Hoe Troy Deeney zijn muteknop uitzette en het voetbal veranderde

“Are these fuckers serious?”, appt Troy Deeney, aanvaller van Watford, naar Leicester City-aanvoerder Wes Morgan. De twee spelers zitten allebei voor hun laptop tijdens een vergadering op Zoom in het kader van Project Restart, de poging in het voorjaar om het gestaakte Premier League-seizoen alsnog af te maken. Bij het gesprek zijn directeurs van de Premier League en de aanvoerders van alle twintig clubs aanwezig. Er staan zes vergaderpunten op de agenda, maar punt nummer zes, de manier waarop de competitie omgaat met raciale kwesties, dreigt niet eens ter sprake te komen. Daar steekt Deeney een stokje voor.

De dood van George Floyd leidt in de zomer van 2020 tot wereldwijde Black Lives Matter-demonstraties. De Premier League heeft ten tijde van de vergadering nog geen plan geformuleerd over de manier waarop er gereageerd wordt op de maatschappelijke ontwikkelingen. Uiteindelijk gebeurt dat wel: tijdens de eerste speelronde ná de onderbreking staan de woorden ‘Black Lives Matter’ op de achterkant van de shirts in plaats van de spelersnamen. Een embleem met dezelfde tekst verschijnt op de mouw: een initiatief van Kevin De Bruyne en Jordan Henderson. Met een embleem op het shirt wordt ook de gezondheidszorg NHS bedankt voor de inspanningen tijdens de coronapandemie.

Het had echter anders kunnen lopen, als Deeney tijdens dat bewuste Zoom-gesprek niet aan de bel trok. Er waren zes agendapunten ‘en onderaan ging het over ras en over de manier waarop we daarmee zouden omgaan’, vertelt hij aan de Britse krant i. Hij appte tijdens het gesprek met collega-aanvoerder Morgan van Leicester City. “Het wordt interessant om te zien wat ze erover gaan zeggen”, klonk het. “Misschien hebben ze wat hulp nodig.” Maar als het vijfde agendapunt is besproken, hoorde Deeney een van de gespreksleiders zeggen: “Tenzij iemand nog iets te zeggen heeft, houden we het hierbij voor vandaag.”

“Ze zouden het er niet eens over hebben!”, vertelt Deeney een klein jaar na dato. “Niet omdat ze dat niet wilden, maar omdat het een groep witte mannen en vrouwen waren die geen ongemakkelijk gesprek wilden aangaan.” Deeney appte Morgan: “Are these fuckers serious?” Vlak voordat de meeting zou worden beëindigd, schreef Deeney: “Ik ga ervoor, sta je achter me?” Ja, kreeg Deeney te horen van Morgan. Deeney deed zijn muteknop uit. “Om eerlijk te zijn, heb ik een groot probleem.” Hij benoemt de dingen die hij toen opsomde: “Wat vinden we hiervan, waarom zeggen we dit niet, waarom doen we dat niet, waarom doen we van alles voor de NHS maar niet voor ras? Acht minuten later haalde ik diep adem en zei ik: ‘Dat was het, klaar’.”

Zonder het meteen te beseffen, zorgde Deeney voor een sneeuwbaleffect. “Voordat je het wist zei Kevin De Bruyne: ‘Hij heeft helemaal gelijk, ik sta achter hem’, waarna Jordan Henderson, Seamus Coleman en op een gegeven moment iedereen hetzelfde zei. Kevin kwam met het idee om ‘Black Lives Matter’ achterop de shirts te zetten. Jordan vulde aan: ‘Dat is goed, laten we ook een embleem doen’.’ Ik zei: ‘Mijn meisje ontwerpt emblemen, dat kan ik regelen’. In 24 uur tijd gingen we van een poging om het gesprek uit te weg te gaan naar het vervangen van het Premier League-embleem voor een Black Lives Matter-embleem.”

Niet alleen de shirts veranderen. Ook wordt voor het eerst geknield door alle Premier League-spelers voorafgaand aan een wedstrijd. Die suggestie kwam van Sheffield United-aanvoerder David McGoldrick, aldus Deeney. “Het toont aan hoe krachtig het kan zijn als iedereen een bijdrage levert. Mensen bovenaan de ladder zullen nooit voor verandering zijn, want waarom zou je iets veranderen wat goed gaat en winstgevend is? Maar nu hebben we, en dit gaat heel slecht klinken, de hearts and ears van witte mensen in de middenklasse. Die zien dingen gebeuren en denken: ‘Dit gaat te ver’. Zo ontstaat verandering. Als Troy en Wes Morgan het erover hebben, gebeurt het niet. Maar als Kevin De Bruyne, Harry Kane en Jordan Henderson zeggen dat ze ‘achter Troy’ staan, dan wel. Iedereen moet zich verenigen, net zoals we deden met de Super League. Je zag hoe de fans zich verenigden en het instortte als een kaartenhuis.”

De Premier League is dit weekend opnieuw verenigd. Van vrijdagmiddag tot maandagavond worden sociale media geboycot. Deeney speelt inmiddels met Watford in de Championship, maar ook die competitie doet mee aan de boycot; de gehele Engelse voetbalwereld heeft zich erachter geschaard. “Sociale media hebben prachtige eigenschappen. Er zijn zoveel jongeren miljonairs geworden door te streamen en mensen te laten zien wat ze doen. Maar zoals bij alles het geval is, is er ook een keerzijde. We leven in een prachtige wereld, maar er zijn lelijke kanten die we proberen uit te bannen. Gaat het lukken om alles uit te bannen? Natuurlijk niet. Kun je het doen op een manier waar je gelukkiger van wordt en waardoor er wat verantwoording is voor wat mensen zeggen? Dat is het belangrijkste voor mij.”

’s Weekends zijn de Premier League-wedstrijden doorgaans trending topic in Engeland, maar dit weekend zal er minder over worden bericht op sociale media. Deeney zegt dat de socialmediabedrijven het vuur na aan de schenen wordt gelegd door de boycot. “Dit is vier dagen, maar stel je voor dat we het een maand doet. Het enige wat we willen, is verandering promoten. Hoe kan het zijn dat je geen liedje van Justin Bieber mag toevoegen aan een eigen video, omdat het algoritme zegt dat er copyright op zit, maar dat je iemand wel een ni**er kunt noemen en het helemaal prima is?”