Top van de Eredivisie levert ook dit seizoen weer veel kwaliteit in

Als attractie devalueert de Eredivisie andermaal met een tiental procenten. De al zo dunne bovenlaag wordt opnieuw verder afgeschaafd. Topscorers als Bas Dost en Luuk de Jong trokken de grens over naar de Bundesliga. De amper doorgebroken neo-international Ola John zakt helemaal af naar Portugal. De kwalitatieve uitholling en afroming van de Nederlandse competitie houdt gestaag aan als de altijd weer aanrollende golven op het strand. Het buitenland beschouwt en beziet de Eredivisie als een rijke visvijver. Zeker de landen als Duitsland, Engeland, maar ook Italië en Spanje hengelen hier continu naar koopjes.

Dat proces is al van de vorige eeuw. Eens lokte het kapitaalkrachtige AC Milan het top-trio Marco van Basten, Ruud Gullit en Frank Rijkaard weg uit de polder. Vier-vijfde van het Oranje anno nu verruilde het eigen land voor een betere scholing elders. Sterren als Wesley Sneijder, Robin van Persie, Arjen Robben en Rafael van der Vaart bleken al vrij jong uitgeleerd bij clubs als Ajax, Feyenoord en PSV. Het is een vertrouwd gegeven dat Nederland puur opleidt voor de grotere landen. Maar het berooft wel de Eredivisie stilaan van zijn laatste restje aan smaakmakers. Het vertrek van uitblinker Jan Vertonghen naar Tottenham Hotspur verrijkt Ajax met minimaal negen en mogelijk zelfs twaalf miljoen euro. Met dat geld kan het niet eens zo gemakkelijk een waardig alternatief aankopen, omdat de echte namen duur zijn en Nederland niet interessant genoeg vinden.

Niet alleen Ajax raakte zijn aanvoerder en animator kwijt. Feyenoord baalde hoe dan ook van een ware uittocht. De club kan elke euro goed gebruiken, maar treurde toch om het afscheid van Karim El Ahmadi en de huurlingen John Guidetti en Otman Bakkal. Niet zonder reden tracht het Ron Vlaar, leider van het jonge grut, aan boord te houden. Maar een bod van vier miljoen euro kan nog altijd komen voor de geblokte verdediger. SC Heerenveen dreigde aanvankelijk de complete voorhoede te moeten verversen. Dost toog voor 7,5 miljoen naar VfL Wolfsburg. Luciano Narsingh, voor 4,1 miljoen euro naar PSV, bleef in elk geval behouden voor de Eredivisie. De transfer van Oussama Assaidi naar het Turkse Galatasaray ketste af, maar de Marokkaans international aast nog immer op een buitenlands avontuur.

Ook FC Twente leverde kwaliteit in. De overgang van John naar Benfica vulde de schatkist met negen miljoen euro. Voor De Jong betaalde Borussia Mönchengladbach uiteindelijk vijftien miljoen euro, een record voor beide partijen. John is amper twintig, De Jong wordt eind volgende maand 22 jaar. Het is wel degelijk een zorgwekkende tendens dat spelers van dit kaliber al zo jong het vaderland willen verlaten. John, absoluut een getalenteerde en getructe aanvaller, rijpte amper twee seizoen bij FC Twente. Hij mocht als linksbuiten een keer reserve zitten bij het Nederlands elftal, in februari op Wembley tegen Engeland. De Jong, jongere broer van Ajacied Siem, volgde drie seizoenen vlijtig de lessen in Enschede. Het laatste halve seizoen benutte trainer Steve McClaren hem als centrumspits, in feite zijn favoriete positie. Met 25 doelpunten nestelde hij zich achter Dost in het rijtje met topscorers. Bij Oranje viel hij al zeven keer in. Op het geflopte EK behoefde hij niet eens een keer warm te lopen.

Financieel verbeterde De Jong zich aanzienlijk bij de nummer vier van de Bundesliga van afgelopen seizoen. Met een gerust hart kon hij zijn aandeel van twintig procent in de transfersom laten vallen. Toch wipte hij niet alleen voor het geld over de grens. Hij wil als spits kunnen concurreren met de collega’s van het Nederlands elftal. En die vluchtten al eerder naar de sterkere en meer leerzame competities Dat is verontrustend voor Nederland. Qua salarissen kan de Eredivisie al lang niet meer opboksen tegen het grootkapitaal in de Premier League, Serie A, Primera División of Bundesliga. En ook de lokroep van de nieuwe rijken uit Rusland, Oekraïne, het Midden-Oosten en China dringt zo langzamerhand tot hier door. Waar de eredivisie moet bezuinigen, durft een club als Paris Saint Germain zonder gene Zlatan Ibrahimovic een jaarinkomen van 12,5 miljoen netto toe te zeggen.

Uiteraard heeft De Jong ook wat betreft de financiën voor Duitsland gekozen. Maar als groentje bij Oranje ontdekte hij het hogere niveau van de selectie op de training en in de partijtjes. Het gaat allemaal veel sneller, ervoer hij aan den lijve. De snelheid van handelen lag te laag bij het Eredivisie-deel van de selectie. Ademloos kon hij luisteren naar de verhalen van de routiniers, uiterst aandachtig bestudeerde hij de bewegingen en loopacties van types als Klaas-Jan Huntelaar en Robin van Persie. Het klinkt mogelijk als een uitvlucht, maar De Jong heeft gelijk met zijn verzuchting dat hij zich verder wil ontwikkelen in het buitenland. Bij Twente ontbeerde hij die noodzakelijke weerstand, de dwang om sneller toe te slaan. Voor jongeren met ambities een logische reden om niet al te lang te blijven plakken in de almaar afglijdende eredivisie. Spijtig maar begrijpelijk.

De vaderlandse competitie zal verder moeten met deze ongeneeslijke tragiek. Het Nederlandse voetbal fungeert meer en meer als sluis naar dat andere deel van Europa, waar het spelpeil beduidend hoger reikt. De Eredivisie is al zo vaak vergeleken met een grappig onderonsje in Madurodam vol frivole figuren als Micky Mouse en Donald Duck. Wat stelt het allemaal eigenlijk voor? Niets of nauwelijks iets. Hopelijk zal de spanning tot het laatst de voortschrijdende verschraling wederom redelijk compenseren. Al lijk dat met de voorspelde dominantie van PSV een zekere illusie. De club uit Eindhoven heeft qua sterkte de breedste selectie en zou zelfs een late verkoop van de bokkende Tim Matavz of Ola Toivonen kunnen opvangen. De rest is verzwakt ten opzichte van de voorgaande competitie. En de neerwaartse spiraal is nog niet eens tot stilstand gekomen. Bij AZ hopen Rasmus Elm en Adam Maher op een ook voor de directie aantrekkelijke aanbieding. Pas op 31 augustus sluit de markt. Tegen die tijd moet de halve Eredivisie voor de zoveelste keer de elftalfoto’s aanpassen ...

LEX MULLER

Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet.