika te spelen", legt Braafheid uit. “Het kwam iets eerder dan verwacht en ze trok het gewoon niet meer om hier te zijn. Ze wilde heel graag dichter bij haar familie zijn. Ik was toen ook al op leeftijd, 35 jaar, en dan kan je kiezen voor je carrière of voor je familie, je gezin. En toen koos ik voor mijn gezin. Ik zat midden in het seizoen bij FC Utrecht, dus daar had ik wel een naar gevoel bij. Het voelde alsof ik de jongens in de steek liet. Maar goed, je gezin is het belangrijkste en ik moest prioriteiten stellen."

Mentale gezondheid
Toen er aan zijn spelerscarrière een einde kwam, was het voor Braafheid even zoeken wat hij wilde doen. "Ik heb altijd het gevoel gehad iets terug te willen geven aan de jeugd en de jongvolwassenen. Maar wat is dat dan? In 2020 ben ik bij de Tevreden Group aan de slag gegaan als begeleider en zaakwaarnemer. Het was leuk om die ervaringen te delen met die jonge jongens, talenten bij de agency van Tevreden. Op een gegeven moment ontwikkelde zich bij mij wel meer passie in het mentale aspect. Dat heb ik mijn hele carrière ervaren. Kort daarna heb ik met Gianni gesproken en hij had hetzelfde gevoel een beetje, dus hebben we de koppen bij elkaar gestoken en daar is de Play Mental Foundation uit voortgekomen."

Volgens Braafheid is er wel meer bewustwording op het vlak van mentale gezondheid dan vroeger, maar is dat nog niet genoeg. "Als ik naar mijn eigen carrière kijk, denk ik dat ik op bepalende momenten iemand nodig heb gehad die mij verschillende perspectieven had kunnen bieden. En eigenlijk een helicopterview had en kon zeggen: ‘Kijk nou even naar je situatie. Het is helemaal niet zo slecht.’ Bijvoorbeeld in mijn periode bij Bayern München, waar ik niet zoveel speelde, maar mezelf wel heel veel druk oplegde om te spelen. ‘Jezus, Edson, je speelt bij Bayern München. Top drie van de wereld.’ Elke jongen die toen in de selectie speelde zou bij elke andere club basisspeler zijn of aan de bak kunnen gaan. ‘Waarom maak je je op dit moment zo druk?’ Ik kon mijzelf daar niet uit redden. Dan heb ik wel ouders, broertje, familie om me heen, maar dat was toch niet mogelijk voor mij. Dus ik had wel iemand nodig die daarin gespecialiseerd was."

Zo heeft ook Zuiverloon moeilijke tijden gekend. In zijn laatste seizoen bij ADO wilde de Europees kampioen Onder 21 van 2007 nog een keer alles uit de kast halen om te voetballen, maar stond een blessure die ambitie in de weg. Een telefoontje van Braafheid richting Zuiverloon met de vraag hoe het nou écht met hem gaat, leidde ertoe dat het gesprek geen kwartier duurde, maar drie uur. Daar is nu de foundation uit voortgekomen. Ook zijn de twee een onderneming gestart, House of Acceleration, om individuele gesprekken te houden met jonge talenten en jongvolwassenen.

Lowlands
Deze zomer vroeg Neal Petersen, oprichter van FC Afkicken, zelfs of het duo interesse had om op Lowlands te vertellen over hun doel om te praten over mentale gezondheid. "Een hele andere invalshoek die je normaal niet meekrijgt op Lowlands, waar zij van vonden dat er meer aandacht aan besteed moesten worden", vertelt Zuiverloon. "Ze waren benieuwd hoeveel mensen er zouden komen, maar ze waren blij verrast dat het best wel vol zat in de zaal. Het was bloedheet, maar blijkbaar vonden mensen het heel interessant om naar ons te komen luisteren. De combinatie van voetbal, mentale gezondheid en Lowlands sprak aan. Dat was voor ons ook heel erg leuk."

De twee brengen binnenkort ook de podcast Building Bridges uit. Daarin zullen de twee oud-verdedigers bij iedere uitzending een gast uitnodigen om het naast mentale gezondheid ook over leuke dingen te hebben. "We hebben pilots gedraaid en volgende week hebben we een aantal leuke gasten die langskomen. Een nieuw concept dat nog niet bestaat in Nederland. We hebben het een beetje afgekeken van Edson omdat hij in Amerika woont en we zijn super excited om dat aan de wereld te tonen. Het is een podcast met beeld en geluid. Dat wordt echt fantastisch. We ontvangen één gast per show voor nu. Het wordt een hele andere setting. We denken dat het zal aanslaan en dat het een andere invalshoek geeft over wie de mens achter de atleet of de artiest is. Bruggen bouwen, taboes doorbreken, niet alleen zijn. Jezelf durven zijn, je geheel kwetsbaar durven op te stellen. Een andere invalshoek, waarvan wij denken dat mensen het heel interessant zullen vinden."