Gevallen Engelse grootmacht op de weg terug dankzij fans en ‘droomticket’

PORTSMOUTH - Terwijl Portsmouth in de afgelopen tien jaar langs hoge pieken en diepe dalen scheerde, kon men altijd terugvallen op één zekerheid: een goedgevuld Fratton Park. Zelfs toen Pompey de bodem raakte, zaten er gemiddeld nog ruim twaalfduizend supporters op de tribune. Het is aan de hondstrouwe aanhang te danken dat Portsmouth nu weer stiekem mag dromen van een rentree in de Premier League.

Door Chris Meijer

De winst van de FA Cup in 2008 was praktisch de laatste stuiptrekking van Portsmouth op het hoogste podium van het Engelse voetbal. De club was sinds 2006 in handen van de Frans Israëlische zakenman Alexandre Gaydamak. Onder zijn bewind werd er met geld gestrooid, onder meer aan megasalarissen en torenhoge transfersommen. Op gegeven moment besloot Gaydamak niet langer de portemonnee te trekken om de financiële gaten te dichten. Daardoor vond er in de zomer van 2009 een ware uittocht plaats en werden grootverdieners als Peter Crouch, Sylvain Distin, Glen Johnson en Niko Kranjcar van de hand gedaan. Het bleek het begin van een enorme teloorgang, die pas vier jaar later een halt kon worden toegeroepen. In de tussenliggende periode kwam Portsmouth met verschillende buitenlandse eigenaren diverse keren aan de rand van de afgrond te staan. Jarenlang konden niet eens de rekeningen van de loodgieter en de elektricien betaald worden en verschillende keren kreeg Portsmouth een puntenstraf wegens het financiële wanbeleid. Op het moment dat de bodem bereikt werd en de club gekelderd was naar de League Two, grepen de supporters in.

De fans verenigden zich in de Pompey Supporters Trust en namen de club daarmee in 2013 gedeeltelijk over. Met 2750 mensen werden de benodigde miljoenen binnengehaald om Portsmouth overeind te houden. Supporters schraapten hun laatste spaargeld bij elkaar om voor duizend pond een aandeel in de club te kopen. De Pompey Supporters Trust (PST) kreeg 48,5 procent van de aandelen in handen, terwijl het andere deel van de club eigendom werd van zestien ‘presidenten’. Dit waren fans met genoeg geld om een groter individueel aandeel te kopen. Na achttien maanden onder leiding van de supporters, was Portsmouth volledig uit de schulden. Het nieuwe bewind zorgde voor enthousiasme rond Pompey, ondanks dat de club inmiddels afgezakt was naar de League Two. Voor het vierde niveau van het Engelse voetbal gingen een recordaantal seizoenkaarten over de toonbank. In de eerste zomer dat Portsmouth volledig uit de schulden was, werd Paul Cook aangesteld als manager.

Duivels dilemma
Na een zesde plaats in seizoen 2015/16 promoveerde Portsmouth in 2017 naar de League One. Vrijwel direct na feestvreugde volgde een duivels dilemma voor de supporters van Portsmouth. Met Michael Eisner kwam er een gefortuneerde zakenman die de club graag wilde overnemen van de Pompey Supporters Trust en de zestien ‘presidenten’. De Amerikaan, die 21 jaar als algemeen directeur bij Walt Disney werkte en een geschat vermogen van meer dan een miljard heeft, bood 6,4 miljoen voor alle aandelen van Portsmouth en beloofde nog eens twaalf miljoen te investeren. Het aanbod zorgde voor verdeeldheid onder de fans. Enerzijds had men in het zuiden van Engeland bijzonder slechte ervaringen met buitenlandse clubeigenaren, die de club aan de rand van de afgrond brachten. Anderzijds is het praktisch onmogelijk om in het Engelse voetbal te overleven als een club geleid wordt door supporters, ondanks dat het een romantische gedachte is. De situatie is enigszins vergelijkbaar met die bij Swansea City, dat lange tijd ook in handen was van fans.

The Swans werden in de zomer van 2016 overgenomen door de Amerikanen Steve Kaplan en Jason Levien, die 130 miljoen euro neertelden voor de club. De motivatie van de toenmalige eigenaren om Swansea City van de hand te doen, was simpelweg om op financieel gebied de concurrentie bij te kunnen benen. “Ik snap de supporters wel, die willen allemaal dat de club gerund kan blijven worden door supporters. Dat is een hele romantische gedachtegang. Maar dat gaat gewoon niet. Ik heb een behangwinkel en je hoeft met mij geen medelijden te hebben, maar ik moet keihard werken voor mijn geld. Ik kan niet zomaar miljoenen aan salarissen uitgeven”, zei John van Zweden, tot 2016 mede-eigenaar van Swansea City, begin dit jaar tegenover Voetbalzone. Bij Portsmouth waren ook miljoenen nodig, allereerst om de broodnodige verbeteringen te doen aan het stadion en het trainingscomplex. Doordat de clubkas al jaren leeg was, zijn de faciliteiten behoorlijk verwaarloosd. Onder het bewind van de supporters konden de kosten, ruim vijf miljoen, niet worden opgehoest.

Daarbij komt nog eens dat praktisch iedere club in de League One jaarlijks minimaal twee miljoen in de rode cijfers schrijft. De gaten in de begroting worden doorgaans gedicht door een vermogende eigenaar. Om nog maar te zwijgen over de Championship, waar je als club met miljoenen moet smijten om mee te kunnen komen. Vanuit die overweging heeft de meerderheid van de fans uiteindelijk ingestemd met de overname van Eisner. Het lijkt simpelweg de enige manier om op een stabiele en verantwoorde manier stappen te zetten in de Engelse voetbalpiramide. “In mijn hart ben ik er ook voorstander van dat de supporters de baas zijn en ik had nooit verwacht dat we ons geld zouden terugkrijgen. Het vermoeit de fans om geld in te blijven zamelen, we krijgen het geld dat nodig is niet bij elkaar. Als je een profiel had moeten schrijven voor een nieuwe eigenaar, had je waarschijnlijk bij het profiel van Eisner uitgekomen: een zakenman, filantropisch en iemand met verstand van sport. In mijn ogen is het een gemakkelijke keuze”, sprak Mick Williams, één van de zestien ‘presidenten’ van Portsmouth, tegenover the Guardian. De zestien ‘presidenten’ maakten in principe geen winst met de verkoop van de aandelen, al ontvangen zij nog een bedrag als Portsmouth naar de Premier League promoveert.

Droomticket
“Mijn familie en ik vinden het prachtig om deze ongelofelijk verantwoordelijkheid op ons te nemen om een voetbalclub met zo'n waanzinnige geschiedenis te runnen. We hebben Portsmouth gekocht, omdat we erkennen dat de club, de supporters en Fratton Park uniek zijn. Het was na enkele gesprekken met betrokkenen duidelijk dat we hier een perfecte situatie zouden aantreffen”, zei Eisner na zijn aantreden in gesprek met de BBC. Mark Catlin, die onder het bewind van de Amerikaan aanbleef als algemeen directeur, vulde aan: “Iedereen bij Pompey zou trots moeten zijn op waar de club nu staat: schuldenvrij, financieel stabiel. We zijn eigenaar van Fratton Park en hebben een geweldig trainingscomplex gebouwd. Het is duidelijk dat we om deze reden een aantrekkelijk aanbod hebben ontvangen, dat laat zien wat voor geweldig werk de fans hebben verricht. De overname van Michael kan een droomticket zijn om de gewenste vooruitgang te boeken in de voetbalpiramide.”

Dat Portsmouth inderdaad vooruitgang heeft geboekt sinds de komst van Eisner, blijkt dit seizoen. Afgelopen zomer werd de portemonnee getrokken om onder meer Brett Pitman (Ipswich Town), Luke McGee (Tottenham Hotspur), Dion Donohue (Chesterfield) en Oliver Hawinks (Dagenham & Redbridge) binnen te halen, terwijl er ook diverse spelers transfervrij en op huurbasis werden aangetrokken. Met een gebalanceerde selectie is Portsmouth uitstekend aan het seizoen begonnen, want na 19 wedstrijden gaat de ploeg van manager Kenny Jackett aan de leiding in de League One met 44 punten. Pompey heeft een voorsprong van vier punten op naaste achtervolger Sunderland, terwijl Luton Town en Barnsley met één wedstrijd meer op zes punten volgen. Het is de vraag of Portsmouth in januari het geld van Eisner gaat gebruiken om de selectie verder te versterken.

“Soms moet je de concurrentie binnen de ploeg versterken, alsmede energie en kwaliteit toevoegen aan de selectie. Zo werkt het in een ideale wereld. Wij zullen in januari geen spelers halen om het spelers halen, zo werken wij niet. De basis van onze selectie blijft hetzelfde, maar we willen de transferwindow wel gebruiken om de situatie te optimaliseren”, vertelde Jackett, die de naar Wigan Athletic vertrokken Cook in 2017 opvolgde bij Portsmouth, aan The News. De Championship lonkt, de wederopstanding van de tweevoudig Engels kampioen nadert zijn voltooiing. Eisner: “Er is veel werk verricht met het oog op de toekomst. Dan moet je denken aan transfers, dingen die we nodig hebben in de toekomst en een consistent beleid voeren. We doen niet gek, creëren geen waanzinnige schuld. We hebben dus in de toekomst geen probleem. Deze kans groeit langzaam. Het is fantastisch dat we bovenaan staan en het gaat sneller dan we dachten. Maar we moeten gewaarschuwd zijn: het zal niet altijd zo voorspoedig verlopen. Als we straks acht wedstrijden op rij verliezen, zullen er vanzelf onaardige tweets komen. We hebben alles nu aardig op orde en ik wil iedereen bedanken voor zijn steun en vertrouwen.”