Mister Arsenal: Van alcoholistische gevangenisklant naar weldoener

Sommige voetballers vallen na hun loopbaan in een zwart gat, maar er zijn ook spelers die zich zonder aarzelen volledig storten op een nieuwe invulling van hun leven. In de rubriek De Omschakeling licht Voetbalzone een opvallende carrièreswitch of passie van een (oud-)voetballer uit. Deze keer aandacht voor Tony Adams (53), de oud-verdediger en aanvoerder van Arsenal en Engeland. De keiharde stopper van weleer kampte tijdens zijn carrière met een serieus alcoholprobleem, maar kwam uiteindelijk sterker uit de strijd. Adams biedt tegenwoordig hulp aan topsporters die tegen dezelfde problemen aanlopen.

Door Rian Rosendaal

Wie aan Arsenal denkt of de naam van de Londense club noemt, komt automatisch terecht bij Adams. De nietsontziende stopper droeg tussen 1983 en 2002 het shirt van the Gunners, met 669 wedstrijden als eindresultaat. Hij was een van de weinige Engelse spelers die nooit een andere club diende. Als boegbeeld van de legendarische The Famous Back Four, verder bestaande uit Lee Dixon, Steve Bould en Nigel Winterburn, werden de nodige prijzen veroverd in de eerste helft van de jaren negentig. De defensie van Arsenal was in die dagen schier onpasseerbaar, al leverde dat niet altijd de nodige waardering op. Door de ontelbare 1-0 overwinningen en het vaak voorspelbare voetbal werd de bijnaam Boring Arsenal in het leven geroepen.

Het was echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn in de actieve loopbaan van Adams. De van nature introverte verdediger kwam net als zoveel van zijn generatiegenoten al vroeg in aanraking met alcohol. Voor de in Romford geboren voetballer was het een middel om aan de dagelijkse realiteit te ontsnappen. Adams had van jongs af aan problemen om zich te uiten, vooral op school zorgde dat geregeld voor pijnlijke momenten in het bijzijn van klasgenoten. Het praten en omgaan met meisjes was voor hem vaak een hele worsteling. "Ik ben mijn hele leven bezig geweest met het wegstoppen van mijn problemen", zou de Engelsman na zijn loopbaan zeggen in een interview met de Financial Times. Voetbal was nog een onschuldige obsessie, maar het jarenlang misbruiken van alcohol bleef uiteindelijk niet zonder gevolgen.

Rock bottom
Voor Adams kwam de bodem van zijn bestaan in zicht op een vrijdag in augustus 1996. Mister Arsenal dronk die bewuste dag voor de laatste keer alcohol. Hij had zich voor, tijdens en na het EK van dat jaar nog kunnen inhouden. Na de pijnlijke uitschakeling in de halve finale tegen Duitsland, na een bloedstollende strafschoppenserie op Wembley, gingen alle remmen los. Adams dronk na het echec van the Three Lions dag en nacht, at nog amper en bezocht zelfs een prostituee. "Toen ik wakker werd was de mini-bar leeg en de vloer bezaaid met flessen", zo zou hij later onthullen. "Ik was de weg kwijt en zelfs alcohol kon me niet langer helpen." Na het allerlaatste glas bier toog de doorgaans zo stoere verdediger al huilend naar huis, waar hij zich het hele weekeinde opsloot in zijn slaapkamer. Juist in dat weekeinde begonnen zijn ploeggenoten aan het nieuwe seizoen in de Premier League, maar voor Adams was voetbal op dat moment even geen hoofdzaak.

De mentale ineenstorting kwam na meer dan een decennium van zeer stevig drinken. De alcoholgerelateerde problemen stapelden zich door de jaren heen op. Van 29 hechtingen na een valpartij buiten een nachtclub tot het in een dronken bui met een brandblusser onderspuiten van Tottenham Hotspur-fans in een Pizza Hut, samen met ploeggenoot Ray Parlour. Het meest besproken voorval kwam in mei 1990, toen Adams met viermaal de toegestane hoeveelheid alcohol op achter het stuur kroop van zijn Ford Sierra. Hij was vanuit een buitenwijk van Londen op weg naar vliegveld Heathrow, daar Arsenal een tour zou maken door Azië. Het boegbeeld van de Londenaren kwam echter al na honderd meter tegen een muur terecht. Wat volgde was een gevangenisstraf van vier maanden, wat een grote schok veroorzaakte in de Engelse voetbalwereld. Vanwege goed gedrag mocht Adams zijn cel in Chelmsford al na 58 dagen verlaten. Enkele maanden later werd de landstitel in de wacht gesleept door Arsenal, alsof er niets was gebeurd.

Openbaring en komst Wenger
Ongeveer een maand na zijn laatste slok alcohol maakte Adams zijn jarenlange verslaving wereldkundig, met daarbij tevens de mededeling dat er hulp zou worden gezocht. De ontboezeming viel min of meer samen met de komst van Arsène Wenger als manager naar Arsenal. Onder het regime van de filosofisch ingestelde Fransman veranderde Adams van een voetballer die daarnaast vooral veel dronk in een veelzijdig persoon. De vele bezoeken aan de kroeg maakten plaats voor het lezen van boeken, het bezoeken van concerten en natuurlijk de gang naar bijeenkomsten van de AA. Na enkele sobere jaren wilde Adams graag iets terugdoen voor de maatschappij. Sporting Chance zag hierdoor het levenslicht. Deze organisatie verleent nu alweer twee decennia hulp aan sporters met problemen op het gebied van alcohol, drugs en gokken. Onder meer voormalig Chelsea-aanvaller Adrian Mutu bezocht de kliniek. De oud-international van Engeland praat nog steeds met veel gretigheid over het werk van de stichting, want in zijn ogen is het geven van de juiste voorlichting van cruciaal belang. Op zijn Instagram-pagina verschijnen regelmatig updates over bijeenkomsten op het gebied van mentale zorg.

Adams is nog steeds zeer trots op de gedaanteverwisseling die hij jaren geleden heeft ondergaan. Mochten er problemen ontstaan op psychisch vlak, dan is drinken niet langer de oplossing. "Dat heb ik niet meer nodig op dergelijke momenten", zei Adams in 2017 tegen The Sun bij de presentatie van zijn tweede biografie Sober. "Dat is echt geweldig. Wat er met mij is gebeurd door het gebruik van alcohol stemt treurig, maar ik ben aan de andere kant ook dankbaar dat ik een uitweg heb weten te vinden. Vandaag de dag heb ik verschillende methodes om tegenslagen te lijf te gaan. In mijn tijd als herstellende alcoholist zijn mijn beide ouders overleden, maar toch ben ik niet weer gaan drinken. Ik ben hertrouwd, heb nog drie kinderen gekregen met die prachtige vrouw en ben in staat om gewoon een baan uit te oefenen."

Niet zo succesvol als trainer
De door Arsenal-fans nog steeds op handen gedragen Adams bleef na zijn pensioen als speler in de voetballerij hangen. Er volgden dienstverbanden bij Wycombe Wanderers en Portsmouth, zij het met wisselend succes. Bij laatstgenoemde club werd hij al na zestien wedstrijden op straat. Buiten Engeland waren er avonturen als trainer en technisch directeur bij FK Qabala in Azerbeidzjan. Het absolute dieptepunt als coach kwam in de lente van 2017, toen het kwakkelende Granada hem inhuurde als tussenpaus. Na zeven opeenvolgende nederlagen en degradatie uit LaLiga was de Spaanse episode uit zijn leven alweer voorbij. Adams denkt dan ook niet dat hij snel terugkeert als trainer en al helemaal niet bij een topclub, ondanks diens verleden als topverdediger. "De kans daarop is te verwaarlozen", liet de oud-voetballer nog niet zolang geleden weten in een uitgebreid interview met de Financial Times.

Voor Adams bestaat de wereld echter al geruime tijd niet meer alleen uit de voetbalsport. Vlak voor Kerst 2018 kwam naar buiten dat de Engelse rugbybond hem had aangesteld als voorzitter. "Ik ben trots en verheugd met deze benoeming", liet hij destijds optekenen in de media in Engeland. "Ik kijk ernaar uit om in deze sport met mensen te werken die net als ik veel waarde hechten aan mentale gezondheid, algeheel welzijn en veerkracht. Niet alleen voor spelers, maar voor iedereen in de rugbywereld. Ik hoop dat deze geweldige sport met mijn hulp weer een volgende stap omhoog maakt." Het is een volgend hoofdstuk in een wonderlijk bestaan. "Ik heb hoogte- en dieptepunten gekend, zowel binnen als buiten het veld. Ik ben gestopt als voetballer en verder gegaan in het trainersvak. Door alles heen heeft alcohol nooit meer een rol gespeeld. Mijn zelfvertrouwen is teruggekeerd en ik ben op een goede plek beland."