Onbaatzuchtige Ultra's laten clubhart spreken en 'redden' Galatasaray

Voor Galatasaray staat woensdag 17 mei 2000 met hoofdletters in de geschiedenisboeken geschreven. De Turkse topclub veroverde die dag de UEFA Cup, door in de finale na strafschoppen af te rekenen met favoriet Arsenal. De Europese mijlpaal had het startsein moeten zijn van een glorieperiode, maar in plaats daarvan kwamen grote financiële zorgen om de hoek kijken. Galatasaray scheerde dan ook langs de rand van de afgrond. Met hulp van een groep hondstrouwe supporters, ultrAslan genaamd, kwam Cim Bom er echter weer bovenop. Desondanks blijken geldproblemen van chronische aard te zijn aan de boorden van de Bosporus.

Door Rian Rosendaal

Die warme lenteavond in Kopenhagen, nu bijna twee decennia geleden, zullen de fans van Galatasaray waarschijnlijk nooit meer vergeten. Het grote Arsenal, met onder meer de Nederlandse sterren Marc Overmars en Dennis Bergkamp aan de aftrap, beet zich verrassend genoeg stuk op de dappere brigade van de legendarische trainer Fatih Terim. Onder aanvoering van spelmaker Gheorge Hagi hield underdog Galatasaray 120 minuten lang stand, waardoor de aansluitende strafschoppenserie voor een winnaar moest zorgen. The Gunners zakten volledig in het ijs op het veld van het Parken Stadion. De vaak zo geprezen Davor Suker en Patrick Vieira faalden vanaf elf meter, terwijl de spelers van Galatasaray lieten zien over stalen zenuwen te beschikken. Voormalig PSV’er Gheorghe Popescu tekende voor de winnende strafschop en op de tribunes barstte een waar volksfeest los. Galatasaray behoorde opeens tot de beste clubs op het Europese toneel.

Oprichting van ultrAslan
Het huzarenstukje in de UEFA zorgde voor een nieuwe aanwas van supporters, waardoor de roep om meer verbondenheid steeds groter werd. Er werden al snel plannen gesmeed en de fanatieke supportersgroepering zag uiteindelijk op 20 januari 2001 het levenslicht. Geestelijk vader van het project rondom ultrAslan was Alpaslan Dikmen, die zeven jaar later op tragische wijze om het leven kwam bij een auto-ongeluk. Acht maanden na de Europese triomf in Denemarken werd er eindelijk voldaan aan de massale oproep van de achterban van Galatasaray om één, grote supportersgroepering in het leven te roepen. Het nieuws over het ontstaan van ultrAslan verspreidde zich al snel als een lopend vuurtje, en niet alleen in het voetbalgekke Turkije. Binnen de kortste keren werd er merchandising van de supportersschare verkocht in meer dan 60 landen, verdeeld over vijf continenten. De hoodies, t-shirts en petten vlogen werkelijk over de toonbank. "Het was nooit een doel op zich om van ultrAslan een merk te maken, maar door de razendsnelle groei werd het juist wél een merk", vertelde Dikmen voor zijn dood in een interview in de Turkse media.

De populariteit van ultrAslan kende geen grenzen. Op een gegeven moment lagen de verkoopcijfers van de fanitems zelfs hoger dan die van Galatasaray zelf. Het bleek ironisch genoeg een flinke meevaller te zijn voor het voetbalbolwerk uit Istanbul. In 2003, drie jaar na het veroveren van de UEFA Cup stond de grootmacht er in financieel opzicht zeer slecht voor, met een schuld van maar liefst tweehonderd miljoen euro. Het voortbestaan van de club stond op de tocht, waardoor de kopstukken van ultrAslan zich gedwongen voelden om een radicale beslissing te nemen. "Het financiële gedeelte van Galatasaray was destijds echt een zooitje", blikte Ilker Sezgin, die na Dikmen aan het roer van de supportersgroep kwam te staan, later met Die Zeit terug op de roerige periode. "De leden van ultrAslan in Instanbul besloten daarom om de licentie van de handelswaar voor enkele jaren op te geven. Hierdoor hield de club veel geld over." Het motto van de achterban luidde: ‘Zonder Galatasaray zou er ook geen ultrAslan zijn’.

Miljoenen in de portemonnee van Galatasaray
Galatasaray kreeg toestemming om de merchandising en het logo van ultrAslan tijdelijk te gebruiken. De fraaie geste had als gevolg dat de topclub drie tot vier miljoen euro aan omzet wist te genereren. De miljoenenschuld werd hierdoor niet in een keer van tafel geveegd, maar de actie hielp zeker wel in het dichten van de verschillende financiële gaten. Er gloorde weer licht aan het einde van de tunnel. Sezgin benadrukt overigens in het interview met Die Zeit dat het logo van ultrAslan alweer enige tijd exclusief tot de fangroep behoort. De interventie van de Galatasaray-aanhang vond jaren later navolging in Turkse voetbalkringen. Uitgerekend de eeuwige rivaal Fenerbahçe zette begin 2019 een donatiecampagne op touw om miljoenen binnen te halen. Supporters konden per SMS-bericht aangeven welk bedrag zou worden overgemaakt naar de rekening van de noodlijdende club, met het mooie bedrag van 23 miljoen euro als eindresultaat. Rond deze tijd luidde de Turkse bankenvereniging de noodklok. Ondanks de bewonderenswaardige supportersacties kampten de topclubs in de Süper Lig met chronische financiële problemen. Galatasaray, Fenerbahçe, Besiktas en Trabzonspor hadden een gezamenlijke schuld van omgerekend 1,6 miljard euro.

De hoogste baas van de bankenvereniging in Turkije nam al snel contact op met de voorzitter van de voetbalbond. Bovengenoemde topclubs kregen al snel de opdracht om een overzicht van de inkomsten en uitgaven te presenteren. Tevens werd voor het viertal een gedegen plan van aanpak in elkaar gedraaid. Galatasaray wordt aangemerkt als de club met de meeste uitstraling op het internationale podium, maar achter de schermen is de miljoenenschuld nog steeds een groot issue. Medio 2019 stond Cim Bom bijna vijfhonderd miljoen euro in het rood, ondanks de pogingen van onder meer ultrAslan om de trotse club weer op het juiste spoor te brengen. De Turkse bankenvereniging wil dan ook niet meer hebben dat clubs als Galatasaray roekeloze uitgaven doen. Er is inmiddels een bestedingslimiet ingevoerd en de controle hierop is behoorlijk scherp te noemen. Daarnaast lijkt ook de publieke opinie zich steeds meer tegen de grootmachten te keren. De voetballiefhebbers in Turkije zijn door de jaren heen moe geworden van de talloze verhalen over significante schulden.

Groeiende onvrede onder Turkse voetbalfans
Fatih Demireli, expert op het gebied van Turks voetbal en hoofdredacteur van het medium Socrates Dergi, snapt het sentiment dat steeds meer leeft onder de Turkse voetbalsupporters heel goed. "De mensen hier zijn het meer dan zat de financiële blunders van de topclubs keer op keer worden rechtgetrokken door de overheid", zo concludeert hij in een interview met Goal en SPOX. "De ongehoorzame zoon voetbal verdient het niet om steeds maar weer van hogerhand gered te worden." Het onverantwoorde uitgavebeleid had als gevolg dat de club in 2016 voor een seizoen werd uitgesloten van deelname aan Europees voetbal. Galatasaray kreeg de straf opgelegd van de UEFA vanwege het niet voldoen aan de regels van Financial Fair Play. Demireli legde destijds de vinger op de zere plek in een artikel voor SPOX. Gelouterde topspelers als Didier Drogba en Wesley Sneijder streken jaarlijks circa vier miljoen euro op, om over de vele bonussen nog maar te zwijgen. Daarnaast werden spelers als Nordim Amrabat en Armindo Bruma binnengehaald voor respectievelijk negen en twaalf miljoen euro. Beide aanvallers wisten echter nooit hun stempel te drukken op het spel van Galatasaray, waardoor het aankoopbeleid van toenmalig voorzitter Ünal Aysal geregeld het mikpunt was van felle kritiek.

Aysal slaagde er tijdens zijn ambtstermijn in om Galatasaray om aantrekkelijk te maken voor de grote namen uit de voetballerij. Naast Sneijder en Drogba kwamen ook onder meer de Italiaanse trainers Roberto Mancini en Cesare Prandelli naar de Türk Telekom Arena. Aysal wist de enorme schuldenlast echter ook niet in zijn geheel weg te werken, al liet hij Galatasaray naar eigen zeggen wel een stuk gezonder achter in 2014. "Toen ik bij Galatasaray kwam, bedroeg de schuld 255 miljoen euro, maar er is al 65 miljoen afgelost en de schulden zijn niet gestegen", zo zie de vermogende zakenman ten tijde van zijn aftreden in gesprek met TRT1. "We hebben ons tot 2019 verzekerd van een naamgever voor het stadion (Türk Telekom, red.) en de inkomsten van de VIP-boxen zijn aanzienlijk omhooggegaan. Toen ik hier kwam, kwam ik in een woestijn terecht, zoekend naar water! Maar we staan nu financieel sterk en de toekomst ziet er rooskleurig uit." Enkele jaren blijkt echter dat Galatasaray nog steeds geregeld wordt geconfronteerd met tegenvallers in de boekhouding.