In de schaduw van PSG leeft cultclub: ‘Wij kopen geen cultuur, we creëren het'

In de schaduw van voetbaltempels, miljardenballen en megalomane overnames leven er clubs in de marge. Waar de liefhebber nog het hof gemaakt wordt met historie, karakter en oprechte romantiek. Voor de rubriek Cultclubs leest Voetbalzone voor uit de sprookjesboeken van de voetbalbibliotheek. In deze editie: Red Star FC, de inmiddels derde club van Parijs, die aan de hand van een roemruchte historie altijd hoop houdt voor de toekomst.

Door Kevin van Buuren

In maart 1971 is Parijs in schok. De Braziliaanse wereldkampioen Garrincha, het vogeltje, is in Frankrijk neergestreken om een transfer af te ronden. Zijn bestemming is niet het tegenwoordig roemruchte Paris Saint-Germain. Die club werd pas een jaar voor de trektocht van de gele kanarie opgericht. Manuel “Garrincha” dos Santos, de beste dribbelaar ooit die Brazilië in 1962 de wereldbeker schonk, verblijft twaalf kilometer verder in buitenwijk Saint-Ouen. Hij komt zijn gele veren spreiden bij Red Star. De club die in status kleiner is dan de 1,69 lange voetbalgigant.

Helaas blijft de Braziliaanse bijdrage uit. Door de financiële eisen van Garrincha zal hij uiteindelijk geen enkele officiële wedstrijd spelen in het groen-witte tricot. De veelbesproken transfer valt daardoor in het niet bij de Braziliaan die zich dertig jaar later in Parijs vestigt. Dan tekent Ronaldo de Assis Moreira – ofwel: Ronaldinho – bij het grotere Paris Saint-Germain. Het symboliseert de staat van Red Star in Frankrijk. Ooit glorieus, nu vergeten. Zoals Garrincha vaak niet meer als belichaming van het Braziliaanse joga bonito wordt bestempeld, maar eerder Ronaldinho: de eeuwige groeibriljant. Zo is Red Star verbannen uit het Franse koninkrijk, gedoemd tot een leven in de almaar groeiende schaduw van het vorstelijke Parc des Princes.

Vergane glorie
Dat is wel anders in de voordagen van het Franse en globale voetbal. Red Star wordt in 1897 opgericht door Jules Rimet. Het is daarmee de op drie na oudste club van Frankrijk. Het komt de bekendheid van de vereniging ten goede dat Rimet in 1919 voorzitter van de Franse voetbalbond wordt. Twee jaar later staat de Fransman zelfs aan het hoofd van de FIFA; een functie die hij tot 1954 zal bekleden. Nog altijd is Rimet de langstzittende FIFA-voorzitter ooit. Hij is daarnaast initiator – volgens sommigen zelfs oprichter – van het WK, dat in 1930 voor het eerst plaatsvindt. Toen Uruguay die eerste editie won, kreeg het officieel de Jules Rimet Trofee uitgereikt.

Vóór dat WK is Red Star succesvol te noemen. Liefst viermaal in tien jaar tijd viert de club de winst van Coupe de France: in 1921, 1922, 1923 en 1928. Gedurende dat decennium wint Red Star ook drie keer het regionale kampioenschap, voordat het Franse voetbal professionaliseert. In 1932 is Red Star medeoprichter van de nationale profcompetitie. Ironisch genoeg degraderen les verts et blancs direct na het eerste seizoen. Vervolgens wordt het kampioen in de tweede divisie, waarna de club iets langer actief blijft in de hoogste competitie van Frankrijk. Sportief zal Red Star echter nooit hoge ogen gooien. De faam van de vereniging komt vooral voort uit historische waarde. Niet alleen de naam van oprichter Rimet en de start van de Franse competitie, maar ook de Tweede Wereldoorlog.

Vandaag de dag biedt Stade Brauer plek aan 3.000 supporters van Red Star. Maar tijdens de oorlog dient het stadion, opgeleverd in 1909, als wapenopslag en schuilplaats voor het Franse verzet. Red Star-speler Rino Della Negra biedt als lid van de Manouchian Group gewapende tegenstand tegen de Duitse bezetting. Wanneer hij en 22 anderen in 1944 geëxecuteerd worden, is zijn gezicht te zien op een propagandaposter. Daarop wordt de groep neergezet als communisten, buitenlanders en Joden die Frankrijk te schande brachten. De naam Rino Della Negra zal echter de oorlog overstijgen, wanneer een tribune van Red Star naar de verzetsstrijder wordt vernoemd.

Vive la résistance
Sindsdien is de macht van de marge onlosmakelijk verbonden met de club. Niet in de laatste plaats omdat de rode, vijfpuntige ster door de jaren heen reputatie verwierf als een symbool van het socialisme. Red Star staat volgens de eigen aanhang ook haaks op de bodemloze geldbron van buurman PSG. Al is die positie misschien makkelijker in te nemen als je qua ligging en prijzenkast niet goed in de markt ligt bij sjeiks en tsaren. Red Star doet aan maatschappelijk verantwoord voetballen. Het staat voor de connectie tussen de sport en de samenleving, dat de club op artistieke wijze naar buiten brengt.

In contrast met Garrincha’s nadagen in het voetbal, vaart de Franse vereniging beter bij het voetbalpensioen van een oud-speler van Manchester United. Na twee korte maar roemloze jaren bij the Red Devils komt de Franse David Bellion via West Ham United, OGC Nice en Bordeaux uit bij Red Star om zijn carrière af te sluiten. De aanvaller heeft zijn vervolgplan al klaar. Wanneer hij in 2016 stopt meldt hij zich bij voorzitter Patrice Haddad – tevens filmproducent. Bellion wil creative director worden om de club van weleer terug op de kaart te zetten. “Red Star heeft een prachtige en sterke historie, die het verdient gehoord te worden”, legt hij zijn werk uit aan de BBC.

Naast een zeer actief Instagram-account met ruim 60.000 volgers, springt de club in het oog met bijzondere tenues. Voor het seizoen 2021/22 draagt het een inwisselbaar logo, waarvan een variant de boodschap ‘Welcome Refugees’ bevat. De sponsor is LinkedOut, een organisatie die daklozen en benadeelde volwassenen werk helpt zoeken. Een seizoen eerder laat het shirt historische mijlpalen zien, evenals het gezicht van verzetsstrijder Della Negra. “We kopen geen cultuur, dat kunnen we niet betalen. We creëren het”, zegt Bellion. Die identiteit reflecteert de supporters. Red Star wil dan ook meer doen dan mensen bij elkaar brengen, het wil ze iets bijbrengen.

Dat uit zich vooral in de Red Star Academy, opgericht door Haddad en Bellion. Spelers van de club krijgen hier workshops die juist niet met voetbal te maken hebben. “Ongeveer één kind per generatie redt het tot prof, en de anderen dan?” vraagt de creative director hardop af. “We leren ze om andere passies te ontwikkelen.” Het is voetbal-plus, zoals oprichter Rimet het volgens hem bedoeld had. “Rimet startte de club met het idee van geen sociale status. Het ging niet alleen om voetbal, maar om balans tussen sociale klassen.”

Desondanks is de club door zijn cultstatus interessant voor kapitaalkrachtige partijen. In 2022 ging voorzitter Haddad akkoord met de verkoop aan het Amerikaanse 777 Partners, ook eigenaar van het Italiaanse Genoa en het Belgische Standard Luik. De fans reageerden sceptisch. “Dit gaat tegen onze waarden in. Dit type organisaties hebben de stabiliteit en toekomst van vele clubs gekost.” Haddad hield echter stellig stand. “Door niet akkoord te gaan, beschermen we niet waar we voor staan. We zullen het verliezen. Alles is besproken; het behoud van onze identiteit en traditie stond bovenaan de lijst.” De club staat de komende jaren dus voor een uitdaging. Bijvoorbeeld om voor het eerst sinds 1975 terug te keren in de Ligue1, al hoeft men waarschijnlijk geen presentaties van uitgebluste wereldkampioenen meer te verwachten.