Hoe een jongen uit de vierde divisie op dit moment de Premier League betovert

Plotselinge balverovering op het middenveld. Veel ruimte achter de defensie. De steekbal van Granit Xhaka past precies. Eén, twee, drie keer meenemen, op volle snelheid, en dan... een sublieme stift over Illan Meslier heen. Doelpunt. Gabriel Martinelli heeft Arsenal zojuist binnen een half uur aan een 0-2 voorsprong geholpen tegen Leeds United. De Braziliaan had in de zestiende minuut ook al voor de 0-1 gezorgd met een schot in de verre kruising en heeft zijn naam in de Premier League nu definitief gevestigd.

Terug naar iets meer dan drie jaar geleden. De typische kwaliteiten die je van een Braziliaanse aanvaller mag verwachten spatten al af van de jonge Martinelli, dan nog spelend in eigen land. Hij heeft veel snelheid, een indrukwekkende dribbel en valt op door zijn doelgerichtheid. Toch kon de jonge Martinelli toen waarschijnlijk niet bevroeden dat hij over drie jaar een glansrol zou krijgen in de grootste en best bekeken voetbalcompetitie ter wereld. Hij stond in Brazilië weliswaar te boek als een groot talent, maar speelde niet voor een topclub als Flamengo of Atlético Mineiro. Nee, Martinelli doorliep in de luwte de jeugdopleiding van Ituano en werd in november 2017 met zijn zestien jaar de jongste debutant ooit van de profclub.

Een erg bescheiden profclub, dat wel, want Ituano kwam toen uit in de Série D, de vierde divisie van Brazilië. Dat maakt voor de Europese topclubs van deze wereld niet uit: bang om een supertalent te missen, hebben de grootmachten uit het mondiale topvoetbal het Braziliaanse voetballandschap vandaag de dag volledig in kaart. Daarbij hebben de scouts zelfs oog voor potentiële aanwinsten die actief zijn op het vierde niveau van het voetbalgekke land. Het duurde dan ook niet lang voordat de talentvolle Martinelli zich in de kijker had gespeeld bij talentenzoekers van diverse Europese clubs.

Een daarvan was Arsenal. "Het was een scout van ons in Brazilië die me voor het eerst over Gabriel vertelde", zo blikte Jonathan Vidallè, die speurt naar talent voor the Gunners, in de América Podcast terug op het ontdekken van Martinelli. "Francis Cagigao (toenmalig hoofdscout van Arsenal, red.) vroeg me om hem te gaan bekijken in Brazilië. Everton Gushiken, een collegascout, vond hem toen al goed, maar had wel enkele bedenkingen. Er waren twijfels over bepaalde karaktereigenschappen, over zijn mentaliteit. Everton wist niet zeker of Gabriel het zou kunnen maken in de Premier League."

Toen moest Vidallè het talent dus nog met zijn eigen ogen aan het werk zien. "We willen spelers altijd zelf in het stadion bekijken. Martinelli speelde natuurlijk bij een vierdedivisionist, maar ze waren toen actief in de Campeonato Paulista, waarin clubs uit verschillende afdelingen tegen elkaar komen. Ik heb hem bekeken tegen Santos en Ponte Preta. Ik was verrast door zijn mentaliteit en hoe competitief hij was."

Arsenal was toen al lang niet meer de enige club met belangstelling. Martinelli mocht zijn kunsten vertonen tijdens meerdere proefperiodes bij Manchester United en Barcelona, maar wist geen transfer te verdienen. "Wij hebben hem ook eerst een lange tijd gevolgd", zei Cagigao, voormalig hoofdscout van Arsenal dus, vorig jaar tegen Marca. "Uiteindelijk hebben wij de knoop doorgehakt om hem te halen en dat is fantastisch uitgepakt. Martinelli heeft kwaliteit, een geweldige persoonlijkheid en de honger om de absolute top te bereiken." Arsenal telde in de zomer van 2019 6,5 miljoen euro neer voor Martinelli. Goed te betalen voor een Engelse grootmacht, voor Ituano met afstand de grootste transferopbrengst uit de clubhistorie.

Weer terug naar het heden. Martinelli beleeft verreweg de beste maand uit zijn nog prille carrière en produceerde in december liefst drie doelpunten en twee assists in vier Premier League-duels. Tot een maand geleden zag het daar nog totaal niet naar uit. De twintigjarige Martinelli was door Arsenal twee jaar geleden binnengehaald als grote belofte, maar die had hij mede door een zware knieblessure nog niet kunnen inlossen. Mikel Arteta gaf dit seizoen op de vleugels steevast de voorkeur aan Bukayo Saka en Emile Smith Rowe, waardoor Martinelli het moest doen met korte invalbeurten.

Maar vaak mocht de Zuid-Amerikaan zelfs niet eens invallen, en zo gingen de eerste maanden van het seizoen vrijwel geruisloos voorbij voor de beloftevolle aanvaller. Dat veranderde op 27 november plots, toen Martinelli tegen Newcastle United in de 64ste minuut het veld in mocht in plaats van de gehavende Saka. De invaller zette het Emirates Stadium met zijn eerste balcontact in vuur en vlam door de beslissende 2-0 binnen te volleren uit een hoge voorzet vanaf rechts. De Braziliaan viel ook buiten die treffer op met zijn aanvallende impulsen. "Instant impact", schreef het lokale football.london dan ook over zijn sterke invalbeurt. "Hij zal zeker hopen op meer speelkansen na deze wedstrijd."

Het bleek een vooruitziende blik van het Londense medium: Martinelli stond vijf dagen later in de basis tegen Manchester United en behield zijn plek in het startelftal ook in alle daaropvolgende competitiewedstrijden. Spelend vanaf de linkerflank blijft de aanvaller zeker niet vastgeplakt aan de zijlijn, maar veroorzaakt hij wanorde in defensies door zoveel mogelijk het strafschopgebied van de tegenstander te bestormen. Soms is dat met de bal aan de voet, maar Martinelli heeft vooral ook veel diepte in zijn spel zónder bal. Een goed voorbeeld daarvan was het belangrijke openingsdoelpunt dat hij onlangs maakte tegen West Ham United (2-0 zege). Martinelli verliet zonder bal de linkerflank en sprintte in het midden weg achter de laatste linie van the Hammers, waarna Alexandre Lacazette hem met een steekpass op het juiste moment lanceerde. De Braziliaan toonde aangekomen in het strafschopgebied zijn koelbloedigheid voor het doel, een andere belangrijke kwaliteit van hem, en plaatste de bal beheerst in de verre hoek: 1-0.

Drie dagen later was Martinelli op 18 december óók van doorslaggevend belang in de eerder genoemde uitwedstrijd tegen Leeds United (1-4 winst) door de twee openingsgoals te maken. "Hij is van ver, heel ver gekomen", zei Arteta na afloop van dat duel. "Zijn energie, passie en toewijding zijn beter dan ooit, maar hij heeft ook andere aspecten van zijn spel moeten verbeteren bij ons. Tegelijkertijd moest hij de exceptionele dingen die hij al had zien te behouden. Vandaag liet hij zien dat hij dodelijk is in de afronding. Hij is absoluut op de goede weg”, besloot de manager van Arsenal, die voorlopig niet meer om Martinelli heen lijkt te kunnen.