Kunstschandaal raakt AS Monaco: ‘Ik zal zijn fortuin om zeep helpen’

MONACO - AS Monaco kwam in december 2011 voor twee derde van de aandelen in Russische handen terecht. Kunstmesttycoon Dmitry Rybolovlev kocht zich met zijn bedrijf Monaco Sports Invest (MSI) in bij de Champions League-finalist van 2004 en investeerde sindsdien meer dan driehonderd miljoen euro in de voetbalclub. Volgens Franse media is het echter niet ondenkbaar dat Rybolovlev na bijna zes jaar bezig is aan zijn laatste maanden als de grote baas in het Stade Louis II.

Door Gijs Freriks

Leonardo da Vinci
De vijftigjarige Rybolovlev scheidde in het najaar van 2015 van Elena, de vrouw met wie hij 27 jaar getrouwd was. Deze Elena Chuprakova was de ‘seriële ontrouw’ van haar man zo zat dat ze een scheiding aanvroeg en volgens de Zwitserse wet had ze vervolgens recht op de helft van het vermogen van Rybolovlev. Het fortuin van de zakenman werd geschat op zeven tot negen miljard euro en dus kon ze rekenen op een miljard of drieënhalf. Beide partijen troffen echter een schikking en hoewel er geen bedragen openbaar zijn gemaakt, zou Elena akkoord zijn gegaan met een miljard minder: ongeveer tweeënhalf miljard euro. Om deze scheiding te financieren besloot Rybolovlev om enkele van zijn meesterwerken te verkopen.

Dat ging en gaat nog niet van harte. Rybolovlev verkocht de afgelopen anderhalf jaar diverse topstukken, maar leed daarbij een verlies van ongeveer 250 miljoen euro. Het volgende kunstwerk dat bij veilinghuis Christie’s in New York onder de hamer zal gaan, is ‘Salvator Mundi’ van Leonardo da Vinci, een portret van Jezus als redder van de wereld. Het schilderij moet in november 85 miljoen opbrengen, terwijl Rybolovlev er in 2013 bijna honderd miljoen euro voor neertelde. Ook op dit doek zal Rybolovlev dus verlies lijden. Volgens Rybolovlev het bewijs dat hij is opgelicht door een zekere Yves Bouvier.

Schadevergoeding
Bouvier is een Zwitserse kunsthandelaar van 54 die in Genève, Singapore en Luxemburg kunstdepots beheert met het statuut van vrijhandelsplaats. Dat zijn zogeheten freeports: anonieme belastingvrije opslagplaatsen voor rijke kunstverzamelaars zoals Rybolovlev. Laatstgenoemde besloot in 2003 in zee te gaan met Bouvier: hij kocht aan het einde van het vorige decennium 38 bijzondere werken van oude meesters als Da Vinci, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Amedeo Modigliani en Pablo Picasso op als belegging en voor de aankoop van deze werken schakelde hij Bouvier in. De samenwerking liep lange tijd gesmeerd. Tot 2011.

Rybolovlev sprak met een Amerikaanse hedgefondseigenaar, Steven Cohen, toevallig over een schilderij van Modigliani. Cohen had dat voor tachtig miljoen aan Bouvier verkocht en die had het werk weer verhandeld aan Rybolovlev, maar dan voor liefst twintig miljoen euro meer. Het zou niet bij deze eenmalige uitschuiver blijven. Rybolovlev voelde zich op zijn zachts gezegd bedonderd en klaagde zijn handelspartner aan. Hij eist een schadevergoeding van in totaal 845 miljoen euro en probeert intussen om zijn schilderijen, onder meer via zijn trustmaatschappijen op de Maagdeneilanden, van de hand te doen.

Minister van Justitie
Bouvier werd in februari 2015 al gearresteerd op verdenking van fraude en witwassen, maar kon na het betalen van een borgsom van tien miljoen euro gaan. Hij liet weten zich van geen kwaad bewust te zijn: “Hij (Rybolovlev, red.) heeft mijn reputatie vernietigd, ik zal zijn fortuin om zeep helpen”, zei Bouvier in 2015 in een interview met 24 Heures. Het verwijt dat hij de miljardair te veel heeft laten betalen voor de kunstwerken, lachte hij in gesprek met The New Yorker weg: “Als ik voor twee kan kopen en voor elf kan verkopen, dan verkoop ik voor elf. De kunstmarkt is een markt zonder regels.” De Zwitserse fiscus verdenkt Bouvier er overigens ook van dat hij in zijn accijnsvrije freeports 71 miljoen euro aan belastingen heeft ontdoken. Zijn boekhouding wordt nog altijd doorzocht.

Bouvier stelt dat hij zijn belastingen sinds 2009 al in Singapore betaalt en dat hem dus geen blaam treft. Hij vindt dat híj het slachtoffer in de hele zaak is, want door de strijd met Rybolovlev heeft hij naar eigen zeggen zakelijke verliezen geleden. Hij eist daarom een schadevergoeding van een miljard euro van Rybolovlev. Die actie werd door velen als kansloos beschouwd: niet Rybolovlev, maar Bouvier werd immers gezien als het kwaad in het kunstschandaal. De zaak kreeg eind september echter een verrassende wending en die heeft nu heeft geleid tot twijfels over het aanblijven van Rybolovlev als baas van AS Monaco.

Justitie vond in de mobiele telefoon van de advocate van Rybolovlev, Tetiana Bersheda, duizenden sms’jes terug waaruit bleek dat Bersheda afspraken maakte met de politiecommissaris en de Monegaskische Minister van Justitie, Philippe Narmino, om Bouvier ten val te brengen. Daarnaast kwam naar voren dat Narmino op kosten van Rybolovlev met zijn gezin een peperdure skivakantie heeft genoten in Rybolovlev’s chalet in Gstaad. Nadat de krant Le Monde deze informatie naar buiten bracht, stapte Narmino op. Ook korpschef Regis Asso legde zijn taken neer. Bouviers advocaat heeft Prins Albert II verzocht een diepgravend onderzoek in te stellen naar de relatie tussen Rybolovlev en Narmino.

Monacogate
Rybolovlev heeft de berichtgeving van Le Monde afgedaan als ‘pure verzinsels’: “Mijn naam wordt door het slijk gehaald om ervoor te zorgen dat we vergeten dat ik voor bijna één miljard euro ben bedrogen. De zaak loopt nog en als de tijd daar is, zal ik over alles duidelijkheid verschaffen. Ik weet zeker dat het justitiële systeem van Monaco onafhankelijk en professioneel zal oordelen”, zo liet hij in een statement weten. Le Monde heeft het schandaal inmiddels omgedoopt tot ‘Monacogate’ en het is nog even afwachten hoe dat gaat aflopen. Dat Rybolovlev uiteindelijk besluit om afstand te doen van AS Monaco, valt volgens onder meer l’Équipe niet eens uit te sluiten. Dat de Rus zaterdagavond niet aanwezig was bij de thuiswedstrijd tegen SM Caen, wordt door menigeen al als een voorteken gezien.