Na jaren in de Premier League dreigt ‘ramp’: ‘Ik kon niet geloven wat ik zag'

Stoke City was de afgelopen jaren niet weg te denken uit de Premier League. The Potters eindigden tien jaar achtereen stabiel in de middenmoot op het hoogste niveau van het Engelse voetbal, tot een rampseizoen de club in de vorige jaargang terugwierp naar de Championship. Nu zakt Stoke steeds verder weg in het moeras en dreigt na een uiterst zwakke seizoensstart de volgende degradatie naar de League One. Hoe is het enorme verval van de oudste club in de Football League te verklaren?

Door Chris Meijer

De wedstrijd tussen Stoke en Leeds United is ruim een uur oud, als mijn buurman zijn vriend aantikt. Hij wijst richting het scorebord, die al een stand van 0-3 aangeeft, en zucht: “Tenminste is het volgende week interlandperiode, valt er tenminste weer eens wat te juichen. Dat zullen dit seizoen de weekenden worden om naar uit te kijken.” Zijn vriend draait zich om wat obscene gebaren richting de in grote getalen meegereisde aanhang van Leeds te maken. Sinds de score het toelaat, klinken er plagerige spreekkoren richting de gedesillusioneerde supporters van Stoke. In de slotfase richten de fans van Leeds zich op Stoke-manager Nathan Jones. ‘You will be sacked in the morning’, zo klinkt het uit duizenden kelen. Weinig mensen in het Bet365 Stadium denken dat de Leeds-aanhang daar ver naast zit.

Tien weken na de zomerse dag waarop Stoke buitengewoon kansloos ten onder ging tegen Leeds, zit Jones echter nog altijd op zijn post. The Potters, waar Bruno Martins Indi dit seizoen tot dusver acht officiële wedstrijden speelde, pakten sindsdien zeven punten, mede dankzij enigszins verrassende zeges op Swansea City en Fulham. “Als ik eerlijk ben, denk ik dat zonder de huidige eigenaren allang ontslagen zou zijn. De resultaten zijn simpelweg niet goed genoeg”, zo sprak Jones bij talkSPORT zijn dank uit richting de familie Coates. Toch mag het geen geheim heten dat Peter Coates, het hoofd van de steenrijke familie, niet zijn beste tijd als voorzitter van Stoke beleeft. Het stabiele bestaan in de Premier League van de afgelopen jaren was voornamelijk aan de 81-jarige zakenman te danken, aangezien Stoke onder zijn bewind vanaf 2006 een opmars kende richting een stabiel bestaan op het hoogste niveau van het Engelse voetbal.

Lifelong fan
Coates, wiens vader in de mijnen werkte en in de Eerste Wereldoorlog vocht, werd aanvankelijk rijk met een cateringbedrijf. In 1989 werd hij grootaandeelhouder bij Stoke, de club waar als kind al op de tribunes zat. Wegens tegenvallende resultaten ontstond er acht jaar later onvrede onder de fans jegens Coates, die daarom besloot om the Potters aan een consortium onder leiding van de IJslandse zakenmannen Gunnar Gíslason en Magnus Kristinsson te verkopen. De IJslanders wilden Stoke binnen vijf jaar naar de Premier League leiden, maar dit ging minder makkelijk dan gedacht. Het was jarenlang een komen en gaan van managers in Stoke en doordat de promotie naar de Premier League uitbleef, ontstonden er financiële problemen. De IJslanders hadden gegokt en verloren, waardoor Coates weer in beeld kwam als eigenaar. De lifelong fan van Stoke was inmiddels nog vele malen rijker geworden, doordat zijn dochter in 2000 op een parkeerplaats onlinegokbedrijf Bet365 was begonnen. Deze onderneming draait nu jaarlijks een omzet van honderden miljoenen euro’s.

“De voormalig eigenaren hebben in de zomer van 2005 nog eenmaal alles op alles gezet om promotie te realiseren, door de salarissen en budgetten omhoog te gooien. De gok heeft niet goed uitgepakt. Door de resultaten daalden de toeschouwersaantallen en de commerciële aantrekkelijkheid van de club, wat invloed heeft gehad op de inkomsten. Tegen het einde van het seizoen was de schuld gestegen naar tien miljoen euro, waardoor de club insolvent was. We hadden een punt bereikt waarop er drastische actie vereist was”, schreef Coates bij zijn aantreden in 2006. Zijn familie nam niet alleen de meerderheid van de aandelen over, maar loste ook de schuld van Stoke af. “Ik heb niet geïnvesteerd voor mijn eigen bestwil of gezondheid, maar omdat ik een gepassioneerde supporter ben. Ik wil dat Stoke City een succesvolle club is, binnen en buiten het veld. Dit zal niet zomaar voor elkaar zijn, maar het proces is al begonnen.”

Jan Boskamp was op dat moment de manager bij Stoke, maar Coates stuurde hem de laan uit en haalde Tony Pulis terug. Onder leiding van Pulis promoveerde de club binnen twee seizoenen naar de Premier League. “Stoke heeft een moeilijke tijd gehad, door het sluiten van de mijnen en de pottenbakkerijen. Ik dacht dat deze plek een boost zou krijgen als Stoke de Premier League zou halen en ik heb het gevoel dat het gelukt is. Daar ben ik heel blij mee”, zei Coates in 2011 tegenover het Football Governance Inquiry. De steenrijke zakenman kreeg meer dan eens de mogelijkheid om Stoke van de hand te doen, maar in gesprek met the Guardian legde hij uit waarom besloten is dat niet te doen. “We zien Stoke niet als iets zakelijks. Het is belangrijk dat we iets voor de omgeving kunnen doen, dat willen we graag.”

‘Ik kan je verzekeren dat we genoeg investeren’
Onder het bewind van Coates groeide Stoke uit tot een stabiele middenmoter op het hoogste niveau, mede door het feit dat hij meer dan geregeld de portemonnee trok. Sinds de entree van Stoke in de Premier League in het seizoen 2008/09 werd er maar liefst 358 miljoen betaald voor nieuwe spelers, tegenover een ‘schamele’ 114 miljoen aan transferopbrengsten. “Ik kan je verzekeren dat we genoeg investeren. Teveel, zelfs. Het idee dat we niet genoeg geld investeren, is onzin. Media, managers en spelers weten niets van de financiën in het voetbal. Je moet weten waarover je praat, voordat je onzin gaat uitkramen. Spelers worden heel duur. De media en managers vragen om ze, maar iemand moet de rekening betalen. We kunnen ons hoge salarissen en huursommen veroorloven”, zei Coates in 2017 in gesprek met de BBC. Het lijken nu juist die dure spelers, in combinatie met de gigantische salarissen die zij bijgeschreven kregen, die Stoke hebben teruggeworpen naar de staart van de Championship.

De afgelopen tijd komen er steeds meer verhalen naar buiten over de rare fratsen van grootverdieners bij Stoke. “Ze hebben de authentieke jongens ingeruild voor supersterren, maar dat is vreselijk misgegaan. Giannelli Imbula liet zichzelf bijvoorbeeld tijdens een trainingswedstrijd wisselen, omdat ze hem de bal niet gaven. Iemand ging erin en tien minuten later besloot Imbula dat hij weer verder wilde spelen”, wees Glen Johnson, tussen 2015 en 2018 speler van Stoke, in gesprek met de BBC op Imbula, die in februari 2016 voor een kleine 25 miljoen werd overgenomen van FC Porto en momenteel verhuurd is aan Lecce. “Dit is een schande. Hij kwam terug en ze hebben die jongen er weer uitgehaald. Als je de manager bent, laat je dit soort dingen toch niet gebeuren? Niemand zei vervolgens wat tegen hem, maar ik vond het verschrikkelijk. Ik kon niet geloven wat ik zag. Er waren geen regels bij de club, het ging op en neer. Het was een rotzooi.”

Vergelijking met Superman
Het verhaal van Johnson staat niet op zichzelf. De Daily Telegraph kwam onlangs in een analyse met een verhaal over een onbekende speler, die niet kon deelnemen aan de cooling down-sessie na de wedstrijd omdat hij een vlucht moest halen. Een andere speler, die zich op een zijspoor bevond, zei in een gesprek met toenmalig manager Gary Rowett doodleuk dat hij wel wilde blijven, omdat hij ervan overtuigd was dat Rowett spoedig ontslagen zou worden. De krant voert het vertrek van ervaren spelers als Jon Walters, Glenn Whelan en Phil Bardsley aan als reden voor het losgeslagen gedrag in de kleedkamer van Stoke. “Het is alsof Superman problemen heeft met Kryptonite als veel spelers het shirt van Stoke aantrekken”, schrijft de Daily Telegraph, wijzend op bijvoorbeeld Benik Afobe (aankoop van 13,5 miljoen die nu verhuurd is aan Bristol City) en Erik Pieters (na zijn gedwongen vertrek bij Stoke uitgegroeid tot basisspeler bij Burnley).

De onbekende speler kreeg vorig seizoen overigens gelijk, want Rowett werd in januari 2019 op straat gezet ondanks dat hij slechts drie van zijn laatste zeventien competitiewedstrijden verloor. De resultaten strookten echter niet met de ambities van Stoke en de clubleiding verweet de huidige manager van Millwall tevens een gebrek aan entertainment. Diens opvolger Jones werd weggehaald bij Luton Town, dat buitengewoon goed presteerde in de League One. Tot dusver slaagde Jones er echter niet in om de ambities van Stoke waar te maken. Een deel van de onvrede van de fans richt zich overigens ook op de clubleiding, die verantwoordelijk is voor het elftal dat op het veld staat. Er bestaat geen twijfel over de toewijding van de familie Coates, daar er in het eerste seizoen in de Championship maar liefst 62,9 miljoen werd geïnvesteerd in nieuwe spelers. Het lijkt voorlopig echter niet de remedie om de neerwaartse spiraal tot stoppen te brengen. “De eigenaren zijn lifelong fans en zij weten nog hoe het eraan toeging in de dark days in de jaren negentig, toen Stoke op het derde niveau speelde. Als geen ander zullen ze beseffen dat het een ramp is als ze nog een keer degraderen”, concludeerde de Daily Telegraph.

Na de 2-0 nederlaag tegen Millwall is de achterstand van Stoke op de veilige plaatsen toegenomen naar vier punten. “Als je een topclub wil zijn, moet je de basis onder de knie hebben en dat hebben we hier niet getoond. Dat is iets wat ik niet kan accepteren”, zo luidde het commentaar van Jones na het duel in Londen. Door de nederlaag tegen Millwall neemt de druk om de manager van Stoke verder toe. “Het is goed dat de eigenaren aan hem vasthouden. Andere clubs hadden nu misschien een andere beslissing genomen. Ze hebben hun beloning gekregen in de wedstrijden die we wisten te winnen”, nam Joe Allen het op voor zijn manager. Hij is zelf overigens niet bang voor zijn congé. “Ik ben niet bang mijn baan te verliezen. Zolang ik bij mijn overtuiging blijf en de baan blijf doen waar ik zo hard voor gewerkt, heb ik geen angst. Als er ooit een punt komt waarop ze denken dat ik niet de juiste man ben, zal ik dat besluit absoluut respecteren.”