‘Hij had bij Oranje kunnen komen, maar is er nu juist heel ver van verwijderd'

Het leek een klein jaar geleden het ideale moment voor Guus Til om een volgende stap in zijn loopbaan te zetten. Als enkelvoudig international en aanvoerder van AZ stond de 22-jarige aanvallende middenvelder er uitermate goed op, maar van die status lijkt nu, nog geen tien maanden later, niet al teveel meer over. Til weet bij Spartak Moskou voorlopig nog niet te voldoen aan de hooggespannen verwachtingen die zijn transfersom van achttien miljoen euro, waarmee hij de duurste aankoop in de clubgeschiedenis werd, met zich meebrengt. Waar gaat het voorlopig mis in het huwelijk tussen Til en de Russische topclub?

Door Chris Meijer

Met een ‘steengoed verhaal’ wist Spartak Til afgelopen zomer over te halen om voor een overstap naar Rusland te kiezen. “Alles is hier megagoed geregeld en de ambities van de club spreken mij aan”, zo liet Til optekenen door De Telegraaf, kort nadat zijn overgang was afgerond. Spartak toonde zich op dat moment een club in transitie. Met Zé Luís (naar FC Porto), Fernando (naar Beijing Sinobo Guoan), Dmitri Kombarov (naar Krylya Sovetov Samara), Sofiane Hanni (naar Al Gharafa), Salvatore Bocchetti (naar Hellas Verona) en Luiz Adriano (naar Palmeiras) vertrokken de nodige relatief oudere spelers. Met Alex Kral (21), Jordan Larsson (22), Ezequiel Ponce (23) en Til kwamen daar jongere, talentvolle spelers voor terug. Daarnaast werd er met André Schürrle nog een naam van formaat binnengehaald.

“Het selectiebeleid was rommelig. Ze hebben bepalende spelers, ook in de voorste linie, verkocht en er zijn vier of vijf nieuwe spelers bijgehaald. De trainer moest een nieuw team vormen. Spelers kenden elkaar niet zo goed. Bovendien waren de spelers die kwamen in mijn ogen kwalitatief minder dan de jongens die weggingen”, vertelt Pavel Koutcherov in gesprek met Voetbalzone. De in Rusland geboren oud-verdediger, die werkzaam was voor onder meer TOP Oss, Willem II, Karpaty Lviv, Dinamo Minsk, Arsenal en Everton, woont in Nederland en volgt het voetbal in zijn thuisland nog altijd op de voet. Op het moment dat Til arriveerde, had Spartak met vijf punten uit de eerste vier wedstrijden tevens een tegenvallende competitiestart achter de rug. Maar na de komst van de enkelvoudig Oranje-international leek het tij te keren. De eerste drie wedstrijden van Til in Rusland, waaronder in eigen huis tegen CSKA Moskou, werden allemaal gewonnen en met een doelpunt en drie assists slaagde hij er direct in om zijn visitekaartje af te geven.

Het doelpunt (zijn eerste en enige in Russische dienst) dat Til op 25 augustus 2019 maakte in de 92e minuut van de wedstrijd tegen Krylya Sovetov Samara is voorlopig echter zijn laatste wapenfeit, daar hij sindsdien niet meer betrokken was bij een doelpunt. Spartak kwam na de zege in Samara in een ongekende crisis terecht en Til kon zich niet onttrekken aan de malaise. SC Braga versperde Spartak de weg naar de groepsfase van de Europa League (Til speelde hierin overigens niet mee, omdat hij al met AZ in de voorronde van de Europa League had gespeeld), terwijl er in de Russische Premjer Liga uiteindelijk vijf keer op rij verloren zou worden. Trainer Oleg Kononov werd na de vierde nederlaag op rij, in eigen huis tegen FK Orenburg, op straat gezet en werd daarmee alweer de tiende trainer die het deze eeuw geen jaar wist vol te houden bij Spartak. “Spartak is een grootmacht, maar verkeert eigenlijk in permanente crisis. Daar heeft het kampioenschap in 2017 eigenlijk weinig aan veranderd”, legt Alexey Shabaldin, journalist van het Russische Sport en Betting Insider, uit in gesprek met Voetbalzone. “Er zijn structurele problemen en ze hebben afgelopen zomer een vreemde transferstrategie gevoerd. Ze hebben geen plan voor de lange termijn. Deze eeuw wordt het team om de twee jaar volledig vernieuwd. Er zijn ook dit jaar teveel spelers gehaald en Kononov kon daar geen team van maken.”

Het beste voorbeeld van deze ‘vreemde transferstrategie’ is misschien wel het binnenhalen van Til. Na zijn komst liet hij weten dat Spartak hem als ‘tien’ ziet en dat de club zich ‘verdiept’ had in hem via coaches in Nederland met connecties in Rusland, maar daar plaatst Koutcherov zijn vraagtekens bij. “Ik vraag me af hoe ze hem überhaupt gescout hebben. Dat zullen de mensen binnen de club beter weten. Hij is door iemand aan Spartak getipt. Ik kan me niet voorstellen dat ze wekelijks naar zijn mooiste wedstrijden hebben gekeken en alles van hem wisten. Natuurlijk heeft hij een status, een veelbelovend talent uit Nederland, international. Maar je moet je afvragen of je zo’n speler moet halen en zeker voor dit bedrag. Dat zit in het huiswerk van de mensen bij Spartak, je zou kunnen constateren dat het niet op orde was”, knikt Koutcherov. Kononov wilde met Spartak 4-3-3 gaan spelen, met dominant voetbal en een ‘bepalende’ nummer tien. “Ik vond dat vreemd, want Til is geen bepalende nummer tien. Er bestaan verschillende gedachten over een nummer tien. Neem een type Wesley Sneijder, dat is een hele andere speler dan Til. Hij staat wel op tien, maar functioneert anders. Hij is iemand die goed de ruimte kan bespelen, loopvermogen heeft en vrije zones ziet. Bij AZ had hij bijvoorbeeld een goede samenwerking met Wout Weghorst. Dat was de sterke spits en Til speelde daar omheen, dát is zijn kwaliteit. Til koos goed positie in het strafschopgebied en pikte daardoor ook zijn doelpuntjes mee. Niet op basis van zijn individuele kwaliteiten. Hij is er afhankelijk van hoe het team draait, want hij is geen speler met een passeeractie of een goede dribbel.”

“Ik heb het gevoel dat de spelers bij elkaar gehaald zijn en dat ze daarna pas gekeken hebben wie waar kan spelen. Natuurlijk zie je bij Schürrle dat zo’n speler kwaliteiten heeft, alleen om tot resultaten te komen heb je andere dingen nodig. Structuur, het scouten van spelers, een juist systeem. Wie past bij wie? Er was lange tijd ook twijfel over de spitspositie, uiteindelijk hebben ze daar Ezequiel Ponce voor gehaald. Dat is een pure afmaker. Spelers vanaf de zijkanten moeten hem bedienen. Voor Til is het gunstig als er een goede connectie is met de spits, die als aanspeelpunt speelt en balvast is”, vervolgt Koutcherov. Hij krijgt in dat opzicht bijval van Shabaldin, die stelt dat Spartak niet de ‘kwaliteiten’ van Til begreep, al de beschikking had over teveel middenvelders en dat het een ‘impulsief besluit’ is geweest van eigenaar Leonid Fedun om de aanvallende middenvelder naar Moskou te halen. Dat Til niet helemaal in de speelwijze van Spartak lijkt te passen, wordt bevestigd door zijn statistieken. Uit gegevens van Opta blijkt dat het gemiddeld aantal balcontacten, passes, schoten en schoten op doel per wedstrijd in principe hetzelfde is als in zijn laatste seizoen bij AZ. Qua gewonnen duels en balveroveringen doet Til het bij Spartak zelfs beter. Het enige, en voornaamste, dat achterblijft, is het aantal balcontacten in het vijandelijke strafschopgebied, de plek waar hij in dienst van AZ geregeld opdook om een doelpunt of een assist te verzorgen.
{embed}

Koutcherov ziet naast de positie van Til in het elftal van Spartak nog een belangrijk, bijkomend probleem. “In aanvallend opzicht heeft Spartak geen leiders, geen jongens die de kar trekken. Die zijn juist vertrokken. Het elftal was nog niet gevormd en de leiders van het elftal stonden achterin. Op het middenveld en voorin komen ze kwaliteit én persoonlijkheid tekort. Til heeft nog niet de persoonlijkheid om te zeggen: ‘Ik ga voetballen en jullie moeten mij volgen’. Daar is hij nog te jong voor. Hij is in een elftal gekomen dat niet draait en daardoor vielen zijn kwaliteiten een beetje weg. Het lukt hem nog niet om het spel naar zich toe te trekken, dat heeft tijd nodig”, legt hij uit. De trainerswissel heeft de situatie voor Til niet bepaald rooskleuriger gemaakt. Onder interim-trainer Sergey Kuznetsov verdween hij in de met 2-1 verloren uitwedstrijd tegen FK Krasnodar naar de reservebank. Domenico Tedesco, de definitieve opvolger van Kononov, ruimde voorlopig pas drie keer een basisplaats in voor Til, voor het laatst op 8 december in de met 1-4 verloren thuiswedstrijd tegen FK Rostov.

Een bijkomend probleem is dat Til qua positie en speelstijl niet echt in het gehanteerde systeem van Tedesco past. De 34-jarige Duitse oefenmeester laat Spartak overwegend in een 5-3-2-formatie aantreden en hanteert een enigszins afwachtende, defensieve speelstijl. “Onder Tedesco is Zelimkhan Bakayev de spelmaker. Hij kent een uitstekend seizoen en heeft zich in de Russische nationale ploeg gespeeld. Til wordt, als hij speelt, dichter bij de verdediging geposteerd, waardoor hij niet in zijn kracht kan spelen. Tedesco heeft hem ook geprobeerd als box-to-box-middenvelder of vleugelspeler”, vertelt Shabaldin. Sinds het aantreden van Tedesco is de situatie voor Spartak niet heel veel beter geworden, aangezien de Russische topclub in de stilgelegde Premjer Liga nog altijd een teleurstellende tiende plaats bezet. Spartak maakt daarentegen nog wel kans op de Russische beker, waarin Zenit Sint-Petersburg in de halve finale de tegenstander is.

De vraag is hoe de toekomst van Til bij Spartak er uitziet. Zijn contract loopt nog tot medio 2023 en het is niet aannemelijk dat er in de huidige situatie een bedrag voor hem wordt neergelegd dat de achttien miljoen die voor hem aan AZ is betaald benadert. De transfersom, de hoogste die Spartak ooit betaalde, drukt sowieso als een loodzware last op de schouders van Til. “Ik had meer van hem verwacht. Niet dat hij de bepalende speler had moeten worden, maar hij is een jongen met bepaalde kwaliteiten. In Nederland heeft dat laten zien, dus er werd een ander rendement verwacht. Je kan nu concluderen dat zijn eerste seizoen onvoldoende was, Til presteert voorlopig matig. Zijn statistieken zijn mager, zeker voor een speler op zijn positie”, zo luidt het oordeel van Koutcherov.

Til kan zich na zijn eerste, moeizame seizoen nog vasthouden aan de start van Quincy Promes in Rusland, al vond hij een stuk sneller na zijn komst in de zomer van 2014 zijn plaats bij Spartak. De huidige aanvaller van Ajax werd in dienst van Spartak een keer topscorer en kampioen van de Russische competitie en verdiende een transfer naar Sevilla. Koutcherov: “Promes heeft ook tijd nodig gehad en heeft uiteindelijk zijn draai gevonden. Dat is alleen een ander type speler, bij Til valt het allemaal wat meer tegen. Je moet ze eigenlijk niet spiegelen, omdat ze heel verschillend zijn. Til moet zijn status bewijzen en verdedigen, dat is belangrijk voor de rest van zijn carrière. Hij verdwijnt in Nederland een beetje uit beeld. Hij had met deze stap in beeld kunnen komen bij Oranje, maar hij is er juist heel ver van verwijderd geraakt.”