‘Nederlandse jongens halen 1,8 miljoen op om topvoetbal voorgoed te veranderen'

De ontwikkelingen in het mondiale voetbal volgen elkaar in rap tempo op en de rol van data begint een steeds grotere rol te spelen. Het Deense FC Midtjylland is een van de bekendste voorbeelden uit de laatste jaren en de club werd met behulp van statistiek voor het eerst in de geschiedenis kampioen. In Nederland is een aantal jaar geleden het bedrijf SciSports opgericht dat zich volledig focust op het combineren van wetenschap (science) en de voetbalsport. Afgelopen maand haalde het bedrijf 1,8 miljoen euro op in een investeringsronde en Voetbalzone ging op bezoek bij Chef de Mission en oprichter Giels Brouwer (27) bij hun nieuwe vestiging in Amersfoort. Vandaag deel een van het driedelige interview over de totstandkoming van het bedrijf.

Inmiddels worden jullie gesteund door investeerders, maar hoe ben je begonnen?
“Mijn eerste ambitie was eigenlijk Football Manager na te bouwen. Ik studeerde aan de Universiteit Twente en deed eigenlijk maar twee dingen: of ik speelde FM of ik was aan het kijken wat ze bij de ruimtevaart deden. Op een dag kwam Joop Munsterman op school een college geven hoe ze bij FC Twente met transfers omgingen en toen dacht ik: wat nou als je daar data bij kan gebruiken? Bij NASA hadden ze een model ontwikkeld om astronautenteams samen te stellen en ik kreeg het idee dat om te bouwen naar een voetbalmodel. Vervolgens stuurde ik een open sollicitatie naar FC Twente met het verzoek voor een stageplek. Ik had een plan uitgewerkt om het transferbeleid te verbeteren en net dat beetje extra edge te geven door een model te ontwikkelen dat gebaseerd was op de visie van de coach.”

En toen zeiden ze: ‘Kom maar door’?
“Ja, waarschijnlijk dachten ze ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ voor die stagevergoeding van 300 euro per maand. Bij FC Twente begon ik met me te verdiepen in Douglas en het vraagstuk of de club hem wel of niet moest verkopen. Daarvoor ben ik gaan onderzoeken hoe groot de invloed was die hij had op het team en de prestaties. Gaandeweg begreep ik hoe groot de potentie was van het gebruik van beschikbare data. Ik bedacht me dat als ik invloed kon hebben bij een club als FC Twente hoe groot de mogelijkheden wel niet zou zijn als ik data van alle spelers over de wereld zou kunnen verzamelen en kijken welke spelers de potentie hebben een topper te worden.”

Er zijn veel jongens van begin twintig met grote ambities, maar hoe pakte jij dat vervolgens aan?
“Ik was op het EK in Oekraïne met mijn toenmalige huisgenoot Anatoliy Babic. Ik wist dat hij een heel stuk beter was in wiskunde dan ik en vroeg hem of hij samen met mij het bedrijf wilde opzetten. Zo werd SciSports geboren. De doelstelling was science en sports met elkaar te combineren; werelden die een paar jaar geleden nog mijlenver uit elkaar stonden. Het eerste obstakel was het binnenhalen van beschikbare data en dat lukte vrij aardig. Vervolgens zijn we gaan kijken hoe we die konden verwerken en dat zijn we gewoon gaan proberen. De eerste modellen klopten redelijk goed, maar het was allemaal nog handmatig programmeerwerk. We moesten de competitie invoeren, alle verschillende parameters instellen en dan kwam eruit hoe goed de speler was.”

En met die resultaten ging je vervolgens leuren bij clubs?
“We kregen eerst een aantal proefopdrachten van clubs en dan waren we vervolgens 48 uur bezig één opdracht te programmeren en antwoord te kunnen geven op een vraag. Inmiddels hebben we dat gelukkig allemaal geautomatiseerd, maar toen was het bouwen en kijken waar we terecht kwamen. Het eerste jaar leefden we van studiefinanciering en dat ging allemaal rechtstreeks de zaak in. We verdienden de eerste twee jaar dus niets en moesten blijven doorknallen om het een succes te maken. Inmiddels zijn we vier jaar verder, hebben kantoren in Enschede, Amersfoort en Manchester en een team van 19 fulltimers en 26 parttimers. Het gaat enorm snel. Zo we hebben alleen dit jaar al zeven mensen aangenomen, waarvan zes met PhD in Artificial Intelligence. Het is gaaf om te zien dat de mensen die voor ons kiezen elke keer het niveau weer omhoogtillen.”

Op welk moment kwam de grote omslag?
“Het is geleidelijk gegaan. We kregen na een half jaar de eerste investering van onze business coach en die bedoeld was om ons plan te valideren door het algoritme en alles eronder te testen. Hij gaf ons een kantoor en betaalde de onkosten. Ik was destijds 23 en Anatoliy 19. Onze eerste betaalde opdracht was van een zaakwaarnemerskantoor en vervolgens druppelden de eerste clubs binnen. Op een bepaald moment gooi je je businessmodel om, maak je de eerste sales en word je plots serieus genomen. In het begin werkten we op basis van een percentage van de transfersom. Dat is echter lastig omdat we geen agent willen zijn en het afraden van een speler vaak net zo belangrijk is als het aanraden ervan. Verder was het een moeizaam proces waarin je veel mensen ontmoet die beweren iemand te kennen die beslissingen maakt. Voor je de juiste persoon hebt, ben je echter vaak tien gesprekken verder. In Engeland helemaal; dat gaat met eindeloze hoeveelheden bellen en mailen.”

Veel data is al decennia beschikbaar, wat doen jullie anders?
“De eerste statistieken die toegepast werden, waren niet veel meer dan percentages balbezit. Tegenwoordig wordt er veel meer bijgehouden; informatie als waar een speler een passt, waar hij heengaat en waar zijn ballen belanden worden genoteerd. Dat geeft de mogelijkheid tot complexere algoritmes, zeker doordat wij data van verschillende bronnen met elkaar combineren. In ons eerste product dat we nu hebben uitgerold, de SciSkill Index, gebruiken we die data om te meten hoe groot de impact van een speler op zijn team, diens aanval en verdediging is. Maar ook andere zaken onderzoeken we. Als ze op televisie bijvoorbeeld zeggen: ‘Dat is een spits die alleen maar de 4-0 scoort’, dan willen wij weten: is dat inderdaad van belang? Kunnen wij een model bouwen waarbij we de doelpunten die iemand scoort kunnen omzetten naar het aantal punten dat hij waard is?”

Naast SciSkill Index ontwikkelen jullie ook BallJames, wat moet ik me daar precies bij voorstellen?
“BallJames is een product wat nog volop in de ontwikkelingsfase zit. Waar we met SciSkill Football Manager proberen na te bouwen, proberen we met BallJames FIFA te imiteren. Door veertien camera’s in het stadion op te hangen, creëren we een hulpmiddel waarmee automatisch 3D-data gegenereerd wordt. Die beelden zetten we om naar zogenaamde voxels; 3D-pixels. Zoals een MRI-scan je lichaam in kaart brengt, scannen wij het stadion met spelers en bouwen die na tot een soort Minecraftfiguurtjes. Door alle bewegingen van de speler te registreren, kunnen we die informatie in beeld brengen en bijvoorbeeld voorspellen wat hij gaat doen. Als ik voetbal kijk wil ik net als bij FIFA een radartje zien onderin het scherm. Ik wil weten hoe de spelers lopen die niet in beeld zijn en bij een herhaling zien hoe snel de speler gesprint heeft en hoe hard de bal is geschoten.”

Lijkt me nogal een dure hobby, nietwaar?
“Nou, ik denk dat er een grote verschuiving aan zit te komen. Als je ziet hoe veel waarde data tegenwoordig in de zakenwereld heeft. Zoveel hoeven de installaties ook niet te kosten en zodra ze hangen kun je nieuwe patronen ontdekken die clubs weer kunnen verkopen aan commerciële partijen. Ik denk dat het een hele goede manier kan zijn zelf weer rechten te distribueren. Op dit moment hangen er testcamera’s bij Heracles Almelo en worden ze geïnstalleerd bij een topclub uit de Premier League, dus we kunnen op die manier snel vorderingen maken in het R&D-proces.”