Nederland kon en mocht niet winnen in de WK-finale van 1978

Argentinië geldt zeker niet als een Angstgegner voor Nederland. In de onderlinge confrontaties helt de balans danig door in het voordeel van Oranje: acht duels met vier keer winst, drie gelijke spelen en zegge en schrijve één nederlaag. Zij het een onaangename en onuitwisbare nederlaag: uitgerekend in de finale van het WK in 1978.

Welgeteld 36 jaar geleden, op een frisse zondag 25 juni in Buenos Aires, kon en mocht het Nederlands elftal niet winnen van en tegen de gastheer. Meer dan 70.000 verhitte Argentijnen eisten in het vijandig gezinde River Plate-stadion de scalp van de tegenstander. Op het ereterras keek president Jorge Videla met instemming toe hoe de beladen wedstrijd afliep: 3-1 in de verlenging, dankzij held Mario Kempes.

Op weg naar het stadion raakte de Oranje-bus opzettelijk in een wanhopige file. Daardoor arriveerde de groep laat in de arena. Dat beperkte de warming-up. De eigen, gebruikelijke muziek als ontspanning bleek al eerder gestolen. Voor de aftrap protesteerde de Argentijnse aanvoerder Daniel Passarella geniepig bij de Italiaanse scheidsrechter Sergio Gonella tegen het gipsen manchet om de gebroken hand van René van de Kerkhof. Te gevaarlijk, klaagde de libero. Ernst Happel, supervisor van Nederland, dreigde daarop niet te zullen spelen en sommeerde de elf onverwijld terug te keren naar de kleedkamer.

In de catacomben van het immense stadion ontstond paniek. De norse Oostenrijker dreigde het feest van de Argentijnen te verstoren. Het oponthoud tikte maar door. Druk overleg resulteerde in een compromis: Van de Kerkhof kreeg een zacht maar stevig verband om de hand gewikkeld. Passarella ging akkoord en de slaafse Gonella knikte instemmend. Maar de toon was gezet.

In 1978 hoorde Nederland amper thuis in de eindstrijd, net zo min als Argentinië. Het boterde niet tussen assistent Jan Zwartkruis en Happel. In de eerste fase liet de fervent kaartspelende Oostenrijker het team maar wat aanmodderen. Oranje ontsnapte maar net aan de uitschakeling. In het vervolg drukte Zwartkruis de urgente verjonging door. Stilaan groeide de ploeg in het toernooi. In de heksenketel van de finale leidde dat tot de verdiende gelijkmaker van invaller Dick Nanninga in de 82e minuut. Pal voor tijd trof Rob Rensenbrink, uit een vrije trap van Ruud Krol, de paal naast de versteende Ubaldo Fillol. Wat zou thuisfluiter Gonella hebben besloten, als die bal in het doel was gecaramboleerd? Buitenspel, een overtreding of wat dan ook?

In de verlenging bleek Nederland eerder uitgeput dan Argentinië. Het militaire regime kreeg zijn wereldbeker en Videla streelde vergenoegd de trofee. Buenos Aires vierde in een massaal carnaval op straat de twijfelachtige hegemonie van een WK, waar Brazilië als het beste team was bedrogen door zowel de FIFA als de organisator zelf. Oranje meed uit ongenoegen het banket en was blij het onderdrukte land te kunnen verlaten. In de jacht op goud kan Nederland nu wraak nemen voor die slinkse en nog immer schrijnende nederlaag in 1978. Het huidige Argentinië leunt op Lionel Messi en Angel Di María. Maar de vedette van Real Madrid moet vanwege een spierblessure verzuimen en dat ontkracht hoe dan ook het gevaar uit Zuid-Amerika.

Het team van de oubollig overkomende bondscoach Alejandro Sabella imponeerde tot nog toe in Brazilië slechts gedurende de eerste twintig minuten tegen België. Daarna hield het zich alleen maar bezig met afwachten en verdedigen van de krappe voorsprong, waarbij de Belgen veel te laat het offensief openden en te zeer de lange bal hanteerden. Begrijpelijk had Louis van Gaal meer ontzag voor de Europeanen dan voor de defensief ingestelde Zuid-Amerikanen. Het kan een statische halve finale worden in Sao Paulo. Met twee loerende opponenten, vanuit een gesloten organisatie hopend op een beslissende ingeving van Arjen Robben aan de ene kant en Messi aan de andere zijde. Waarbij eerstgenoemde steeds weer zijn topvorm demonstreert en Messi vooralsnog duidelijk minder van zijn unieke klasse heeft vertoond. Maar voor het geval de opmars naar de finale dreigt te stagneren, heeft Van Gaal vast en zeker nog wel een wonderbaarlijke wisseltruc in petto.

P.S.: Wie het ware verhaal over de vertraging van het Nederlands elftal op het WK van 1994 in de Verenigde Staten wil lezen, bestel het boek Een Wandelende Tijdbom bij bol.com of dedoodofdegladiolen.nl.

LEX MULLER

Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet.