Portugees voetbal davert op grondvesten: ‘Het allergrootste schandaal’

PORTO - J.K. Rowling woonde van 1991 tot 1993 in Porto en deed daar inspiratie op voor haar boekenserie over Harry Potter. Ze keerde met drie hoofdstukken op zak terug naar Engeland en schreef zeven bestsellers. Na het verschijnen van de laatste verfilming - De Relieken van de Dood - bezwoer Rowling de bebrilde tovenaarsleerling voortaan met rust te laten, maar mocht ze toch nog op zoek zijn naar een onderwerp, dan kan ze Porto wellicht opnieuw als inspiratiebron gebruiken.

Door Gijs Freriks

Corruptieschandaal
Het voetbal in Portugal davert op zijn grondvesten. Men is al maanden in de ban van een schandaal waarin Benfica de hoofdrol speelt, want de kampioen zou al jarenlang (sinds het seizoen 2013/14) onder één hoedje spelen met de scheidsrechterscommissie. FC Porto heeft e-mails in handen waarin Benfica vraagt om bepaalde scheidsrechters op hun wedstrijden te zetten. Zowel FC Porto als Sporting Portugal vindt daarom dat Benfica de titels van de afgelopen seizoenen moet inleveren. En dat is nog niet alles, want Benfica zou tevens gebruik hebben gemaakt van zwarte magie om de landstitel van vorig seizoen veilig te stellen. “Of dit is een van de meest krankzinnige dingen die ik ooit heb gehoord óf iemand bij FC Porto heeft last van een J.K. Rowling-achtige verbeeldingskracht”, schreef journalist Jan Hagen onlangs.

FC Porto en Benfica zijn van oudsher sportieve rivalen van elkaar, maar de ontwikkelingen van de afgelopen maanden hebben de onderlinge spanningen verder opgejaagd. De communicatiedirecteur van Porto, Francisco Marques, toonde in juni in het programma Universo Porto voor het eerst mails waaruit volgens hem op te maken valt hoe Benfica de scheidsrechtersaanstellingen probeert te beïnvloeden. In die mail spreekt Benfica voor een duel zijn voorkeur uit voor Manuel Mota, een scheidsrechter van wie velen het sterke vermoeden hebben dat hij een benfiquista is. Zo likete Mota in 2013 een Facebook-afbeelding met het bijschrift ‘Ik ben trots om van Benfica’ te zijn en werd hij in februari lid van de pagina Viva o Benfica. Desondanks werd Mota op het duel van Benfica gezet.

Het is niet duidelijk om welke wedstrijd het precies gaat, maar de Porto-fans vertrouwden Mota al niet meer. Want: alle negen duels die hij van Benfica floot, werden gewonnen door O Glorioso. Op basis van de tientallen mailwisselingen tussen Benfica en de scheidsrechterscommissie concludeert Marques dat Benfica zich graag laat fluiten door Bruno Esteves, Jorge Ferreira, Nuno Almeida, Vasco Santos, Hugo Pacheco, Rui Silva, Paulo Baptista en dus de eerder aangehaalde Mota. Zij zijn, zo redeneert Marques, de club uit Lissabon gunstig gezind. Bij deze arbiters heeft Benfica een winstratio van negentig procent en bij de overige scheidsrechters uit het korps ligt dat percentage vijftien procent lager.

Codetaal
Wie in het nadeel van Benfica fluit, zou in het vervolg op mindere wedstrijden worden gezet. “Wie ons pijn doet, wordt gestraft”, zo wordt Adão Mendes geciteerd. Mendes is een 66-jarige oud-scheidsrechter uit Braga die als tussenpersoon zou fungeren in de gesprekken tussen de scheidsrechterscommissie en Pedro Guerra en Luís Filipe Vieira. Guerra is contentbeheerder en commentator bij Benfica’s clubkanaal, BTV, en Filipe Vieira is sinds 2003 de voorzitter van de hoofdstedelingen. In de mails wordt met codetaal gewerkt: zo wordt Filipe Vieira ‘de premier’ genoemd. Filipe Vieira en Guerra bemoeien zich overigens niet alleen met de aanstellingen, maar proberen ook om het fluitgedrag indirect te beïnvloeden, zo heeft Porto’s-communicatiedirecteur Marques uitgelegd.

Dat gebeurt als volgt: arbiters die bij welke wedstrijd dan ook beslissingen hebben genomen die nadelig voor Benfica uitpakten, worden op instigatie van Benfica ‘bestraft’ met lagere waarderingscijfers in de officiële rapporten. Daarnaast communiceert Benfica iedere week aan de commentatoren van BTV wat zij vooral wel en niet moeten roepen over bepaalde scheidsrechters. Onder deze druk van lage waarderingscijfers en slechte kritieken zouden de leidsmannen minder snel geneigd zijn om tégen Benfica te fluiten, zo zou de gedachtegang zijn. “In een grote organisatie is het normaal dat je vaak communiceert, dus ik krijg iedere week wel twintig, dertig mails. Ik zie niet in waarom dat raar zou zijn”, reageerde commentator Rui Gomes da Silva in april in een interview met DN.

Ofschoon een werknemer van het concurrerende FC Porto alle mails naar buiten heeft gebracht en zijn betrouwbaarheid derhalve in twijfel wordt getrokken, vonden de tuchtcommissie en het OM de zaak het serieus genoeg. Zij maakten op 8 juni bekend een onderzoek te starten naar Benfica en de resultaten daarvan worden in spanning afgewacht. Benfica ontkent alle aantijgingen: “De eerlijkheid en reputatie van onze president mag nooit in twijfel worden getrokken. Zijn werk en staat van dienst spreken voor zich. De criminelen die deze leugens verspreid hebben, zullen worden onderzocht en krijgen van de rechtbank ongetwijfeld een gepaste straf”, reageerde Guerra drie maanden geleden tegenover Record. Anderhalve week geleden kwam de huidige nummer drie van de Liga NOS met een aanvullende verklaring.

Zwarte magie
Benfica liet weten dat Marques ‘totaal niet geloofwaardig’ is en dat hij zich ‘baseert op misdaden en illegale praktijken’: “Dit is onderwereldgedrag, voor mensen die denken boven de wet te staan. Dit is een betreurenswaardige en lafhartige manier voor het onderzoeken van sportrecht. Hij publiceert onder de vlag van organen en verantwoordelijken (FC Porto, red.) allerlei dingen in het openbaar en valt mensen aan. Hij lapt alle regels aan zijn laars en verheft zichzelf boven alles en iedereen. Geen wonder dat hij is geschorst.” Met dat laatste doelde Benfica op de schorsing van 76 dagen die Marques eind juli kreeg opgelegd omdat hij Benfica had beledigd. De tuchtcommissie draaide die schorsing later overigens alweer terug.

Met ‘illegale praktijken’ insinueerde Benfica in haar communiqué dat men was gehackt door Porto’s Marques, zo concludeerde de sportpers. De communicatiedirecteur van Os Dragões ontkent echter: “Een pertinente leugen! Ik heb niet ingebroken in hun computersysteem. We hebben enkel informatie gedeeld die relevant is voor het publieke belang. FC Porto doet dit omdat dit een groot schandaal is, het allergrootste schandaal in de Portugese voetbalgeschiedenis. De fans, ook die van Benfica, hebben het recht te weten hoe het zit. Benfica gaat te ver. Ze houden hun mond dicht, maar hun voorzitter mag het weleens gaan uitleggen allemaal. Benfica zit gewoonweg nog in de ontkenningsfase, het is een schande.”

“Benfica is veranderd in een monster en heeft voor zichzelf een klimaat gecreëerd waarin men optimaal kan profiteren. En daar komt die hekserij nog bij. Er zijn mensen voor wie winnen boven alles gaat…”, aldus Marques. Benfica sleepte de afgelopen vier seizoenen steeds de titel in de wacht en in het vorige voetbaljaar eindigde men met een voorsprong van zes punten op FC Porto. Met dank aan Armando Nhaga, het hoofd van de nationale politie van Guinea-Bissau, maar vooral toverdokter op verzoek. Het is niet bekend welke zwarte magie hij precies heeft gebruikt, maar uit alle correspondentie blijkt volgens Marques dat Benfica Nhaga de afgelopen jaren duizenden euro’s heeft betaald.

Nhaga sloot naar eigen zeggen in 2015/16 een mondeling akkoord met toenmalig Benfica-directeur Rui Gomes da Silva. Hij zou de club helpen om prijzen te winnen en daar een vergoeding voor krijgen. Na het vertrek van Rui Gomes da Silva in oktober vorig jaar nam Benfica echter geen contact meer op. “Desondanks zijn we doorgegaan met ons werk en zijn we enkel gestopt voor wedstrijden tegen Moreirense en Vitória Setúbal en die gingen ook verloren.” Nhaga verzocht Filipe Vieira om contact op te nemen om de samenwerking middels een handtekening alsnog te bezegelen en dat deed de president, aldus Marques. Hij heeft in totaal 75.000 euro aan Nhaga betaald voor het binnenslepen van het kampioenschap. Veel meer succes boekte Benfica niet; men werd uitgeschakeld in de Champions League.

Die Borussen wonnen in de return van de achtste finale met 4-0 en Filipe Vieira stuurde na afloop direct een mailtje naar Nhaga: “Wat is er gebeurd?” Nhaga zei dat hij te weinig tijd had gehad om zich voor te bereiden: “Het komt doordat ik niet in Guinea was. Wie dit heeft gedaan, de voorbereiding op de wedstrijd, heeft het niet op het juiste moment gedaan. De master in Lissabon wachtte op een signaal, maar in de communicatie is er iets misgegaan. Ik kwam met morgenrood aan in Guinea, communiceerde met de master, maar het was te laat. De master was teleurgesteld en we zullen ons nu concentreren op wat er verder nog belangrijk is: de titel en de beker. Bedankt voor je begrip, dit zal nooit meer gebeuren.” Met de zogeheten ‘master’ zou overigens Nhaga’s broer zijn bedoeld. Of die vlak voor het duel met Borussia Dortmund daadwerkelijk in Lissabon was, laat zich raden.

Schadevergoeding
Benfica liet al gauw niets meer van zich horen en daarom heeft Nhaga een factuur gestuurd van 165.000 euro omdat ex-directeur Gomes da Silva toch echt had beloofd dat hij Benfica ook in 2017/18 mocht helpen met zijn toverij. Benfica is echter niet van plan te betalen: “Ik zal je een geheimpje verklappen. Weet je wie onze enige dokter is? Dat is onze trainer, Rui Vitória. Wij hebben helemaal niet gevraagd om een dergelijke escalatie, hebben niets illegaals gedaan”, aldus Filipe Vieira. In Portugal gelooft vrijwel niemand dat Benfica zwarte magie heeft ‘besteld’, er wordt vooral om gelachen. Echter: er wordt ook gesuggereerd dat de mails over deze zwarte magie als geheimtaal zouden kunnen dienen voor iets veel groters.

En dat grotere is volgens Marques zonneklaar: Benfica heeft zich ten doel gesteld om de algehele Portugese arbitrage in haar voordeel te beslissen teneinde het concurrerende FC Porto en Sporting Portugal achter zich te laten. En om dat te bewerkstelligen reiken de tentakels van Benfica als een octopus inmiddels zó ver dat er volgens Marques gerust gesproken mag worden over een ‘corruptienetwerk’. Benfica is inmiddels een strafzaak begonnen tegen Marques en FC Porto en eist volgens A Bola een schadevergoeding van minimaal vijftig miljoen euro, maar daar maakt Marques zich niet druk over. “Wacht maar af. Dit is nog niet alles, het mooiste moet nog komen.” J.K. Rowling kan alvast gaan schrijven...