Hoe het in vijftien maanden compleet kon escaleren bij Arsenal

Het is ruim een jaar geleden dat de ogenschijnlijk uitzichtloze situatie rond Mesut Özil zich oploste bij Arsenal. Vijftien maanden later begeeft de club uit Noord-Londen zich echter in hetzelfde schuitje, nu met Pierre-Emerick Aubameyang opnieuw een van de best betaalde spelers binnen de selectie in opspraak is geraakt. Vorige week pakte manager Mikel Arteta zijn spits de aanvoerdersband af, waarna hij tevens uit de selectie werd gezet. Engelse media twijfelen of de Gabonees ooit nog in het shirt van the Gunners te bewonderen zal zijn. Hoe heeft het in vijftien maanden zo kunnen escaleren?

Door Mart Oude Nijeweeme

'Mijn manager'. Dat waren de woorden die Aubameyang in augustus 2020 toevoegde aan een post op Instagram. Op de foto poseerde een trotse spits met zijn manager. Locatie: Wembley. Arsenal had net de FA Cup gewonnen ten koste van Chelsea, toen het duo zich met de gewonnen trofee op de gevoelige plaat liet vastleggen. Amper twee maanden later liet het duo zich opnieuw fotograferen, dit keer bij Aubameyang thuis. Met zijn rechterhand zette de Gabonese spits een krabbel onder een nieuw driejarig contract, waarmee hij meteen een einde maakte aan alle speculaties over zijn toekomst. Op zijn linkerschouder rustte de hand van Arteta, die minstens net zo opgetogen leek met het contractnieuws.

"Het was belangrijk voor Pierre-Emerick om bij ons te blijven", vertelde Arteta op de website van de club. "Hij is een geweldige speler met een ongelooflijke mentaliteit. Het zegt alles dat hij de speler is die het minst aantal wedstrijden nodig had om 50 goals te maken bij de club. Dat is alles wat je moet weten over hem en zijn manier van werken." Aubameyang onthulde op zijn beurt wat voor hem de doorslag gaf. "Arteta zei: 'Oké, je hebt de mogelijkheid om te vertrekken. Ik weet niet wat je op dit moment denkt, maar je kunt naar een andere club gaan en voor de prijzen spelen, of je kunt hier blijven en een mooie erfenis achterlaten. Dat was voor mij het sleutelwoord."

Arteta overtuigde Aubameyang, die met zijn nieuwe contract een weeksalaris opstrijkt van ruim 300.000 euro, van het feit dat hij als aanvoerder het boegbeeld van een nieuw tijdperk zou kunnen worden. Ookk Arsenal achtte zich genoodzaakt om de contractverlenging van Aubameyang middels een spectaculaire onthulling naar buiten te brengen. De club blijft tenslotte wanhopig bewijzen dat jaren van geleidelijke stagnatie en achteruitgang achter de rug zijn en een jonge, onbewezen manager de dynamiek heeft die nodig is om the Gunners terug te brengen naar de gloriejaren. De winst van de FA Cup wees duidelijk in die richting. Door Manchester City te verslaan in de halve finale en Chelsea in de finale, bewees Arsenal dat het geen toevalstreffer was.

Aubameyang bewees bovendien zijn waarde door in die twee wedstrijden vier keer te scoren uit zeven gecreëerde schoten. De spits gaf het voorbeeld op het moment dat het ertoe deed. De onderhandelingen over een nieuw contract vorderden vervolgens gestaag. De bevestiging volgde op 15 september, slechts een paar dagen nadat het formele papierwerk was afgehandeld. In werkelijkheid werd de deal een paar weken daarvoor al beklonken. De vertraging was te danken aan Adam Gardiner, die als nieuwe hoofd van de marketingafdeling voor een explosie wilde zorgen op sociale media. Er volgden lange interne gesprekken, met als uiteindelijk resultaat een video waarin Aubameyang zijn droom uitsprak om uit te groeien tot een legende in Noord-Londen.

Tot dat moment had Aubameyang 72 keer gescoord in 111 wedstrijden sinds hij in januari 2018 voor een recordbedrag van 56 miljoen euro werd overgenomen van Borussia Dortmund. De vijftien maanden die volgden leverden slechts 20 doelpunten op in 52 wedstrijden. Die terugval is op zich niet schrikbarend, maar hoewel de discussie vaak draaide om of hij in de punt of op links moest spelen, groeide de onzekerheid over zijn gedrag buiten de lijnen. En laat dat nou net een van de grootste problemen zijn van Arsenal. De erosie van een professionele, meedogenloze cultuur. Het weerspiegelt het beeld van de laatste dagen onder het bewind van Arsène Wenger. De Fransman selecteerde zijn aanvoerders zowel op contractuele situaties als leiderschapskenmerken. Een strategie die zowel bij Cesc Fàbregas als Robin van Persie faalde.

De klik die Aubameyang ten tijde van de contractondertekening had met Arteta leek een schot in de roos. Een match made in heaven. Hoe anders is dat ruim een jaar later. De val van Aubameyang is er een die voortkomt uit een reeks incidenten die volgens Arteta de positie van de spits als aanvoerder onhoudbaar hebben gemaakt. Twee weken geleden, kort voor de competitiewedstrijd tegen Southampton (3-0), maakte Arteta bekend dat Aubameyang niet was opgenomen in de wedstrijdselectie. Een disciplinaire straf, zo bleek later. Aubameyang had zich niet aan de afspraken gehouden, nadat hij met toestemming van de club naar Frankrijk was afgereisd voor een bezoek aan zijn moeder.

De aanvoerder vertrok op dinsdag en zou woensdag terugkeren in Londen. Dat laatste gebeurde niet. Aubameyang keerde pas donderdag terug en had geen rekening gehouden met de verplichte PCR-test, waardoor de ochtendtraining aan zijn neus voorbij ging. Arsenal besloot de sterspeler daarop naar huis te sturen en deelde mee dat hij zich ook vrijdag niet op de club hoefde te melden. Het was een incident dat niet geheel uit de lucht kwam vallen, daar de plek van Aubameyang binnen de selectie al een tijdje onder druk stond. De aanvaller werd buiten de basisopstelling gelaten voor de uitwedstrijd tegen Everton (2-1), nadat hij in vijf opeenvolgende duels niet wist te scoren. Tot overmaat van ramp bracht Arteta op Goodison Park eerst Eddie Nketiah binnen de lijnen, alvorens Aubameyang nog vijf minuten mocht opdraven.

Arteta ontkende na afloop dat er een kloof was ontstaan tussen hem en Aubameyang. "Ik heb een zeer goede relatie met mijn spelers. Ze moeten begrijpen dat ik altijd het beste doe voor de club en het team", zei hij bij Sky Sports. Het was niet voor het eerst dat Aubameyang zich van zijn slechtste kant liet zien. Vorig jaar kreeg hij een boete voor het missen van een coronatest voorafgaand aan een Europa League-duel, in februari doken beelden op van het zetten van een tatoeage ten tijde van strikte coronabeperkingen en in maart was hij te laat voor de derby tegen Tottenham Hotspur. Arteta posteerde hem op de bank, maar stelde hem een week later alweer op. Zo ver kwam het dit keer niet. Aubameyang werd gesommeerd om zich maandag weer op de club te melden, waarna een stevig gesprek met Arteta volgde en hij te horen kreeg dat hij niet langer als aanvoerder zou fungeren.

"We verwachten van al onze spelers, en met name van onze aanvoerder, dat ze werken volgens de regels en normen die we allemaal hebben vastgesteld en afgesproken", luidde de reactie van de club. Opvallend was het feit dat de verklaring begon met de woorden 'laatste disciplinaire overtreding'. Op de persconferentie voorafgaand aan het duel met Sunderland in de EFL Cup liet Arteta eveneens doorschemeren dat het niet om één incident ging. De Spaanse oefenmeester voelde zich genoodzaakt om in te grijpen en zag dan ook voldoende redenen om zijn sterspeler opnieuw een disciplinaire straf op te leggen. Niet in de laatste plaats omdat Aubameyang al vaker de coronaprotocollen overtrad.

De actie van Arteta was niet geheel zonder consequenties, daar Aubameyang wordt beschouwd als een geliefd persoon binnen de selectie van Arsenal. Oké, hij haakte zelf af voor een door hem georganiseerd teamuitje, maar dat heeft zijn populariteit niet doen afbrokkelen. "Ze accepteren mijn beslissing", zei Arteta toen hem werd gevraagd naar de impact die de situatie van Aubameyang had op de kleedkamer. "Ik denk dat iedereen beseft dat we onze cultuur, onze eisen en wie we als club willen zijn naar een ander niveau moeten tillen." Of er voor Aubameyang nog een plek is weggelegd in de selectie, blijft hoogst onzeker. Een snelle terugkeer lijkt in ieder geval uitgesloten.

De grootste uitdaging is nu het aanwijzen van een nieuwe aanvoerder. Aubameyang werd in november 2019 benoemd tot captain, nadat Arteta de band had afgepakt van Granit Xhaka wegens een woede-uitbarsting richting fans van Arsenal, die hem uitjouwden nadat hij te langzaam van het veld liep na een wissel in de thuiswedstrijd tegen Crystal Palace. Wie de nieuwe aanvoerder van the Gunners moet worden is nog niet bekendgemaakt door de club. Kieran Tierney, Aaron Ramsdale en Alexandre Lacazette lijken de voornaamste kandidaten. Verwacht wordt dat een groep ervaren spelers tot het einde van het seizoen afwisselend als aanvoerder zal fungeren. Gezien de moeizame relatie met de fans lijkt het uitgesloten dat Xhaka de band opnieuw krijgt toebedeeld.

Tierney wordt door velen naar voren geschoven als de natuurlijke leider, daar de linksback in zijn tijd bij Celtic heeft aangetoond over de juiste kwaliteiten te beschikken. Zijn blessuregevoeligheid roept echter ook vragen op. Een aanvoerder die vaak afwezig is is niet bevorderlijk voor de teamgeest. Ook Gabriel Magalhães ziet zijn invloed als centrale verdediger steeds meer toenemen, al spreekt de Braziliaan slechts beperkt Engels, wat door velen als een struikelblok wordt gezien. De laatste in het rijtje is Martin Ödegaard. De technicus draagt de band ook bij de Noorse nationale ploeg en zou om die reden een geschikte kandidaat zijn, maar is pas net in Noord-Londen gearriveerd.

Dan blijft Lacazette over. De Franse spits fungeert momenteel als vice-aanvoerder, maar is gezien zijn aflopende contract ook geen garantie voor de toekomst. "Het is niet het moment om een overhaaste beslissing te nemen", zei Arteta, toen hem werd gevraagd wie de volgende aanvoerder zou kunnen zijn. Het wordt, mede door het gebrek aan eersterangs spitsen, intrigerend om te zien hoe lang Aubameyang de stoute schoenen blijft aantrekken. Özil ontdekte, net als Mattéo Guendouzi, dat er geen weg terug was na te zijn gezakt voor de Arteta's test om aan de eisen van de manager te voldoen. Het is afwachten of Aubameyang dezelfde weg bewandelt.