Van Aken: ‘Dat was mijn mooiste moment in het shirt van Heerenveen’

Joost van Aken is weer helemaal terug. De centrale verdediger liep in maart een knieblessure op, die hem acht maanden aan de kant hield. Nu hij weer helemaal fit is, hoopt hij met zijn transfervrije status op een mooie nieuwe uitdaging. Van Aken blikt in een openhartig gesprek met Voetbalzone terug op het verleden en praat over het heden en de toekomst.

Door Jonathan van Haaster

Van Aken (29) wordt in 1994 geboren in Haarlem en groeit op in Vogelenzang, tegen de grens met Zuid-Holland en vlak achter de duinen. Daar begint hij als jonkie bij SV Vogelenzang, waar zijn talent al snel opvalt. Bij zijn volgende club, SV Hoofddorp, wordt hij gescout door HFC Haarlem. De Roodbroeken hadden in die jaren een nauwe connectie en later een samenwerkingsverband met Ajax en Van Aken trekt al snel de aandacht van de scouts van de Amsterdammers. Na drie jaar in de jeugdopleiding bij Ajax keert hij in 2009 terug bij Haarlem. Het jaar daarop gaat de roemruchte club failliet.

“Plots waren er heel veel spelers transfervrij”, blikt Van Aken terug. “En toen werd ik opgepikt door Heerenveen.” Daar doorloopt Van Aken de jeugdopleiding, en met succes. In februari 2014 volgt zijn debuut in het eerste. Trainer Marco van Basten haalt Joey van den Berg naar de kant en gunt Van Aken zijn eerste minuten in het profvoetbal, tegen de club waar hij een deel van zijn jeugdopleiding genoot: Ajax. “Ik was er natuurlijk wel een hele tijd geleden weggegaan. Maar dat maakte het wel extra leuk. De ArenA is toch een tempel en als je daar dan mag debuteren... Dat was wel speciaal, ja.”

Van Aken speelt bij Heerenveen samen met onder meer Hakim Ziyech. In de A-junioren, maar ook in het eerste, voordat Ziyech in de zomer van 2014 naar FC Twente verkast. "Je kon altijd wel zien dat hij een bijzondere speler was, die er echt bovenuit stak. Natuurlijk weet je in het voetbal nooit hoe het zich gaat ontwikkelen, maar ik denk dat hij een mooie en logische opbouw heeft gehad bij clubs waar hij zich iedere keer weer steeds goed doorontwikkelde. Je zag wel dat hij echt goed was, maar ik had ook geen vergelijkingsmateriaal. Ik had niet echt een idee hoe goed je moet zijn om bij topclubs mee te kunnen. Maar dat hij écht goed was, dat was wel duidelijk."

Van Aken groeit bij Heerenveen uit tot een zeer gewaardeerde kracht. In zijn bijna vier jaar bij het eerste elftal van de club krijgt hij na Van Basten te maken met Dwight Lodeweges, Foppe de Haan en Jurgen Streppel. Van Aken groeit uit tot vaste waarde, komt tot 97 wedstrijden en heeft in 2017 interesse gewekt uit Engeland, waar hij in de Championship terechtkomt bij Sheffield Wednesday. The Owls lopen promotie naar de Premier League in het seizoen daarvoor op een haar na mis in de finale van de play-offs. Hull City blijkt met 1-0 te sterk. In een poging het seizoen daarop alsnog te promoveren trekt Sheffield de portemonnee. Zo wordt Jordan Rhodes voor een kleine twaalf miljoen euro overgenomen van Middlesbrough en betaalt de club minimaal drie miljoen aan Heerenveen voor Van Aken.

Sheffield Wednesday
Een droom komt uit voor Van Aken, zo lijkt het. “De waarheid is dat het een hele turbulente periode was. Ik heb heel veel trainers gezien en we zijn met puntenaftrek aan het seizoen begonnen. Ik heb van alles gezien daar, waar Nederland niet om bekendstaat." Van Aken dwingt vlak na zijn komst in Engeland een basisplaats af en komt uiteindelijk tot 33 wedstrijden voor de club. Met een vijftiende en twaalfde plaats komt promotie naar de Premier League niet in de buurt voor Sheffield.

In Van Akens eerste seizoen, 2017/18, krijgt hij liefst drie trainers voor de groep. Allereerst krijgt de Noord-Hollander te maken met Carlos Carvalhal, die dan al twee jaar de scepter zwaait bij the Owls en zijn team in het seizoen daarvoor naar de finale van de play-offs leidt. "Toen ik daarheen ging zat er een coach die juist verzorgd voetbal wilde spelen en dat in de jaren daarvoor ook al deed. Alleen, toen vertrok hij in december. Toen kregen we een tijdje een interim-trainer (Lee Bullen, red.) en toen kwam er weer een nieuwe trainer", doelt Van Aken op Jos Luhukay.

Na het ontslag van Luhukay in december 2018, Sheffield staat dan zes punten boven de streep, ziet Van Aken achtereenvolgens drie (interim-)trainers voor de groep verschijnen: Lee Bullen, Steve Agnew en Steve Bruce. "Ik heb alle stijlen daar wel voorbij zien komen. De een wil voetballen en de ander niet. Maar het is daar niet zoals in Nederland, dat er verzorgd voetbal gespeeld moet worden. De doelstelling was gewoon: punten pakken. Maakt niet uit hoe. Als het er verzorgd uitziet, is het mooi meegenomen. Het was een waardevolle ervaring om mee te nemen, als mens en als voetballer. Daar leer je gewoon een hoop van."

Aan het begin van het seizoen 2019/20 wordt Van Aken verhuurd aan VfL Osnabrück, dat het seizoen daarvoor is gepromoveerd naar de 2. Bundesliga. Hij is daar direct basisspeler en de club voldoet met een dertiende plaats aan het vooraf gestelde doel: handhaving. Spelen voor Sheffield en Osnabrück zijn ervaringen die Van Aken nooit had willen missen. "Natuurlijk was het op het tweede niveau in Engeland en Duitsland, maar dat voelde je nergens aan. Het leefde zo erg, dat is niet te vergelijken met de Keuken Kampioen Divisie in Nederland."

"De beleving en het niveau waren gewoon echt van hoog niveau. De Championship staat ook wel bekend als één van de grotere competities na de topcompetities. Ik vond het zowel in Engeland als in Duitsland een waardevolle periode. Bij Osnabrück was het doel om erin te blijven en dat lukte ons. Het voelde voor de club als een soort van kampioenschap en zo werd dat ook beleefd. Dat was heel mooi." Van Aken keert terug bij Sheffield, waar hij sterk aan het seizoen start en basisklant is onder trainer Garry Monk en later Tony Pulis. Mede door blessureleed komt hij in de tweede seizoenshelft minder aan spelen toe en aan het eind van het seizoen gaan de twee partijen uit elkaar.

Ongelukkig in België
Van Aken kiest voor een avontuur bij SV Zulte Waregem, waar hij in mei 2021 voor twee jaar tekent. "Dat is achteraf gezien de slechtste keuze uit mijn carrière geweest", vertelt de centrale verdediger. "In de eerste wedstrijd die we speelden pakte ik direct twee keer geel, en dus rood. Ik moest geschorst toekijken en na die schorsing raakte ik geblesseerd en moest ik geopereerd worden. Met die rode kaart en lange blessure was het eigenlijk vrij snel duidelijk vanuit de club dat ik voor hun begrippen, of in ieder geval in hun situatie, te zwaar op de begroting drukte."

"Ze zeiden dat ze niet wisten wanneer ik fit zou worden en de resultaten waren niet goed. De trainer (Francky Dury, red.) ging er in december uit, terwijl ik in januari weer fit zou zijn. Ze zeiden dat het alles bij elkaar geen match was, dus dat we beter uit elkaar konden gaan. Dus zijn we uit elkaar gegaan. Zoiets had ik nog nooit meegemaakt, maar dat is ook de voetbalwereld. Dat je tijdens je revalidatie te horen krijgt: 'We willen van je af'. Maar als speler leef je van je contract. Ik was niet fit, dus ik kon ook geen nieuwe club vinden. Dat doe je ook niet zomaar, dus dan wordt het een vervelend spel waar ik liever niet in was terechtgekomen, maar dat was wel de realiteit. Het vervelende daaraan is dat alle menselijkheid vervalt."

"Het draait dan gewoon om geld. Vanuit hun perspectief willen ze de kosten drukken, maar als speler ga je terwijl je herstellende bent van een operatie niet zeggen: 'Ik lever mijn contract in.' Dan snijd je jezelf in de vingers. Op een gegeven moment kom je op een punt dat je zegt: 'Fuck dat geld, ik wil gewoon mijn vrijheid terug. Het plezier in mijn leven terug. Ik hoef niet gekleineerd of gepest te worden. Dan is het even op je tanden bijten. Uiteindelijk zijn we er op een goede manier uitgekomen. Ik had het nog niet ervaren, ik had er nog geen weet van. Maar blijkbaar is dat ook de voetbalwereld. Je bent een onderdeel van een bedrijf en als een onderdeel daarin niet functioneert of niet waardevol genoeg is, moet er afscheid van worden genomen. Dan wordt het gewoon een hard spel."

Terug in Heerenveen
De dan clubloze Van Aken krijgt de helpende hand toegereikt van Heerenveen, waar hij verder mag revalideren en uiteindelijk een contract tot het einde van het seizoen 2021/22 tekent. "Daar was ik heel blij mee. Ze zaten toen niet verlegen om centrale verdedigers en moesten voor mij wat ruimte maken in de selectie." Van Aken betaalt Heerenveen terug door een zeer memorabel doelpunt te maken. In de Friese derby tegen SC Cambuur op 1 mei 2022 lijkt Mitchell Paulissen de bezoekers uit Leeuwarden in minuut 94 naar een 2-3 zege te schieten. Totdat een wanhoopspoging van Milan van Ewijk twee minuten later wordt binnengetikt door Van Aken. "Bij Cambuur vierden ze het feestje al", lacht hij.

"Dat was wel mijn mooiste moment in het shirt van Heerenveen. Ik denk niet dat dat snel meer geëvenaard zal worden. Ze hadden hun feestje al gevierd en volgens mij hadden wij alleen nog een aftrap te nemen. We konden de bal nog één keer naar voren brengen en toen viel-ie alsnog. De hele setting van de wedstrijd, het scoreverloop... Je weet dan even niet wat er met jezelf gebeurt. Je verliest je controle. Toen ik het terugzag, dacht ik: wie is die gek?", lacht Van Aken. "Maar voor dat soort momenten doe je het." Na afloop van dat seizoen tekent Van Aken een eenjarig contract bij Heerenveen.

Onder trainer Kees van Wonderen dwingt Van Aken een basisplaats af in het hart van de defensie, waar hij doorgaans een trio vormt met Sven van Beek en Pawel Bochniewicz. Eind maart 2023, tijdens de interlandperiode, gaat het dan mis. Van Aken loopt in een oefenduel met Vitesse een knieblessure op en staat maanden aan de kant. Zijn contract loopt die zomer af en dus revalideert Van Aken lange tijd alleen. In november laat Heerenveen zich wederom van zijn warmste kant zien door hem de kans te geven om op de club verder te revalideren. "Dat de club mij die kans geboden heeft, is heel netjes van ze. Ik ben nu weer helemaal fit en train met ze mee."

Waar de toekomst van Van Aken ligt, is nu nog onduidelijk. Een nieuw dienstverband bij Heerenveen ligt niet in de lijn der verwachting. "Zeg nooit 'nooit' in het voetbal, want daarin kan echt alles gebeuren. Maar dat is van beide kanten momenteel niet de insteek. Mijn voorkeur ligt bij een club in het buitenland." Van Aken heeft de nodige aanbiedingen ontvangen, maar de juiste club zat daar niet tussen. "Dat waren niet de plekken waar mijn vriendin en ik graag heen wilden. Het is niet dat ik heel kieskeurig ben of dat het een specifiek land moet zijn, maar deze landen waren het niet."