Hartenwens jochie lijkt uit te komen: ‘Liever 20-0 verlies dan winst met CR7'

DOHA - Nooit eerder belandde een WK in een Arabisch land, een locatie in het Midden-Oosten noch in een moslimland. Maar in 2022 is het zover, want dan organiseert Qatar een spectaculair, compact en hightech toernooi, zo hebben de autoriteiten toegezegd. Om te kijken hoe het met het voetbal in het toekomstige gastland gesteld is, duikt Voetbalzone middels een zesdelige serie in het Qatarese voetbal. In aflevering V: de redenen achter het plotselinge en toch onvermijdelijke vertrek van bondscoach Jorge Fossati.

DOOR DOMINIC MOSTERT

Nadat op dinsdagavond 13 juni het laatste fluitsignaal klonk in Doha, vierde iedere Qatarese voetballer het feest op zijn eigen manier. Akram Afif, contractspeler van Villarreal, bestormde het veld vanaf de reservebank en besprong zijn ploeggenoten. Rodrigo Tabata wees op het 'Sjeik Tamim'-shirt dat alle spelers droegen (foto): een steunbetuiging aan de emir van Qatar. Pedro Miguel kuste het embleem van de voetbalbond. Abdelkarim Hassan barstte in tranen uit en werd door zijn ploeggenoten getroost. "Tranen van geluk", verzekerde matchwinner Hassan Al-Haidos na afloop.

Abdelkarim Hassan hield het niet droog na het laatste fluitsignaal tegen Zuid-Korea.

Ja, Qatar had zojuist voor een grote stunt gezorgd door Zuid-Korea met 3-2 te verslaan. En ja, door die overwinning blijft de deur naar het WK 2018 op een kier staan. Maar dat was niet waar de ontlading vandaan kwam. Nee, Qatar snakte simpelweg naar goed nieuws. Een opsteker, in welke vorm dan ook, was pure noodzaak. In de dagen voor de wedstrijd ging het nergens anders meer over dan over de diplomatieke crisis. Onder meer Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Egypte verbraken begin juni de diplomatieke banden met Qatar. 'Wat gebeurt er met Qatarezen in het buitenland?', 'wat zijn de gevolgen voor het WK voetbal?' en 'kan er nog wel voldoende voedsel worden geïmporteerd?', zijn sindsdien grote zorgen van de Qatarese bevolking. Supermarkten werden na de bekendmaking van het nieuws overspoeld door mensen die bezorgd waren over mogelijke importproblemen.

Schok
Maar op 13 juni mocht niets de pret drukken. Zo leek het, althans. Totdat bondscoach Jorge Fossati na afloop plaatsnam voor de persconferentie. Hij herinnerde heel Qatar aan iets waar niemand op dat moment aan dacht: zijn ontslag. Natuurlijk, in de afgelopen maanden werd vanwege de teleurstellende resultaten weleens gespeculeerd over een vertrek van Fossati. Maar direct na het beste resultaat onder jouw leiding je ontslag indienen? Ondanks de wispelturigheid van het Qatarese voetbal zagen maar weinigen die wending aankomen. Ook Hamad Bin Khalifa Bin Ahmed Al-Thani, de voorzitter van voetbalbond QFA, reageerde geschokt. "We zijn verrast door deze beslissing", schreef hij op Twitter, om eraan toe te voegen dat Félix Sánchez overgeheveld zal worden van Qatar Onder-23 om Fosatti op te volgen, indien de bond er niet in zou slagen om de Uruguayaan op andere gedachten te brengen.

Die twee statements lijken tegenstrijdig. Als de opvolger al klaarstond, hoe verrassend was het besluit van Fossati dan echt? Na het vertrek van een bondscoach, soms op eigen initiatief maar vaker gedwongen, volgde in de afgelopen jaren altijd een onzekere periode. Na verloop van tijd maakte de Qatarese bond dan een opvolger bekend. Maar ditmaal duurde de zoektocht slechts een paar uur. Tijdnood kan geen excuus zijn: de eerstvolgende WK-kwalificatiewedstrijd staat pas voor 31 augustus op het programma. De waarheid is niet te achterhalen, maar het ligt voor de hand dat de QFA achter de schermen al rekening hield met het ontslag van Fossati. Twee maanden na zijn aanstelling had hij het immers al min of meer aangekondigd.

Schaamte
De oefenmeester, die tussen 2005 en 2006 ook al kortstondig aan het roer stond in Qatar, was het grondig oneens met nieuwe plannen van de QFA. De voetbalbond speelt met het idee om genaturaliseerde spelers niet meer op te nemen in het nationale elftal. Het gebruik van 'buitenlanders' is al jaren een bron van schaamte voor Qatar. De Saudische media wreven de afgelopen weken met genoegen in die gevoelige wond. Zelfs Joseph Blatter noemde het ooit een 'absurditeit', en dat zegt wat. Qatar kreeg ook veel kritiek toen het nationale handbalteam in 2015 met zeven genaturaliseerde spelers zilver pakte op het WK in eigen land. In de westerse media werd die ploeg weleens gekscherend omgedoopt tot 'de Verenigde Naties'. Qatar wil een herhaling op voetbalgebied voorkomen. Maar buitenlanders zijn onmisbaar in het team, vond Fossati. Een groot deel van zijn basisploeg bestaat uit spelers die niet in Qatar zijn geboren.

Bondscoach Carlos Queiroz van Iran zette daarom vraagtekens bij de loyaliteit van de internationals, rondom de gewonnen kwalificatiewedstrijd tegen Qatar (2-0) in september 2016. Fossati sneerde terug. "Mensen moeten beseffen dat Queiroz een rivaal van ons is. Hij heeft het beste voor met zijn eigen ploeg, niet met Qatar. Bovendien is hij zelf Portugees en speelt zijn land met spelers als Pepe en Nani, die daar niet eens zijn geboren", haalde de keuzeheer uit in een interview met Doha Stadium Plus. "Frankrijk is wereldkampioen geworden met veel genaturaliseerde spelers en Duitsland ook. Dat zijn grote landen. Kijk vervolgens eens naar de bevolkingsomvang van Qatar. Als Spanje Diego Costa kan naturaliseren, kunnen wij dat wel dertig keer doen. Geen enkele speler speelt uit verplichting voor onze ploeg. Ze spelen er omdat ze er willen spelen en het gaat allemaal volgens de regels van de FIFA."

"Ik heb gehoord van het plan om genaturaliseerde spelers te weren en meer jonge Qatarese spelers bij de nationale ploeg te halen. Daar ben ik het niet mee eens", vervolgde Fossati in november 2016, om vervolgens met zijn ontslag te dreigen. "Als de voetbalbond een andere weg inslaat, respecteer ik dat volledig. In dat geval is het beter voor Qatar om een bondscoach te hebben die het standpunt deelt." Volgens Fossati kan Qatar wel de ambitie hebben om in 2022 met meer geboren Qatarezen te spelen, maar is dat voor nu nog niet realistisch. "Als we ons willen plaatsen voor het WK in Rusland, moeten we alles doen wat binnen de FIFA-regels mogelijk is. We kunnen jonge Qatarese spelers gebruiken als Akram Afif, Salem Al Hajri en Almoez Ali, maar we moeten tegelijkertijd denken aan de resultaten." Wereldwijd gaan de media ervan uit dat dit conflict de reden is achter zijn vertrek.

Ommekeer
Na de wedstrijd tegen Zuid-Korea wilde Fossati alleen kwijt dat zijn beslissing binnenskamers al wekenlang bekend was en het ontslag geen gevolg was van de diplomatieke crisis. Zijn woorden over de wedstrijd waren misschien nog wel de grootste hint. "De spelers hebben hun liefde en toewijding getoond voor Qatar, ondanks hun verschillende nationaliteiten", citeerde de krant Estad Al Doha. Het klopt: Qatar tapte eindelijk uit een ander vaatje. Na moeizame kwalificatieduels en nederlagen tegen onder meer Oezbekistan en Iran, oogde Qatar eindelijk als een team. De politieke crisis leek eenheid te creëren en een vuur aan te wakkeren in de ploeg. Op sociale media spraken voetbalvolgers van een geluk bij een ongeluk. "Als dit nou aan het begin van de kwalificatiereeks was gebeurd, dan gingen we naar Rusland", grapten gebruikers bijvoorbeeld.

Het was het droombeeld van Fossati. En na de stunt van de nummer 88 op de FIFA-ranglijst in het duel met een halve finalist van het WK 2002, sloeg Qatar aan het rekenen. Misschien kan het toch. 'Het' betekent in dit geval een derde plek in Groep A, waarmee Qatar zich zou kwalificeren voor de play-offs. Om dat te realiseren, moet gewonnen worden van Syrië (uit) en China (thuis), terwijl concurrent Oezbekistan moet verliezen van zowel Zuid-Korea als Iran. Het lijkt allemaal te moeten gebeuren zonder Fossati en dat is mogelijk een teken dat Qatar de veelbesproken 'anti-naturalisatieplannen' doorzet.

Hartenwens
Sinds zijn aanstelling in september 2016 leunde Fossati hevig op 'buitenlands' talent, zoals op de in Brazilië geboren Rodrigo Tabata en zijn 'landgenoot' Sebastian Soria, die het levenslicht zag in Uruguay. In het duel met China op 15 november (0-0) stonden acht spelers op het veld die elders zijn geboren. Zes daarvan waren genaturaliseerd tot Qatarees. Dat leidt niet alleen in het buitenland tot kritiek, maar ook in Qatar zelf. Na een nederlaag tegen Iran in maart (0-1), toen kwalificatie voor het WK 2018 een utopie leek, spuwde een jeugdige fan zijn gal voor de camera van beIN Sports. In een scène die deed denken aan het fenomeen Arsenal Fan TV, liet het jochie zijn hart spreken. "Dit team is niet van ons. Ze zijn allemaal genaturaliseerd. Niemand speelt met zijn ziel. Ik zie ons liever met 20-0 verliezen met Qatarese spelers, dan winnen met Lionel Messi of Cristiano Ronaldo."

Het pleidooi van een Qatarees jochie tegen genaturaliseerde voetballers ging de Arabische wereld over.

De beelden gingen de Arabische wereld over en waren andermaal een signaal van de onvrede over het beleid. De vraag die bij velen leefde: waarom zou Qatar nog doorgaan met dit elftal, zeker nu de hoop op het WK is vervlogen? Is het niet beter om door te gaan met Qatar Onder-23? En dat lijkt precies de weg die Qatar inslaat met Félix Sánchez als opvolger van Fossati. Sánchez komt immers over van dat team, was een jeugdtrainer bij Barcelona en werkte in de zogenaamde Aspire Academy, waar hij zich ontfermde over de ontwikkeling van zelfopgeleid talent. Bovendien won Sánchez in 2014 met de 'Onder-19' voor het eerst het Aziatisch kampioenschap, loodste hij de 'Onder-20' in 2015 naar de eerste WK-deelname in twintig jaar en werd hij in 2016 vierde met de 'Onder-23' op het Aziatisch kampioenschap.

De plotselinge zege op Zuid-Korea, en het feit dat WK-deelname nog mogelijk is, maakt het moeilijker om die beleidsomwenteling door te voeren. Het naturalisatiebeleid van Fossati heeft immers aan steun gewonnen sinds de stunt. Het is bovendien nog onduidelijk hoe concreet de plannen precies zijn. Voorzichtigheid is geboden, want met nieuwe situaties kunnen ook nieuwe inzichten ontstaan. De sportwereld in Qatar is zo veranderlijk als het weer. Ter illustratie: de krant Estad Al Doha meldde onlangs dat Fossati toch overweegt om aan te blijven als bondscoach, een baan die hij zou combineren met het trainerschap bij promovendus Qatar SC. Goede Tijden Slechte Tijden is er niets bij.