Gakpo en Timber kunnen historie schrijven: ‘Dat is al veertig jaar niet gebeurd’

Een flink aantal Oranje-internationals is zonder blessures zeker van een basisplaats op het naderende EK, maar er is ook een groep die zich tijdens de oefenlands in de kijker moet spelen bij bondscoach Frank de Boer. Voetbalzone zoomt de komende weken in op die laatste categorie. Vandaag gaat de aandacht uit naar Cody Gakpo en Jurriën Timber, die allebei enigszins verrassend mee mogen naar het eindtoernooi.

Door Thijs Verhaar

Dat de uitverkiezing van de 22-jarige Gakpo geen vanzelfsprekendheid is, blijkt wel uit het feit dat de bondscoach hem tot voor kort aansprak met ‘Gapko’. Twee dagen voor de definitieve bekendmaking vertelde de PSV-aanvaller zelfs dat ze elkaar tot voor het trainingskamp met Oranje slechts eenmaal hadden gesproken op trainingscomplex De Herdgang. “Hij heeft me daar een keer begroet en vroeg me hoe het ging”, meldde Gakpo dinsdag aan de NOS. “Toen was ik nog geblesseerd en volop bezig met mijn herstel”, memoreert hij.

De linksbuiten liep kort na de winterstop een stevige enkelblessure op en moest toen drie maanden toekijken. Vermoedelijk zou hij anders in maart al zijn opgeroepen voor de WK-kwalificatieduels tegen Turkije, Letland en Gibraltar, maar een gebrek aan wedstrijdritme voorkwam dat hij aan het grote werk bij het Nederlands elftal kon ruiken. Erwin van de Looi riep hem echter wel op voor de groepsfase van het EK Onder-23. Daar liet hij bij Jong Oranje met name in de wedstrijd tegen Jong Hongarije zijn klasse zien. Nederland moest het derde en laatste duel met ruime cijfers winnen om door te gaan en Gakpo leverde met twee goals en twee assists (6-1).

Mede door die wedstrijd groeide de wens van het Nederlandse publiek om hem mee te nemen naar het ‘grote’ EK. Toch zullen weinig mensen hebben aan zien komen dat niet Steven Bergwijn of de al bij de voorselectie afgevallen Ryan Babel, maar hij mee mag naar het eindtoernooi. Zo mag het ook een verrassing genoemd worden dat Jurriën Timber de voorkeur heeft gekregen boven Jeremiah St. Juste en Sven Botman, die niet eens de voorselectie haalde ondanks zijn zeer sterke jaar bij de Franse kampioen Lille. De negentienjarige Timber kende echter ook een veelbelovend debuutseizoen bij Ajax en heeft daarnaast als voordeel dat hij zowel in het hart van de defensie als op de rechtsbackpositie uit de voeten kan.

Hoewel bondscoaches vaak zo lang mogelijk van tevoren met een vaste kern werken, kiest De Boer er dus voor om twee nieuwelingen in te passen. Ze speelden allebei nog geen minuut in het Nederlands elftal, waardoor zich een tamelijk unieke situatie voor kan doen als zij op het EK hun debuut maken. “Het is al veertig jaar niet gebeurd dat een Oranje-speler zijn debuut maakte op een eindtoernooi. Het is zeldzaam, want in totaal gebeurde het slechts drie keer”, vertelt Michiel Jongsma namens Opta. Op verzoek van Voetbalzone dook hij in de geschiedenisboeken en haalde hij boven dat Martien Vreijsen op het EK van 1980 zijn eerste en enige interland speelde tegen Griekenland.

Gek genoeg gebeurde vier jaar eerder precies hetzelfde toen Wim Meutstege op het EK van 1976 debuteerde tegen Joegoslavië. De verdediger van Sparta Rotterdam viel na rust in voor Wim Jansen en zou daarna nooit meer een wedstrijd voor het Nederlandse elftal spelen. Dat je na een Oranje-debuut op een eindtoernooi niet gedoemd bent om meteen weer af te zwaaien, bewees Dick Schoenaker overigens in 1978. De toenmalig middenvelder van Ajax is de enige Nederlander die ooit zijn interlanddebuut maakte op een WK en zou daarna nog twaalf interlands aan zijn palmares toevoegen. Hij viel destijds een half uur voor tijd in tegen Oostenrijk en had daarmee een marginale rol in de uiteindelijke tweede plaats op het wereldkampioenschap.

De kans dat Gakpo en Timber ook pas op het EK hun eerste minuten gaan maken, is echter klein. Het Nederlands elftal oefent op woensdag 2 juni tegen Schotland en op zondag 6 juni is Georgië de laatste tegenstander voor het eindtoernooi start. De Boer zal die twee wedstrijden gebruiken om zo veel mogelijk spelers in actie te zien, terwijl hij ook meerdere spelsystemen wil uitproberen. Gakpo heeft daarbij als voordeel dat hij zowel als linksbuiten en als tweede spits uit de voeten kan, terwijl Timber tijdens de oefeninterlands mag hopen op een kans als een van de twee of drie centrale verdedigers of als rechtsback.

Hoewel ze dus compleet andere posities hebben, krijgen ze bij Oranje toch te maken met dezelfde concurrent om de rol van eerste invaller achter vaste waardes Memphis Depay en Denzel Dumfries op te eisen. Frank de Boer heeft al aangegeven dat hij linksbuiten Quincy Promes als een serieuze optie beschouwt om als rechter wingback op te stellen. De voormalig Ajacied bekleedde die positie een tijdlang bij Sevilla en kan met zijn snelheid en aanvallende impulsen iets extra’s aan de ploeg toevoegen als Nederland 5-3-2 wil gaan spelen. Verder is ook Joël Veltman een ervaren optie voor die positie, waardoor het voor Timber moeilijk lijkt te worden om aan minuten te komen op het eindtoernooi.

Toch mag hij wel serieuze hoop koesteren, want het argument ‘meegaan om ervaring op te doen’ is niet echt aan de orde. Hij stond immers - net als Gakpo en Teun Koopmeiners - ook op de nominatie om opgeroepen te worden voor Jong Oranje, dat in juni in de kwartfinale van het EK Onder-23 aantreedt tegen de leeftijdsgenoten van Frankrijk. In dat elftal had hij een grote kans gemaakt op een basisplaats, hetgeen ook waardevolle ervaring op zou leveren. De KNVB heeft echter altijd aangegeven dat het ‘grote’ Oranje altijd leidend is, dus wordt Timber met zijn 31 optredens in de hoofdmacht van Ajax en 39 wedstrijden voor Jong Ajax simpelweg tot de beste beschikbare opties voor het Nederlands elftal gerekend.

Hetzelfde geldt voor de 22-jarige Gakpo, die inmiddels 88 optredens voor PSV en 25 wedstrijden bij Jong PSV in de benen heeft. Hij krijgt op het EK ook te maken met concurrentie van Promes, terwijl Memphis Depay de onbetwiste eerste keuze is als linksbuiten. Gakpo wordt vanwege hun vergelijkbare profiel (creatieve vleugelaanvallers uit de jeugd van PSV) veelvuldig vergeleken met Depay en hoopt diens voorbeeld te volgen als hij de kans krijgt op het Europees kampioenschap. Depay wist namelijk in zijn eerste twee duels op een eindtoernooi te scoren - nadat hij voor aanvang van het WK in 2014 al wel zes oefenduels had gespeeld met Oranje. “Het zou mooi zijn als ik ook zo’n rol zou kunnen vervullen”, glunderde Gakpo dinsdag al bij de NOS. Aan Frank de Boer of hij en Timber zo’n kans krijgen of dat het toch blijft bij toernooi-ervaring opdoen vanaf de reservebank.