Europa wacht op ‘Napoleon’: de man die Guardiola en Messi al overtuigde

Een filmpje waarop te zien is hoe een uitzinnige Marcelo Gallardo door de catacomben van La Bombonera stormt, ging afgelopen maand het internet over. “Si! Si Si!”, schreeuwt de 43-jarige oefenmeester, kort nadat River Plate ten koste van aartsrivaal Boca Juniors de finale van de Copa Libertadores heeft weten te bereiken. Het is echter bepaald niet de eerste keer dat Gallardo zijn ploeg naar een finale van een groot toernooi leidt, want River Plate rijgt de afgelopen jaren onder zijn leiding de prijzen aaneen. Het lijkt een kwestie van tijd voordat Napoleon de oversteek naar Europa zal maken, daar Josep Guardiola en Lionel Messi al een groot fan van hem zijn.

Door Chris Meijer

Op 23 november staat Gallardo met River Plate in het Estadio Monumental in de Peruviaanse hoofdstad Lima tegenover Flamengo in zijn alweer vierde finale van een Zuid-Amerikaans bekertoernooi in vijf jaar tijd. Het slechte nieuws voor de Braziliaanse opponent in de eindstrijd van de Zuid-Amerikaanse equivalent van de Champions League: Gallardo verloor als trainer van los Millonarios nog nooit een dergelijke finale. De Copa Libertadores prijkt al twee keer op zijn erelijst, na gewonnen finales tegen Club Tigres in 2015 (0-0 en 3-0) en Boca Juniors in 2018 (2-2 en 3-1, na verlenging). De Copa Sudamericana, de Zuid-Amerikaanse equivalent van de Europa League, was in 2014 zijn eerste grote prijs in dienst van River Plate, toen er in de eindstrijd werd afgerekend met het Colombiaanse Atlético Nacional (1-1 en 2-0). Sinds zijn aantreden won Gallardo met River Plate ook al drie keer de Recopa (de Zuid-Amerikaanse Supercup), tweemaal de Copa Argentina en een Supercopa Argentina. De enige finales die Gallardo met River Plate verloor, waren de wedstrijden om de Supercopa Argentina in 2014 (tegen Huracán) en 2016 (tegen Lanús). Niet voor niets heeft de clubleiding van River Plate al geopperd om een levensgroot standbeeld van Gallardo te bouwen voor het Estadio Monumental Antonio Vespucio Liberti, kortweg El Monumental. “Gallardo heeft zichzelf ontpopt tot de beste trainer in de geschiedenis van River Plate en zal bij ons doorgaan”, zei voorzitter Rodolfo D'Onofrio in gesprek met Radio Red.

Gallardo heeft River Plate de afgelopen jaren zijn aanzien teruggegeven. De Argentijnse grootmacht ging een jaar of tien geleden namelijk door een uiterst diep dal, met de degradatie naar de Primera B Nacional in 2011 als ultiem dieptepunt. Binnen een seizoen keerde River Plate terug op het hoogste niveau en in 2014 werd de eerste landstitel in zes jaar behaald. Desondanks besloot trainer Ramon Diaz volledig onverwachts op te stappen, omdat hij naar eigen zeggen zijn doelstelling bereikt had. Enkele dagen later werd Gallardo gepresenteerd als de nieuwe trainer van River Plate. De oud-middenvelder maakte in 1996 deel uit van het team dat de Copa Libertadores wist te winnen, won als speler van de club zes Argentijnse landstitels en speelde verder voor AS Monaco, Paris Saint-Germain, DC United en Nacional. Bij de Uruguayaanse club zette de 44-voudig Argentijns international in 2011 een punt achter zijn loopbaan, om vervolgens direct in Montevideo zijn trainerscarrière te beginnen. Na het behalen van de landstitel met Nacional kondigde hij verrassend genoeg zijn vertrek aan, om meer tijd met zijn familie door te brengen. “Op een dag zal ik trainer van River Plate worden”, liet hij destijds al doorschemeren in gesprek met El Gráfico. Zo geschiedde, want na een sabbatical van twee jaar ging hij bij zijn oude liefde aan de slag.

Hoewel River Plate op dat moment in eigen land weer had laten zien bij de topclubs te horen, leek succes in de grote continentale toernooien nog ver weg. Enkele maanden na zijn aantreden legden los Millonarios echter al beslag op de Copa Sudamericana, voor het eerst in de clubhistorie. Een jaar later kroonde River Plate zich voor het eerst sinds 1996 tot kampioen van Zuid-Amerika, door de Copa Libertadores te winnen. Het succes had echter ook een keerzijde, want het hele team van Gallardo werd kort daarna leeggekocht. Aanvoerder Leonardo Ponzio is momenteel de enige speler die bij River Plate nog over is van het team dat in 2015 de Copa Libertadores won. Gedurende het bewind van Gallardo maakten onder meer Ramiro Funes Mori, Matías Kranevitter, Germán Pezzella, Emanuel Mammana, Giovanni Simeone, Éder Balanta, Sebastián Driussi, Lucas Alario en Marcelo Saracchi de oversteek naar Europa. Dat River Plate erin is geslaagd om de selectie afgelopen jaren op peil te houden, heeft alles te maken met de weg die de club in 2013 onder voorzitter D'Onofrio is ingeslagen.

De focus bij River Plate ligt de afgelopen jaren voornamelijk op het inpassen van spelers uit de jeugdopleiding of het aantrekken van veelbelovende jonge spelers van kleinere clubs. Gallardo heeft binnen de club tevens een rol gekregen in de coördinatie van de academie, die sterk geprofessionaliseerd is. Zo worden alle jeugdwedstrijden gefilmd, om alles later terug te kunnen kijken. Ieder kwartaal vindt er overleg tussen coaches plaats, om de ontwikkeling van jeugdspelers zo goed mogelijk te kunnen monitoren. Het idee is dat er in de gehele club, van de jongste jeugd tot het eerste elftal, dezelfde stijl en filosofie worden gebruikt. Gallardo is ook geregeld aandachtig toeschouwer bij jeugdwedstrijden, als zijn verplichtingen bij het eerste elftal het toelaten. De houding van de oefenmeester jegens jonge, veelbelovende spelers is van groot belang in hun ontwikkeling, zo is de afgelopen jaren gebleken.

Gallardo laat zijn spelers namelijk niet zomaar vallen. Het beste voorbeeld hiervan is Gonzalo ‘Pity’ Martínez, wiens eerste jaren bij River Plate na zijn komst van Huracán moeizaam verliepen. De vleugelaanvaller was geregeld mikpunt van fluitconcerten in El Monumental, maar Gallardo hield aan hem vast en zag hem vorig seizoen schitteren in de Copa Libertadores-winst. “Gallardo weet niet alleen alles van voetbal, maar hij kan ook uitstekend groepen smeden. Het is geen toeval dat vrijwel de gehele selectie van 2015 aanwezig was bij de return van de finale van de Copa Libertadores in Madrid”, sprak D'Onofrio. Het is overigens geen geheim dat Gallardo ook kan doorslaan in het bijstaan van zijn spelers. Als gevolg daarvan moest hij tijdens de turbulent verlopen finale van de Copa Libertadores in 2018 tegen Boca Juniors een schorsing uitzitten, waardoor hij tijdens het heenduel niet eens in La Bombonera aanwezig mocht zijn. Gallardo was tijdens de halve finale tegen Grêmio al geschorst, omdat hij zijn ploeg eerder dertig seconden te laat het veld opgestuurd had.

In de rust van de ontmoeting met de Braziliaanse club kon Gallardo het echter niet laten om van de tribunes af te dalen richting de kleedkamers. Vermomd met een pet glipte de oefenmeester richting zijn ploeg, om een motiverende speech te geven in de rust. “Ik heb dat besluit genomen, omdat ik het gevoel had dat mijn spelers het nodig hadden. Daarmee heb ik de regels gebroken en daar neem ik mijn verantwoordelijkheid voor”, verklaarde Gallardo zijn actie. De aanwezige pers had razendsnel in de gaten dat de geschorste oefenmeester richting de kleedkamer ging en de Zuid-Amerikaanse voetbalbond (CONMEBOL) schorste hem voor de finale tegen Boca Juniors. Ondanks dat Gallardo tijdens de heenwedstrijd niet in het stadion van de aartsrivaal aanwezig was, wist hij de wedstrijd vanuit zijn kantoor vijftien kilometer verderop in Buenos Aires toch te kantelen.

Op het laatste moment besloot Gallardo zijn 4-4-2-formatie om te gooien, waarmee hij Boca Juniors verraste en River Plate uiteindelijk met de 2-2 een gunstig resultaat overhield aan het heenduel. “Gallardo is een superieure coach, door zijn inzicht wist ik dat het met deze formatie goed zou komen”, zei Javier Pinola, verdediger van River Plate, na de wedstrijd. Ook voor de return, die door misdragingen van River Plate-fans in het Santiago Bernabéu van Real Madrid moest worden afgewerkt, moest Gallardo door schorsingen en blessures improviseren met zijn formatie, maar het is juist zijn improvisatievermogen dat de laatste jaren veel indruk maakt. Hij heeft wel degelijk een duidelijke spelopvatting, geïnspireerd op zijn leermeester Marcelo Bielsa. “Ik dacht altijd dat een goed team begon met goede spelers, die samenkwamen en voilà. Maar toen ik naar Bielsa luisterde, realiseerde ik dat er iets meer is. Ik ontdekte bij hem dat ik als coach invloed op een team kon uitoefenen”, zei Gallardo. Het betekent dat River Plate doorgaans een aanvallend systeem speelt, waarmee de tegenstander onder druk wordt gezet. Gallardo bezit en gebruikt nog steeds de intuïtie die hij als speler al had, waardoor hij in tactisch opzicht uitermate veelzijdig is en niet schroomt om zijn formatie compleet om te gooien als een wedstrijd daar om vraagt.

Het vormt een verklaring voor het feit dat het River Plate van Gallardo de afgelopen jaren uitermate sterk is in toernooien. Bovendien laadt de oefenmeester zijn ploeg volledig op voor de knock-outwedstrijden, wat tegelijkertijd ook betekent dat de prestaties in de Argentijnse competitie de voorbije jaren niet al te geweldig waren. Onder Gallardo eindigde River Plate achtereenvolgens als tweede, negende, negende, tweede, achtste en vierde in de Primera División, waardoor verschillende keren het winnen van de Copa Libertadores en Copa Argentina nodig was om deelname aan het grootste Zuid-Amerikaanse clubtoernooi veilig te stellen. Door de sterke prestaties van zijn team in toernooien, zijn tactische vermogen en zijn geringe lengte wordt Gallardo liefkozend Napoleon genoemd door de supporters van River Plate. Gedurende zijn actieve loopbaan droeg hij de bijnaam El Muñeco, vrij vertaald ‘de pop’, vanwege zijn uiterlijk.

De vraag is of en hoe snel Gallardo de oversteek naar Europa maakt. In 2018 werd hij al in verband gebracht met een vacature bij zijn oude club AS Monaco, maar destijds liet hij weten dat hij midden in een project zat en het niet zag zitten om dat achter zich te laten. Het is daarnaast geen geheim dat de Argentijnse voetbalbond (AFA) hem graag als bondscoach zou willen hebben, maar Gallardo ziet niks in een dienstverband bij de chaotische organisatie. Wellicht dat Barcelona hem wel zou kunnen verleiden. De naam van Gallardo werd door TNT Sports genoemd als de mogelijke opvolger van Ernesto Valverde. De huidige trainer van Barcelona is in het bezit van een aflopend contract, al heeft zijn verbintenis een optie om daar nog een seizoen aan toe te voegen. Lionel Messi is in ieder geval al fan van Gallardo, want de Argentijnse sterspeler van Barcelona stemde op de trainer van River Plate bij The Best FIFA Football Awards. Ook Guardiola liet zich lovend uit over Gallardo. “Hij presteert al jaren consistent, ondanks dat ze hun beste spelers verliezen. Ik begrijp niet waarom hij nooit is genomineerd. Het lijkt alsof het alleen om Europa draait bij dat soort ereprijzen. Wat Gallardo voor elkaar heeft gekregen, is ongelofelijk.”