‘Heb je niks geleerd van de dood van je vader? Zoek geen ruzie, jochie’

MARIBOR - "Je hebt net een tragedie meegemaakt. Heb je daar dan niets van geleerd? Blijkbaar niet. Je zoekt nog steeds ruzie; je bent nog steeds brutaal. Stel een normale vraag en ik geef antwoord. Ik condoleer je wel degelijk. Het leven is niet altijd zwart-wit. Maar zoek geen ruzie, jochie. Je bent te jong."

Door Dominic Mostert

Het is code rood bij NK Maribor. De Sloveense topclub, goed voor zeven kampioenschappen in de afgelopen acht seizoenen, is na twee opeenvolgende thuisnederlagen ver verwijderd van de landstitel. Aartsrivaal Olimpija Ljubljana heeft een voorsprong van tien punten en kan Maribor op 31 maart de genadeklap uitdelen in de titelstrijd. Maar daar gaat het momenteel niet over in Slovenië. De kranten staan vol over de ondergang van sportief directeur Zlatko Zahovic van Maribor: vorige week maandag werd Zahovic door zijn club tot nader orde geschorst en vrijdag kwam daar een schorsing van zes maanden van de Sloveense voetbalbond (NZS) bovenop. Zahovic mag zich gedurende die periode niet bezighouden met voetbalgerelateerde activiteiten.

De directe aanleiding voor de schorsing is een confrontatie tussen Zahovic en een journalist van de krant Ekipa, op zaterdag 17 maart. In de laatste wedstrijd voorafgaand aan de interlandperiode had Maribor verrassend met 0-2 verloren van NK Krsko. De desbetreffende journalist stelde na afloop een vraag over de dalende toeschouwersaantallen in het Ljudski VRT Stadion en kreeg vervolgens de volle laag van Zahovic. Die refereerde fijntjes aan het feit dat de vader van de journalist vorig jaar werd vermoord. Blijkbaar had de journalist niets geleerd van die tragedie, concludeerde Zahovic. De Sloveense Vereniging van Sportjournalisten reageerde woedend; Maribor zag zich genoodzaakt om excuses aan te bieden. Zahovic nam zelf geen enkel woord terug.

"Ik ga absoluut geen excuses aanbieden", maakte de beleidsbepaler enkele dagen later duidelijk. Zahovic verwees naar het gebruik van de woorden 'tragedie' en 'condoleer' tijdens zijn altercatie met de journalist. "Dat zijn geen beledigende woorden." De Sloveense voetbalbond dacht er anders over: er waren volgens de NZS 'geen verzachtende omstandigheden'. "Het erbij halen van een persoonlijke tragedie na een volledig legitieme vraag is een van de laagst mogelijke persoonlijke aanvallen. Het is buitengewoon onethisch en verwerpelijk", concludeerde de bond in een statement. Het is nog maar de vraag of Zahovic na zijn schorsing terugkeert bij Maribor.

De afgelopen jaren leek de directeur juist onaantastbaar. Dat had een reden: Zahovic is een levende legende in Slovenië. Hij is topscorer aller tijden van het nationale elftal, met 35 doelpunten in 80 interlands, en wordt gezien als een van de beste voetballers die het land ooit voortbracht. Tijdens het EK 2000 in Nederland en België produceerde hij drie van de vier doelpunten die Slovenië maakte voordat de uitschakeling volgde in de groepsfase. Zijn speelstijl werd vergeleken met die van David Beckham. Een jaar later stond de voormalig aanvallende middenvelder met Valencia in de finale van de Champions League. In 2002 maakte hij deel uit van de WK-selectie, maar na de eerste groepswedstrijd beledigde hij de bondscoach en werd Zahovic direct naar huis gestuurd.

Als speler nam Zahovic geen blad voor de mond en ook als directeur zegt hij wat hij vindt. Middenvelder Agim Ibraimi, tussen 2011 en 2016 actief bij Maribor, kan erover meepraten. Enkele maanden voordat Ibraimi vertrok bij de club, was het onrustig op het trainingsveld. Ploeggenoot Amir Dervisevic werd tijdens de training aangevallen door een supporter, waarna Zahovic de spelers bijeenriep. Het geweldsincident moest volgens Zahovic 'een les' zijn en 'dienen als motivatie' voor de spelers. Ibraimi was het oneens met die interpretatie: kritiek vond hij prima, maar het goedpraten van het geweld niet. Diezelfde avond werd Ibraimi opgebeld door Zahovic, die de middenvelder woedend toesprak.

"Tijdens het gesprek beledigde hij continu mijn moeder. Hij noemde haar 'shiptar' (een scheldwoord voor Albanezen, red.). Hij beledigde mijn volk en mijn religie", zei Ibraimi, een moslim, later in de Sloveense pers. Na het telefoongesprek was Zahovic nog niet uitgeraasd. Hij verstuurde sms'jes naar Ibraimi, die door de voetballer openbaar werden gemaakt. "Je aanbidt een dwaas en daarom vallen er doden", schreef Zahovic, waarna Ibraimi vroeg of Zahovic dat bedoelde als belediging voor de islam. "Nee, jij beledigt mijn religie", reageerde Zahovic. "Mijn religie is voetbal. Jouw religie is dood en verderf."

Ibraimi is zeker niet de enige speler die door Zahovic verbaal werd aangepakt. "Hij noemde me altijd een domme Bosniër", zei aanvaller Nusmir Fajic, ook een moslim, in april 2016. "Niet alleen in één-op-één-gesprekken, maar ook ten overstaan van de hele ploeg. Het waren geen grappen. Hij was bloedserieus, op een onaangename manier. Als ik niet hard genoeg zou werken, zei hij, dan zou hij supporters van Maribor naar mijn huis sturen om een bezoekje te brengen aan mijn gezin. Hij beledigde constant mijn religie en mijn thuisland en bedreigde mijn familie." Fajic memoreerde een moment waarop Zahovic tijdens de pauze van een wedstrijd de kleedkamer binnenkwam. "Hij zei tegen mijn ploeggenoten: 'Kijk naar deze domme Bosniër. Als jullie goede voetballers zijn, slaan jullie hem allemaal in elkaar.'"

Fajic speelde slechts twee jaar voor Maribor, tussen januari 2013 en januari 2015. Met 20 doelpunten in 43 wedstrijden deed hij het niet onverdienstelijk. Zelfs na de tirade van Zahovic bleef hij zijn best doen. "Waarom? Ik wilde blijven en ik wilde voetballen. Ondanks alles moet ik toegeven dat ik Zahovic voor bepaalde dingen nog steeds dankbaar ben. Toen ik naar Slovenië kwam, hielp hij me. Ik had in die tijd privéproblemen. Maar dat betekent niet dat hij zich zo mag gedragen. Ik geloof nog steeds dat hij zulke dingen vooral zei als hij dronken was. Een nuchter persoon zegt zulke dingen niet."

De spagaat waarin Fajic zit - een mix van dankbaarheid en walging voor Zahovic - is illustratief voor de status van de directeur bij Maribor, sinds zijn entree in 2007. Controversieel of niet, de kunde van Zahovic valt niet te ontkennen. Hij wordt in Slovenië beschouwd als de architect van het succes van Maribor in het afgelopen decennium. Sinds 2009 werd Maribor zeven keer kampioen; in de overige twee seizoenen eindigde de club als tweede. In diezelfde periode kwalificeerde de club zich vijfmaal voor een Europees hoofdtoernooi, waaronder twee keer voor de Champions League. Dit seizoen pakte de club drie punten in een poule met Liverpool, Sevilla en Spartak Moskou.

Het transferbeleid van Zahovic wordt ook alom geprezen. In 2010 overtuigde hij Josip Ilicic, destijds 21 jaar, ervan om níét te stoppen als voetballer. Ilicic was op dat moment net gedegradeerd met zijn club Interblock en beëindigde het seizoen als wisselspeler. Hij overwoog een punt achter zijn loopbaan te zetten, maar kreeg een telefoontje van Zahovic en besloot te tekenen bij Maribor. Hij scoorde meteen tweemaal in de Europa League-kwalificatiewedstrijd tegen Hibernian. In de play-offronde was Zahovic ook trefzeker tijdens een 3-2 overwinning op Palermo (na een eerdere 3-0 nederlaag). Palermo had genoeg gezien: een dag na de wedstrijd werd Ilicic overgenomen door de Italianen. De aanvallende middenvelder stond dus slechts enkele weken onder contract bij Maribor, maar leverde de Slovenen wel een geschat bedrag van 2,3 miljoen euro op. Hij speelde later voor Fiorentina en verdedigt momenteel het shirt van Atalanta.

Maribor betaalde zelf nooit meer dan 350.000 euro voor een voetballer. Maar onder leiding van Zahovic vertrok de ene na de andere speler voor een miljoenenbedrag naar het buitenland. Sinds 2007 zijn elf spelers verkocht voor minstens een miljoen euro: een big deal voor een club met een budget dat ruim vijftig procent lager ligt dan de startpremie voor de Champions League en een stadion heeft met een capaciteit van nog geen 13.000 man. Maribor is in financieel opzicht kerngezond, wat niet het geval was toen Zahovic aantrad. Veel supporters lopen met hem weg. Zahovic was dus bijna niet weg te sturen, tot vorige week.

Het wordt interessant in hoeverre het vertrek van Zahovic doorwerkt op het veld. Want volgens de geruchten was hij niet alleen sportief directeur, maar de facto ook trainer van Maribor. Zijn zoon Luka Zahovic, tussen 2015 en 2017 speler van sc Heerenveen, kan altijd rekenen op een basisplaats. En dat is gezien zijn vorm moeilijk te verantwoorden. Trainer Darko Milanic oogt sowieso onzeker: hij heeft dit seizoen nog altijd geen vast systeem en het is de vraag hoe lang zijn positie houdbaar blijft. Maribor won slechts een van de laatste vijf competitieduels, waarvan er vier in eigen stadion waren, en de titelstrijd heeft steeds meer weg van een gelopen race. De club moet komende zomer gebruiken om de koppen bij elkaar te steken, zonder Zahovic.