Onderbroken titeljacht in Italië voedt stokoude vrees én pijn uit 1915

Veel supporters van Lazio hopen dit seizoen vurig op het derde kampioenschap in 120 jaar tijd. De club uit Rome is sinds september ongeslagen in de Serie A en staat slechts een punt achter op koploper Juventus, dat in december het onderspit moest delven tegen I Biancocelesti (3-1). De coronacrisis dwarsboomde de titeljacht echter. Een vrees voor een herbeleving van 'het drama van 1915' maakt van menig Lazio-fan meester. Ziet de club in 2020, ruim een eeuw later, andermaal een nationale titel door externe factoren uit de handen glippen?

Door Tim Siekman

Lazio geldt al jarenlang als een gerespecteerde club in de Serie A, maar de titel is zelden een realistisch doel. De kampioenschappen van 1974 en 2000 lagen al in het verre verleden toen de manschappen van trainer Simone Inzaghi zich medio 2019 opmaakten voor een nieuw jaar achter topclubs als Juventus en Internazionale. Waar het voetbalpubliek wederom een verdienstelijke plek in de subtop verwachtte, wekte de club uit de Italiaanse hoofdstad per week meer verbazing. Na september werd geen enkele keer meer verloren in de Serie A, waardoor na 26 speelrondes een verdienstelijke tweede plek het resultaat is. De hoop om Juventus van de troon te stoten leefde enorm, maar de ongekende coronacrisis dat aanbrak deed men beseffen dat voetbal slechts bijzaak is.

Italië is het meest getroffen gebied in Europa. Al duizenden mensen in het Zuid-Europeaanse land hebben het leven gelaten als gevolg van het coronavirus en het einde is nog niet in zicht. De regering neemt rigoureuze maatregelen om de crisis zo goed mogelijk te bezweren. Mensen mogen alleen het huis verlaten als daar zwaarwegende redenen voor zijn. De lockdown geldt ook voor het voetbal: alle wedstrijden liggen voorlopig stil. Vincenzo Spadafora, de minister van Sport, durfde onlangs zaterdag 2 mei als mogelijke hervattingsdatum van de Serie A te noemen, maar zolang er dagelijks tientallen, zo niet, honderden mensen in Italië overlijden als gevolg van het coronavirus, lijkt het rap afwerken van onbenullige voetbalwedstrijden een curieuze wens. Fans van Lazio hopen niet op een herhaling van 'de farce' van 1915, toen de scudetto voor het grijpen lag, maar de Eerste Wereldoorlog en daarna de Italiaanse voetbalbond (FIGC) volgens de overlevering roet in het eten zou hebben gegooid.

1915
Lazio was in 1915 op weg naar de eerste landstitel in de clubhistorie. Destijds was er nog geen nationale competitie in Italië, maar was er sprake van regionale toernooien. De Romeinen wisten zich dat jaar in de centraal-zuidelijke divisie van het land te plaatsen voor de finale en het wachten was op welke tegenstander het noorden zou afvaardigen. Genoa stond in de noordelijke divisie bovenaan en had met 7 punten de beste papieren, gevolgd door Torino, Internazionale (beide 5 punten) en AC Milan (3 punten). Op 23 mei 1915 stonden de wedstrijden Genoa - Torino en AC Milan - Inter op het programma. De laatste duels in de noordelijke divisie zouden echter nooit worden afgewerkt. Op die bewuste zondag 23 mei verklaarde Italië de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije, wat meteen een einde bracht aan het voetbalseizoen.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog werd er geen kampioen van 1915 aangewezen en in 1919 zou de FIGC met behulp van La Gazzetta dello Sport Genoa de titel van Italië hebben geschonken. De club uit Genua ging in het noorden immers aan de leiding. Het land was vlak na de oorlog echter totaal niet bezig met voetbal, waardoor er weinig heisa zou zijn ontstaan over het besluit. Pas twee jaar later, toen La Gazzetta dello Sport als officiële spreekbuis van de FIGC een bescheiden ceremonie organiseerde om Genoa de titel te presenteren, was een rel geboren. Waarom werden Lazio en ook de noordelijke clubs Torino en Inter, die in principe ook nog kans hadden gemaakt op een finaleplek en dus de titel, genegeerd?

Een eeuw later lijkt de twist over welke club de rechtmatige eigenaar van de titel in 1915 zou moeten zijn nog niet beslecht. Advocaat Gian Luca Mignogna, fan van Lazio, dook enkele jaren geleden samen met zijn team in de archieven om te achterhalen hoe de toewijzing van de titel in Genoa precies in zijn werk is gegaan. Tot voor kort heerste er het algemene geloof dat Genoa destijds tot de landelijke kampioen van Italië was benoemd. Overal wordt beweerd dat Il Grifone de kampioen van 1915 was, terwijl Lazio in de annalen het 'slechts' met de titels uit 1974 en 2000 moet doen. Nu blijkt dat Lazio wel degelijk een prijs heeft gekregen in 1915.

Was Genoa in 1915 dan geen kampioen? Jawel. La Gazzetta dello Sport was echter de officiële spreekbuis van de FIGC in Noord-Italië, waardoor de roze sportkrant Genoa dus tot kampioen van Noord-Italië aanhaalde, aldus Mignogna. L'Italia Sportiva was het officiële orgaan van de FIGC voor Midden- en Zuid-Italië en in die krant was duidelijk vermeld dat Lazio de centraal-zuidelijke kampioen was en ook de enige club was die zich daadwerkelijk had gekwalificeerd voor de nationale finale van het seizoen 1914/15. L'Italia Sportiva hield echter snel op te bestaan en raakte in de vergetelheid, waardoor later in de geschiedschrijving steevast 'verkeerd' werd overgenomen dat Genoa de nationale kampioen van 1915 was.

'Dit voedt een stokoude vrees'
Mignona strijdt er nu voor dat de titel van 1915 ex aequo wordt toegekend aan Genoa en Lazio, dat met een derde landstitel op gelijke hoogte zou komen met rivaal en stadsgenoot AS Roma (1942, 1983, 2001). "Dit is een strijd om gerechtigheid, waarheid, geschiedenis en ethiek", aldus Mignona, die bij een online petitie tot dusver ruim 37.000 handtekeningen heeft ontvangen. De massale steun voor de advocaat laat zien dat de achterban van Lazio zich tot enigszins beduveld voelt. Sinds 1915 was een Serie A-seizoen nimmer vroegtijdig afgebroken, maar de coronacrisis heeft daar verandering in gebracht. Nu hopen de fans van Lazio dat hun club niet andermaal achter het net vist, bijvoorbeeld als men beslist het seizoen nietig te verklaren óf door Juventus, dat nu koploper is, aan te wijzen als kampioen.

Het scenario dat er in het huidige seizoen, net als in 1915, een streep gezet gaat worden door de scudetto leeft flink onder de aanhang van I Biancocelesti. "Net als toen kan de onderbreking van de competitie een gelegenheid zijn om Lazio de winst van de scudetto, gewonnen op het veld, te onthouden", aldus Arturo Diaconale, woordvoerder van Lazio, in een bericht op Facebook op 9 maart, vlak voordat de Serie A werd opgeschort. "Het syndroom van de onthouden titel van 1915 verspreidt zich bijna net zo snel als de epidemie die in China is ontstaan. Want het voedt een stokoude vrees dat, in een situatie van maximale onzekerheid door de crisis die het land teistert, de belangen van grote clubs in het nadeel kunnen werken van Lazio."

Diaconale kreeg na zijn uitlatingen steun. Als woordvoerder had hij de gevoelens van veel supporters goed weten te verwoorden, zo was de tendens. Tegelijkertijd moest Diaconale bakken kritiek verwerken, vooral omdat het land in crisis verkeert en zijn woorden ongepast waren. "Ik wil graag duidelijk maken dat de stellingen die ik heb geuit puur persoonlijk zijn en niets te maken hebben met eventuele standpunten van Lazio of president Claudio Lotito", zo liet Diaconale, geschrokken door de reacties, twee dagen later op Facebook weten. "Als ik de stem van Lazio moet uiten, dan doe ik dat via de officiële kanalen en op verzoek van de president."