‘Ik had vroeger een trainer die vaak schreeuwde, dat had veel impact op mij’

Na een spraakmakende voetbalcarrière langs verschillende clubs in binnen- en buitenland, voelen Edson Braafheid en Gianni Zuiverloon zich genoodzaakt iets terug te doen. Braafheid haalde de finale van het WK in 2010, Zuiverloon doorliep de complete jeugdopleiding van Feyenoord. Allebei hadden ze te kampen met mentale klachten. Eenzaamheid, faalangst, omgaan met blessures. Het leidde bij Braafheid zelfs tot een depressie. Door hun ervaringen te delen met anderen, hopen ze jongeren en jong volwassenen weerbaarder te maken.

Door Mart Oude Nijeweeme

Als we in de kantine van amateurvereniging FC Abcoude staan te wachten op Braafheid en Zuiverloon, gaat plots de telefoon. Het is Braafheid. Waar hij de auto kan parkeren. "Je moet het bruggetje over", vertelt Stefan, een jongen die hen begeleidt bij de foundation. Het is een flinke poos geleden dat de voormalig speler van FC Utrecht, FC Twente en Bayern München het sportcomplex van zijn jeugdclub heeft betreden. "Hier heb ik heel veel mooie wedstrijden mogen spelen", vertelt hij eenmaal aangekomen tegen voorzitter Winand Paulissen.

Niemand had kunnen bedenken dat de carrière van Braafheid zo'n vlucht zou nemen. Zijn drang om te slagen leidde hem naar de WK-finale in Zuid-Afrika in 2010, maar dat ging zeker niet zonder slag of stoot. "Iedereen krijgt te maken met mentale blokkades. Ik heb daar ook mee te maken gehad in mijn leven, in mijn carrière", vertelt Braafheid tegen Voetbalzone. Voor de verdediger begon dat al bij zijn amateurvereniging. "Ik kwam in een elftal met een trainer die graag schreeuwde. Voordat ik de bal kreeg, werd er al geschreeuwd wat ik moest doen. Ik had niet de mogelijkheid om mijn eigen inzicht de vrije loop te laten gaan. Dat heeft heel veel impact op mij gehad, waar ik heel onzeker van werd. Het spelletje waar ik heel veel van hield, was ineens niet leuk meer."

Braafheid besluit zijn persoonlijke ervaringen te delen met anderen. Na een telefoontje met zijn goede vriend Gianni Zuiverloon zet het tweetal hun eigen foundation op. "Ik had gewild dat er iemand was die dit allemaal had meegemaakt en mij daarin kon begeleiden", aldus Zuiverloon. "Ik ben heel blij dat wij nu degene kunnen zijn die als ervaringsdeskundige naar voren kunnen treden en advies kunnen geven. Dat doen wij niet alleen. Samen met mental coaches, psychologen en culturele antropologen geven we workshops die de mentale gezondheid en weerbaarheid versterken. Deze workshops hopen we op zoveel mogelijk scholen, sportverenigingen en bedrijven uit te rollen."

Ook Zuiverloon worstelde gedurende zijn carrière met mentale kwesties. Bij Feyenoord bijvoorbeeld, waar hij na een trainingskamp als zeventienjarige te horen kreeg dat hij rondjes moest rennen. "Erwin Koeman was onze trainer. We gingen op trainingskamp naar Engeland en ik speelde die wedstrijd niet. Ik moest een helft warmlopen, maar kwam er niet in. De volgende dag keerden we terug in Nederland. We moesten uitlopen. Degene die niet hadden gespeeld moesten extra lopen. Ik was ontzettend boos dat ik niet had gespeeld, wat logisch is. Je wilt altijd spelen. Maar ook ik moest lopen, en daar was ik het niet mee eens. Toen ging ik flink tekeer. Op dat moment had ik iemand nodig die mij kon begeleiden bij mijn acties en reacties, zodat ik betere keuzes zou maken."

Hetzelfde overkwam Zuiverloon in Engeland, waar hij als speler van West Bromwich Albion en Ipswich Town mentaal op de proef werd gesteld. Hij voelde zich eenzaam, wist niet hoe hij moest omgaan met de immense druk. "Er was iets voorgevallen in de privésfeer, maar ik kon aan niemand mijn verhaal kwijt. Ik verloor mijn basisplek en het ging bergafwaarts. Ondertussen werd ik door de media afgeschilderd als iemand die niet mentaal weerbaar zou zijn." Zuiverloon keerde uiteindelijk via een omweg terug in Nederland, waar hij vorig jaar zijn enkelband afscheurde. Een belletje van Braafheid, eind vorig jaar, zette hem aan het denken.

"Ik wist dat hij zijn enkelbanden had afgescheurd", blikt Braafheid terug op het bewuste telefoontje. "Hij ging door een moeilijke periode. Ik vroeg hem hoe het ging. 'Goed', zei hij. Maar dat was natuurlijk niet zo. Een zware blessure komt mentaal hard aan. Helemaal als je iets voor ogen hebt en het graag wilt doen. Een gesprek dat tien à vijftien minuten moest duren, duurde uiteindelijk drie uur." Braafheid en Zuiverloon speelden tegen elkaar én met elkaar, bij Jong Oranje. Gedurende hun carrière hielden ze contact.

"In de voetbalwereld ken je het wel. Met sommige jongens houd je een goede vriendschap over, anderen niet", vervolgt Braafheid. "Ik zag dat hij zich bezighield met het mentale en dat wist hij ook van mij. Het is een gevoelig onderwerp. Men heeft het er niet snel over, omdat we in een wereld leven waarin het tegen je gebruikt kan worden als je je kwetsbaar opstelt. Daar is men bang voor. Je geeft jezelf bloot. Daar komt bij dat de voetbalwereld een machowereld is. Niet klagen, gewoon doorgaan. Daar willen wij verandering in brengen."

Volgens Braafheid speelt sociale media tegenwoordig een belangrijke rol. "Ik denk dat jonge spelers daar op voorbereid moeten worden. In het begin is het leuk en spannend, maar dat slaat al snel om in constant moeten presteren. Altijd voldoen aan de verwachtingen van het publiek, je teamgenoten en de trainer. Het wordt heel erg onderschat. Gelukkig heb ik altijd de steun gehad van mijn familie. De steun om het te blijven doen. Mijn vader vroeg altijd hoe ik het vond gaan. Of ik het nog wel leuk vond en er nog wel plezier in had. Dat is belangrijk op die leeftijd."

Zuiverloon roept mensen vooral op om het onderwerp bespreekbaar te maken. "We zijn nog maar een maand live, maar we krijgen al zoveel aanvragen. Van jongens die een uitlaatklep nodig hebben en ons vragen hoe wij dat hebben gedaan. Dat is al een eerste stap richting je kwetsbaar opstellen en mentaal gezond worden. Erover praten met iemand, dat is zo belangrijk. Wanneer het geslaagd is? Het is al geslaagd als wij één persoon mentaal sterker hebben kunnen maken."

Wie meer wil weten over de Play Mental Foundation, kan terecht op de website