‘Mijn vader stierf, maar Abramovich hield zich aan zijn belofte’

TOLJATTI - Spanje verstuurde tegen Rusland 1.006 passes, slechts 21 minder dan het totaal aantal passes van het gastland in alle vier de wedstrijden op dit WK. De Russen liepen eigenlijk 120 minuten lang achter de bal aan en legden in totaal 140,6 kilometer af. Maar het was het allemaal waard, want Sbornaya trok in de strafschoppenserie aan het langste eind. Aleksandr Golovin maakte de meeste meters in Luzhniki: 15.957. Op een goede tweede plaats kwam Roman Zobnin met 14.793 meter. Diezelfde Zobnin had de tranen van geluk na afloop in zijn ogen staan.

Door Gijs Freriks

De middenvelder van Spartak Moskou zei dat Rusland altijd geloofde in de overwinning: “Ondanks moeheid hier en daar, dacht iedereen aan de zege. Als een medespeler van je naar de penaltystip loopt om te schieten, dan is iedereen bezorgd. Ik had de vijfde moeten nemen, maar dankzij Igor Akinfeev hoefde dat niet meer. Hij is een topper. Ik wil ook nog even zeggen dat het vandaag precies twaalf jaar geleden is dat Yuri Petrovich Konoplev is overleden. De academie die zijn naam draagt, heeft mij grootgebracht. Ik draag deze overwinning aan hem op”, aldus Zobnin zondagavond in de Russische media.

De zakenman Konoplev richtte in augustus 2003 een voetbalschool op in Toljatti, een stad in de provincie Samara aan de Wolga. De in Rostov aan de Don geboren Konoplev wilde profvoetballer worden, maar moest die droom vanwege een blessure laten varen. Hij schreef zich in voor de militaire school van de raketmachten en werd raketofficier. Begin jaren negentig stopte hij en verhuisde Konoplev naar Toljatti, het voormalige Stavropol aan de Wolga dat in 1964 werd vernoemd naar de Italiaanse communistenleider Palmiro Togliatti.

Konoplev stortte zich op de autobranche, maar liet het voetbal niet los. Om het Russische voetbal naar een hoger plan te tillen, investeerde hij met zijn bedrijf Standard Lada miljoenen in de oprichting van een voetbalacademie. “Beschouw het als een hobby.” Konoplev haalde bijna 200 leraren en voetbaltrainers naar de academie en bijna 1000 voetballertjes sloten zich aan. Spelers van ouders die zich het inschrijvingsgeld en andere kosten niet konden veroorloven, kregen gratis toegang. Hoewel hij zelf niet voor de klas of op het trainingsveld stond, werd Konoplev uitgeroepen tot ‘Leraar van het Jaar van de Russische Federatie’.

De talenten van Toljatti wonnen toernooi na toernooi en de academie werd in de kranten zelfs vergeleken met de succesvolle opleidingen van clubs als Ajax en Manchester United. Er was echter één persoon die altijd op de achtergrond bleef: Yuri Petrovich Konoplev. Toen hij op 1 juli 2006 aan de gevolgen van een hartaanval overleed, hadden sommige kranten niet eens een foto van Konoplev die ze konden publiceren. Konoplev werd slechts 38 jaar oud. Na zijn dood werd de academie naar Konoplev vernoemd en besloot Roman Abramovich met zijn foundation voortaan de financiering van de voetbalschool op zich te nemen.

Door de financiële crisis van 2008 kreeg de Toljatti-academie echter steeds meer moeite om het hoofd boven water te houden. In 2012 was er zelfs ‘amper geld’ om de trainers en docenten te betalen, zo vertelde een ingewijde in 2013 aan de krant Gazeta. Uiteindelijk werd besloten om het eerste elftal van de academie, Akademia-Lada, niet in te schrijven voor de derde afdeling van het Russische voetbal. “We hebben geen schulden, maar het team kan gewoon niet meer worden gefinancierd. De enige optie is daarom dat we ons terugtrekken uit de competitie. Er is geen weg meer terug”, treurde trainer Igor Osinkin.

“De leiding van de academie is aan het onderhandelen met de regering van Samara, want alleen de gouverneur kan de school nog redden.” Ondertussen werd Abramovich hevig bekritiseerd. “Ik begrijp niet waarom hij zijn handen aftrekt van dit project. Het project heeft zijn effectiviteit bewezen, er zijn mooie spelers opgeleid. De jeugdspelers groeien daar in uitstekende omstandigheden op en worden getraind door topcoaches. Het is een resultaat waar je alleen maar van kan dromen. Maar waarschijnlijk is Roman Abramovich niet langer geïnteresseerd in Russische voetbalprojecten”, foeterde oud-voetballer en veelgevraagd commentator Evgeni Lovchev in maart 2013 in zijn column voor Sovsport.

Als oplossing werd bedacht dat de Toljatti-academie voortaan onder verantwoordelijkheid zou komen te te staan van de regionale autoriteiten van Samara. De Toljatti-academie werd zodoende niet langer door particulieren als Abramovich gefinancierd, maar door de staat. Veel lijkt dat echter niet te hebben opgeleverd. Waar Abramovich jaarlijks bijna tweeënhalf miljoen investeerde, daar moet de Toljatti-academie het tegenwoordig doen met een budget van iets meer dan 1,6 miljoen euro. Geld voor renovaties is er niet en jeugdspelers lopen massaal weg naar andere verenigingen. Waar de Toljatti academie begon met circa 1000 voetballers, daar staan er nu nog maar 260 kinderen ingeschreven.

Igor Kechaev, trainer van het eerste elftal van de voetbalschool, weet dat de ‘gouden jaren van Abramovich’ voorbij zijn, zo vertelde hij vorige week maandag in een interview met Sovsport: “Toen Abramovich met de financiering stopte, was het klaar. Zoveel kinderen liepen weg! Naar Rubin Kazan, FK Krasnodar, Spartak Moskou, Dynamo Moskou, Lokomotiv Moskou, enzovoort. En recent ging een speler van ons naar Spartak Moskou. Hij had een toernooi gespeeld en na afloop werden zijn ouders benaderd en reden ze naar Moskou. En vorig jaar werden drie spelers van ons opgeroepen voor de nationale ploeg en kwamen ze niet meer terug. Ze gingen meteen door naar Dynamo Moskou”, aldus Kechaev.

“Dit is een kwaad dat niet kan worden verslagen zonder oplossingen van bovenaf. Het ergste is nog dat we hiermee een situatie creëren waarin een jongen zegt: ‘geef me geld, dan kan ik overal naartoe’. Dat is niet befvorderlijk voor de persoonlijkheid en psyche van een persoon.” Volgens Kechaev is de Toljatti-academie de laatste jaren met niets anders bezig dan met ‘overleven’. De laatste grondige verbouwing van het trainingscomplex dateert alweer van 2007. De academie heeft volgens de oefenmeester ‘dringend behoefte aan reparaties’: “Veel zaken verkeren in kritieke toestand. De bussen, bijvoorbeeld, waarmee de spelers van hun appartementenblokken naar de velden worden gereden. In 2019 mogen kinderen niet meer vervoerd worden in bussen van tien jaar oud. Maar onze bussen zijn nog véél ouder.”

“Soms wil een deur niet meer dicht en bindt de chauffeur die daarom met touw en tape vast. En de bussen vallen constant uit. Daarnaast moeten de ketels vervangen worden. Afgelopen winter hadden de kinderen het steenkoud en hebben we heaters in hun kamers moeten plaatsen. Maar dat is gevaarlijk”, aldus Kechaev. “Het blijven kinderen… We vragen de trainers daarom om de kamers twee, drie keer per dag te controleren. Ik weet nog dat ik op een dag een kamer controleerde en zag dat een jongen zijn sokken te drogen had gelegd op een heater die aan stond. Ik beefde, de pleuris had ieder moment kunnen uitbreken…”

“Vanwege de problemen met de verwarming en de ieder jaar stijgende brandstofkosten kunnen we de velden nu niet verwarmen. We hebben nu nog twee werkende boilers: eentje voor noodgevallen die op vijftig procent draait en een tweede op dertig procent. De ingenieur heeft namelijk gezegd dat het gevaarlijk is om ze op volle kracht te laten draaien, anders kunnen ze kapotgaan. Door al deze problemen worden kinderen ’s winters ook ziek. Dat levert weer extra uitgaven op aan medicijnen en natuurlijk schade aan de gezondheid van de kinderen.” Volgens Kechaev heeft de academie voor alle reparaties 1,2 miljoen euro nodig, ongeveer vier ton minder dan de totale begroting bedraagt.

Slechte kunstgrasvelden, afbladderend behang, tapijt vol bacteriën, kapotte kamerdeuren, verouderde bussen en slechte verwarming. Kechaev begrijpt dat voetballers steeds vaker kiezen voor een opleiding bij een andere club dan in Toljatti. “Het is moeilijk om talenten te behouden. Ze groeien hier op en genieten een opleiding, maar zien geen toekomst. Vroeger speelde ons eerste bovendien in de derde afdeling. Daar leerden ze echt mannenvoetbal spelen en konden de zich goed ontwikkelen. Veel van die spelers spelen nu bij grote clubs. Maar nu komen afgestudeerden terecht in het tweede van Krylya Sovetov Samara. Dat is een verschil.” Krylya Sovetov is dé club uit de regio en wordt eveneens gesteund door de staat. De toptalenten van de Toljatti-academie worden vrijwel automatisch doorgestuurd naar Krylya, een club die als vanzelfsprekend minder tot de verbeelding spreekt dan een Zenit, CSKA of Spartak.

Drie voetballers die deel uitmaken van de nationale ploeg van Rusland hebben hun opleiding genoten in Toljatti: Alan Dzagoev van CSKA en Ilya Kutepov en Roman Zobnin van Spartak. Laatstgenoemde nodigde voor de wedstrijd tegen Uruguay (3-0 verlies) vijf voetballers van de Toljatti-academie uit om het groepsduel op het WK live mee te maken in de Cosmos Arena in Samara. Zobnin betaalde de reiskosten en de wedstrijdkaartjes van deze kinderen zelf. Met zijn dankwoord na de gewonnen achtste finale tegen Spanje liet Zobnin eens te meer blijken dat hij niet is vergeten waar het voor hem allemaal begonnen is: op de academie op Primorsky, een dorpje op anderhalve kilometer van de stad Toljatti. Bovendien helpt hij de academie, samen met Kutepov en Dzagoev, financieel uit de brand.

Coach Kechaev vertelt dat de internationals regelmatig nieuwe ballen schenken of de deelname aan internationale toernooien betalen. Zo kunnen de talenten van Toljatti belangrijke ervaring blijven opdoen. Desondanks blijven de kosten ‘hoog’: “Ieder jaar kost één kind ons op de opleiding 2.000 tot 2.700 euro.” Er is zelfs amper geld meer om trainers volwassen salarissen te betalen: “Onder Abramovich waren de coaches meestal Nederlands”, doelt Kechaev op onder anderen Louis Coolen, Arno Philips, Raymond Verheijen en Roland Vroomans. “De belangrijkste trainer was Coolen. Hij verdiende 8.000 tot 11.000 euro per maand. We hebben nu de volgende salarissen: 545 euro voor de hoofdtrainer, 410 voor de assistent en de trainersopleider krijgt 275 euro.”

“Elders wordt meer betaald, dus soms vertrekken trainers uit Toljatti. Net als Igor Osinkin”, verwijst Kechaev naar zijn voorganger, die naar Kuban Krasnodar vertrok en tegenwoordig bij Chertanovo in Moskou werkt. Ook voor komend seizoen lijkt de Toljatti-academie niet op méér geld te hoeven rekenen en dus publiceerde de leiding onlangs een open brief op de website om geld op te halen voor onder meer nieuwe ballen, bussen en het vervangen van de kunstgrasvelden. Andrei Konoplev, zoon van de oprichter van de academie, hoopt dat die oproep sponsoren en particulieren kan verleiden om een bijdrage te doen. Konoplev is zelf overigens trainer van de tien- en elfjarigen op de Toljatti-academie.

“Rusland won in 2006 het EK Onder-17 in Luxemburg. Mijn vader werd even later gebeld door Abramovich. Hij was in shock dat Abramovich hem op de mobiele telefoon belde. Abramovich beloofde dat hij mee zou doen met de Toljatti-academie. Maar een week later stierf mijn vader aan een hartaanval. Roman hield gelukkig woord en besloot te investeren, ook na de dood van pa. Hij nam al gauw de volledige academie over en we hadden toen echt de beste spelers van het land. Zelfs leerlingen van Moskouse scholen, zoals die van Lokomotiv en Spartak, wilden hier voetballen. Dat is nu helaas volledig andersom” aldus Konoplev jr. afgelopen zondag in een interview met Sports.

Stiekem hoopt hij dat de autoriteiten naar aanleiding van het Russische succes op het WK besluiten om de Toljatti-academie nieuw leven in te blazen. Maar heel veel hoop koestert Konoplev daar ook weer niet op: “Wat er na het WK met de Toljatti-academie gaat gebeuren? Dat weet niemand. Weet je wat het is: het is beter om problemen van tevoren aan te pakken. Maar in Rusland geldt van oudsher: tot er iets onplezierigs gebeurt, doet niemand wat… Maar we blijven in het beste geloven. We willen ons verder ontwikkelen en niet slechts bestaan”, besluit Konoplev, die van 2003 tot 2005 zelf in de academie voetbalde, maar vanwege een blessure een punt moest zetten achter zijn nauwelijks begonnen carrière. Net als zijn vader.