‘Sprookje’ vormt vanmiddag voor AZ eerste horde richting Champions League

Voor AZ vormt Viktoria Plzen woensdagmiddag vanaf 16.30 uur de eerste horde richting de groepsfase van de Champions League. Voetbalzone blikt met een kenner van de Tsjechische competitie vooruit op dat duel en duikt in de geschiedenis van de club die er in het afgelopen decennium in is geslaagd om de hegemonie van aartsrivalen Sparta en Slavia Praag in Tsjechië enigszins te doorbreken. De opmars van Viktoria Plzen is vooral te danken aan de bemoeienis van automerk Skoda, een workaholic als algemeen directeur, een op de achtergrond opererende eigenaar en de miljoenen van het hoofdtoernooi van de Champions League.

Door Chris Meijer

De stad Plzen, gelegen in het westen van Tsjechië nabij de grens met Duitsland, is zoals zijn naam misschien doet vermoeden de bakermat van het pilsener bier. Het door vrijwel iedereen als ‘normaal’ beschouwde bier werd in de negentiende eeuw in de Tsjechische stad bedacht en nog altijd worden de bekende merken Pilsner Urquell en Gambrinus in Plzen gebrouwen. Naast een bedevaartsoord voor bierliefhebbers kent ook automerk Skoda zijn wortels in de stad. Dat was aanvankelijk een machinefabrikant, tot een fusie in 1918 met een autofabrikant uit Mladá Boleslav. De machinefabrieken van Skoda zijn nog altijd in Plzen gevestigd en vormden met de bierbrouwerijen de voornaamste trekpleisters. Maar het voetbal? Daarin vervulde de lokale club van Plzen vrijwel zijn gehele bestaan een rol in de marge, al genoten de Tsjechische iconen Pavel Nedved en Petr Cech hun jeugdopleiding bij de club.

Tot 2010 vormde de winst van de Tsjechische beker in 1971 en de daaruit voortvloeiende Europa Cup II-ontmoeting met Bayern München (1-7 nederlaag over twee wedstrijden) het hoogtepunt in de clubhistorie van Viktoria Plzen, of Skoda Plzen zoals de club jarenlang heette. In de tijd van Tsjecho-Slowakije en zelfs in de eerste periode na de onafhankelijkheid van Tsjechië was Viktoria Plzen een club die op en neer pendelde tussen het hoogste en tweede niveau. In 2005 werd het startschot gegeven om hier verandering in te brengen. Na een tijdje in handen te zijn geweest van het Italiaanse Football Company Ltd EAST, werd de club overgenomen door lokale investeerders en werden de banden met Skoda weer aangetrokken. Als Doosan Skoda Power, een speciaal departement binnen het bedrijf dat apparatuur voor krachtcentrales, machinekamers en stoomturbines levert, is Skoda nog altijd hoofdsponsor én naamgever van het stadion van Viktoria Plzen.

Sinds de overname groeide Viktoria Plzen in ieder geval al uit tot een stabiele middenmoter in de 1. Liga. Dat daar verandering in kwam, had enerzijds te maken met de komst van Pavel Vrba, onder wiens leiding er een heel contingent aan bij Sparta Praag overbodige spelers werd binnengehaald. Het resulteerde twee jaar later in de eindzege in het Tsjechische bekertoernooi, maar dat Viktoria Plzen vervolgens ook de macht kon grijpen in een door Sparta Praag en Slavia Praag (en een klein beetje Slovan Liberec) gedomineerde competitie, was te danken aan het intrede van Tomás Paclík. De vermogende zakenman werd in Plzen binnen gebracht door de toen al als algemeen directeur werkzame Adolf Šádek. Paclík werkte de gaten in de begroting weg en zorgde er tevens voor dat er geïnvesteerd kon worden in de selectie.

In 2011 kroonde Viktoria Plzen zich voor het eerst in de geschiedenis tot kampioen van Tsjechië. Het bood de club tevens voor het eerst een pad richting de Champions League, dat overleefd werd dankzij zeges op Pyunik, Rosenborg BK en FC Kopenhagen. Daarmee vaarde de zilvervloot met de Champions League-miljoenen binnen in Plzen. “Toen we voor het eerst in de Champions League actief waren, speelden we spelletjes met transfers. Nu denk ik dat iedere Champions League onze laatste kan zijn, dus we proberen efficiënt te investeren”, zei Sadek in gesprek met Plzensky Deník. Viktoria Plzen kroonde zich in de jaren hierna nog vier keer tot kampioen van Tsjechië en was nog twee keer actief in de groepsfase van de Champions League. Ter vergelijking: Slovan Liberec en Slavia Praag waren de enige Tsjechische clubs die in de tussentijd één keer actief waren in het hoofdtoernooi van het miljardenbal, dus dat bood Viktoria Plzen een fors financieel voordeel ten opzichte van de concurrentie.

“We moeten daardoor niet met geld gaan strooien. Het is juist de bedoeling dat we erover nadenken hoe we efficiënt kunnen investeren. Met Champions League-inkomsten kunnen we in principe twee jaar vooruit, maar dat is eigenlijk niks. Je investeert, spendeert en zo gaat dat in het voetbal. Als je niet tientallen miljoenen hebt liggen, moet je die verdienen om je club op een hoog niveau te houden”, sprak de algemeen directeur van Viktoria Plzen, die zichzelf bestempelt als een ‘zware workaholic’ (‘ik werk tot ik doodga of ontslagen word’). Het feit dat concurrenten Slavia Praag en Sparta Praag over rijkere eigenaren beschikken, maakte de Champions League-miljoenen nog een stuk belangrijk voor de komende opponent van AZ. “Ik lees al jaren dat ons sprookje ten einde gaat komen. Dat zal op een dag gebeuren.”

Het sprookje van Viktoria Plzen is voorlopig nog niet over. De club moest de landstitel de afgelopen twee jaar weliswaar aan Slavia Praag laten, maar eindigde afgelopen seizoen wel voor Sparta Praag als tweede en mag daardoor deelnemen aan de voorrondes van de Champions League. De tijd dat er met Vrba voor langere tijd één trainer werkzaam was in Plzen, is inmiddels wel verleden tijd. Na twee landstitels vertrok hij eind 2013 om bondscoach te worden bij Tsjechië en sindsdien versleet Viktoria Plzen zeven verschillende trainers, van wie de voorlaatste opnieuw Vrba was. De huidige trainer Adrian Gula volgde hem in januari van dit jaar op, toen hij Viktoria Plzen achter zich liet voor een avontuur bij Ludogorets. Onder de Slowaakse oefenmeester, die in het verleden werkzaam was bij AS Trencín en MSK Zilina, treedt Viktoria Plzen doorgaans aan in een 4-3-3-formatie, met de punt naar achteren.

“Hun speelstijl is al jaren hetzelfde, daar hebben ze successen mee behaald. Altijd een lange, statische spits, behendige buitenspelers, wat creatieve middenvelders: het is een best leuk elftal. Het is niet zo dat ze niet kunnen voetballen, ze kunnen ook zelf wel een goal maken. Ze spelen wel 4-3-3, maar echt Nederlands is hun speelstijl verder niet. Want ze doen in verdedigend wel wat anders dan wat er in Nederland gevraagd wordt. Ze zorgen dat je veel minder ruimte op het veld krijgt, alle gaten worden dichtgelopen”, vertelt Mick van Buren aan Voetbalzone. De 28-jarige aanvaller is deze zomer na een huurperiode bij ADO Den Haag weer teruggekeerd in Tsjechië, waar hij sinds 2016 onder contract staat bij Slavia Praag. “Tegen Sparta Praag en Viktoria Plzen zijn eigenlijk vergelijkbare, moeilijke wedstrijden. Er worden veel duels gespeeld, er ligt weinig ruimte op het veld en er is veel strijd. Ik heb het idee dat de mensen bij Slavia ook een hekel hebben aan Viktoria Plzen. Al is de rivaliteit met Sparta Praag natuurlijk wel een stap erger.”

De selectie van Viktoria Plzen kent weinig namen die in Nederland een belletje doen rinkelen. “In Tsjechië heb je over het algemeen weinig spelers met heel veel inviduele kwaliteit. Zoals je bij AZ bijvoorbeeld Boadu en Stengs hebt, dat zie je zelden in Tsjechië”, verklaart Van Buren. Met Ondrej Mihalik treft AZ een oude bekende, daar de 23-jarige spits vorig seizoen door de Alkmaarders verhuurd werd aan Viktoria Plzen en deze zomer definitief is neergestrek in Tsjechië. Mede door een zware knieblessure wist Mihalik nooit door te breken bij AZ en uiteindelijk speelde de van Jablonec overgekomen spits slechts drie wedstrijden in de hoofdmacht. Bij Viktoria Plzen heeft Mihalik normaal gezien ook geen basisplaats, daar Tomas Chory doorgaans de spits is en hij geflankeerd wordt door Jan Kovarik en negentienvoudig Tsjechisch international Jan Kopic.

Vrijwel het gehele elftal is door Viktoria Plzen weggekaapt bij andere Tsjechische clubs. Samen met Mihalik vormt Jakub Brabec in dit opzicht de enige uitzondering. De 28-jarige centrumverdediger werd door KRC Genk in 2016 voor 2,5 miljoen euro overgenomen van Sparta Praag, maar veroverde in België geen basisplaats. Na huurperiodes bij Caykur Rizespor en Viktoria Plzen, haalde laatstgenoemde club hem definitief terug naar Tsjechië. Met Marko Alvir (Kroaat, speelde al in Tsjechië voor Slavia Praag), Miroslav Kacer, Christian Herc (beide Slowaken), Joel Kayamba (Congolees, speelde al zijn hele loopbaan in Tsjechië), Adriel Ba Loua (Ivoriaan, speelt al sinds 2018 in Tsjechië) en ex-RKC’er Jean-David Beauguel (Fransman, speelt al sinds 2014 in Tsjechië) telt de selectie van Viktoria Plzen relatief weinig buitenlanders, die vrijwel allemaal al langere tijd in Tsjechië spelen.

“Slavia en Sparta doen precies hetzelfde, de beste spelers van de competitie spelen wel bij die drie topclubs. Viktoria Plzen heeft zich daartussen gevoegd, door veel Europees te spelen en prijzen te pakken. Het is een hele ervaren ploeg, met behoorlijk wat oudere spelers die al een tijdje samenspelen. Ze weten wat ze aan elkaar hebben”, benadrukt Van Buren. Viktoria Plzen opende afgelopen vrijdag het seizoen in de 1.Liga met een 3-1 overwinning op laagvlieger Opava. Ondanks dat trainer Gula zei dat ‘iedere speler twintig procent beter moest’ tegen AZ en Opava in de woorden van Van Buren ‘geen hele sterke tegenstander’ is, heeft Viktoria Plzen mogelijk een klein voordeel doordat er al een officiële wedstrijd is afgewerkt. “Het is nu nog maar één potje. Maar als wij (Slavia Praag treedt eind september aan in de laatste voorronde van de Champions League, red.) straks spelen, kan het een verschil gaan maken ten opzichte van onze tegenstander.”

AZ steekt voorlopig nog niet in een blakende vorm en won pas één keer in de voorbereiding, met 2-1 tegen het Franse Lille OSC. De generale voor het duel met Viktoria Plzen werd teleurstellend met 1-1 gelijkgespeeld tegen Telstar. Daar tegenover staat misschien dat AZ in de tweede voorronde, die over één wedstrijd wordt gespeeld, mag aantreden in het eigen AFAS Stadion. “Het is vertrouwd om thuis te spelen, ondanks dat er geen fans zijn. Ze kennen het veld, hoeven niet te reizen: dat kan een voordeel zijn. Het zal alleen niet de doorslag geven, denk ik. Als AZ zo speelt als vorig jaar, kunnen ze iedere tegenstander die ze nu tegenkomen in Europa wel kapot spelen. Ze zijn nu niet echt in vorm, dus het wordt een moeilijke pot.” Met een glimlach durft Van Buren zich wel aan een voorspelling te wagen: “Ik denk dat er wel een kleine overwinning inzit voor AZ, dat durf ik wel te voorspellen.”