‘Na de eerste maanden in de cel begonnen de matpartijen’

Arsenal neemt het zaterdagmiddag op tegen Tottenham Hotspur en moet winnen om niet af te haken bij de topploegen in de Premier League. Ook Granit Xhaka is zich bewust van het belang van de wedstrijd, zo vertelt hij in een interview met the Guardian: “Niemand hoeft ons te motiveren. Dit is de wedstrijd van het jaar en die moet je winnen. Het gaat nu even niet om mooi voetbal en er zullen geen excuses zijn. We moeten gewoon winnen”, aldus de middenvelder uit Zwitserland.

Arsenal presteert met drie overwinningen in vier wedstrijden uitstekend in de Europa League, maar in de Premier League gaat het aanzienlijk moeizamer. The Gunners leden al vier nederlagen en de achterstand op koploper Manchester City bedraagt twaalf punten. “We verdienden het om bekritiseerd te worden nadat we ons niet plaatsten voor de Champions League. Kritiek maakt je sterker, dat geldt zeker voor mij, maar ik denk dat kritiek voor sommige spelers van Arsenal niet goed is. Het helpt hen niet. Persoonlijk kan ik er wel mee omgaan, zeker wanneer het terecht is. Dat komt doordat mijn vader nooit een keer zei: ‘goed gedaan’. Hij deed dat zodat ik met beide benen op de grond zou blijven staan.”

“Met Arsenal zitten de slechte resultaten dit seizoen in de kleine dingen, het is nooit groots. Na de 0-0 remise tegen Chelsea in september dachten we: ‘oké, van hieruit kunnen we verder bouwen’. Maar na een nederlaag tegen Watford ga je toch weer aan jezelf twijfelen.” Dat laatste is wat Xhaka in principe altijd doet na een teleurstellend resultaat. De linkspoot zegt dat hij zijn eigen spel kritisch beschouwt: “Soms is het moeilijk voor mij om af te koelen. Ik betrek nederlagen heel snel op mezelf. Wat heb ik verkeerd gedaan? Ik bekritiseer mijn medespelers nooit voordat ik eerst naar mezelf heb gekeken, dat deed ik al als kind. Ik leg zo wel veel druk op mijn schouders, als kind nam ik een verliespartij nooit zó hoog op.”

Het feit dat Xhaka altijd eerst naar zichzelf kijkt en nooit snel opgeeft, heeft hij te danken aan vader Ragip. Xhaka sr. weet namelijk pas echt wat afzien is daar hij als 22-jarige in de gevangenis werd gegooid omdat hij bij de universiteit van Pristina had deelgenomen aan een demonstratie tegen de regering in Belgrado, en in die gevangenis werd hij regelmatig in elkaar geslagen. Hij werd veroordeeld tot zes jaar, maar kwam na drieënhalf jaar weer vrij. “Voor zover ik weet waren zijn eerste maanden in de cel oké, maar daarna begonnen de matpartijen”, aldus Granit. Pa Ragip deelde een cel met vier andere mannen en kon iedere dag slechts tien minuten naar buiten om een frisse neus te halen. “Zijn verhaal raakt mij als zoon heel, heel erg in het hart”, aldus Granit.

“Het is zo tragisch. Soms vraag ik hem of hij mij het verhaal nog een keer wil vertellen, maar ik denk dat hij nog altijd niet alles heeft verteld, denk dat hij de echte waarheid liever in het midden laat. Misschien was het gewoon allemaal te veel en wil hij zijn kinderen dat leed onthouden. Hij was een trotse Kosovaar en vond het recht te hebben om te bestaan. Hij kwam op voor zijn rechten en het waren algemene democratische rechten, zoals stemmen. Hij was ook niet de enige, trouwens. Meer mensen werden gearresteerd, evenals zijn oom die vijftien jaar kreeg. Het was puur politiek. Mijn vader vroeg zich hardop af: ‘waarom zijn we hier niet democratisch? We verdienen het om democraten te zijn. We verdienen het om gehoord te worden’.”

“Een van de meest bijzondere dingen aan mijn ouders is dat ze slechts drie maanden bij elkaar waren toen mijn pa werd gearresteerd”, vervolgt Xhaka. “Ik heb zo ongelooflijk veel respect voor mijn moeder Eli. Ik heb nog nooit meegemaakt dat een vrouw die pas drie maanden bij een man is, vervolgens drieënhalf jaar lang op hem wacht. Mijn moeder is bijzonder. Een van de vreemde dingen aan alles was dat mijn vader vervroegd vrijkwam, op hetzelfde moment dat zijn oom vrijkwam. Niemand in de familie wist ervan en opeens stonden ze op de stoep. Ik denk dat ze het op een akkoordje hebben gegooid ten aanzien van de gevangenisregels, zo van: we houden onze monden dicht en zorgen nooit meer voor problemen. Dat is waarom ze zijn vrijgelaten. Men dacht: zij vormen niet langer een probleem. Maar zeker ben ik er natuurlijk niet van.”

Na de vrijlating van Ragip emigreerde het gezin in 1990 naar Zwitserland. Zoon Taulent (middenvelder van FC Basel, red.) werd in 1991 in Basel geboren en achttien maanden later volgde Granit. “Mijn vader heeft zich mentaal heel sterk getoond en ik en Taulant zijn met diezelfde mentale kracht opgegroeid. Hij was ons idool en ons rolmodel dat heeft laten zien dat je sterk moet zijn om bepaalde dingen te bereiken. Dus we zijn erg ‘sterk’ opgegroeid. Daardoor zijn we op het veld mentaal sterk en gaan we er echt voor”, besluit de 25-jarige Xhaka, die op 57 interlands voor Zwitserland staat en sinds vorig jaar zomer 58 officiële wedstrijden voor Arsenal speelde. Daarin kwam hij tot vier doelpunten.