Duitsland smult van ‘Wunder von Kiel’: ‘Belangrijk dat het goed weer is’

KIEL - ‘Das Wunder von Kiel’, kopte Die Welt begin december. In het noordelijkste puntje van Duitsland lijkt zich dit seizoen een sportief sprookje te voltrekken waar de Duitse media van smullen. Holstein Kiel promoveerde afgelopen seizoen voor het eerst sinds 1981 weer naar de 2.Bundesliga en doet momenteel mee in de strijd om promotie naar het hoogste niveau. Bij die Störche komt het succes echter niet volledig uit de lucht vallen.

Door Chris Meijer

Door een slechte reeks vlak voor de winterstop werd Holstein Kiel geen Herbstmeister. Die Störche ('de ooievaars') wisten de laatste vijf competitiewedstrijden (vier remises, één nederlaag) niet te winnen, waardoor zij momenteel met een achterstand van één punt op koploper Fortuna Düsseldorf de tweede plaats bezetten. Het verleden leert dat de Herbstmeister ook de beste papieren heeft om naar de Bundesliga te promoveren, want in de laatste 36 seizoenen promoveerde de winterkampioen 26 keer naar het hoogste niveau. Overigens was er nog nooit een club uit Sleeswijk-Holstein, de regio tussen Hamburg en de grens met Denemarken, actief in de Bundesliga.

Ambitieuze en vermogende sponsors
Het heeft er de afgelopen jaren ook nooit naar uitgezien dat Holstein Kiel op termijn kans zou maken op deelname aan de Bundesliga. In 2012/13 was de club nog actief in de Regionalliga, het vierde niveau van het Duitse voetbal. Sportieve ambities waren er overigens genoeg: met Gerhard Lütje en Hermann Langness heeft Holstein twee ambitieuze en vermogende sponsors. Beiden bezitten een supermarktketen en daarmee verdienden ze honderden miljoenen. Lütje behoort zelfs tot de rijkste mensen van Duitsland. Hij droomde er dan ook van om Holstein richting de Champions League te stuwen en in 2008 werd het trainersduo Falko Götz en Andreas Thom aangesteld om de eerste stappen van deze droom te verwezenlijken. Na enkele maanden werd het duo echter al ontslagen en na een rechtszaak moest Holstein een bedrag van 750.000 euro betalen aan Götz.

Dit nooit meer, dacht de teleurgestelde Lütje. In de zomer van 2009 werd Wolfgang Schwenke aangesteld als commercieel directeur van Holstein. Lütje en Schwenke kenden elkaar nog uit het handbal, de sport die de stad Kiel op de kaart zette. Handbalclub THW Kiel is immers recordkampioen van Duitsland en Schwenke speelde dertien jaar, verdeeld over twee periodes, voor die vereniging. Na zijn loopbaan als handballer begon hij als trainer, al was dat nog geen doorslaand succes. Daarnaast studeerde hij bedrijfskunde en mede daardoor zag Lütje, die jarenlang ook sponsor was van THW, in Schwenke de ideale persoon om Holstein Kiel op te bouwen. Schwenke kreeg de taak om Holstein Kiel te professionaliseren.

“Ik was enthousiast over het idee om Holstein Kiel te professionaliseren. We hebben bewust het pad gekozen om iets duurzaams te creëren. Voor dat proces hadden we tijd nodig en dat kregen we. Natuurlijk waren er door de jaren heen ook tegenslagen. Ons motto was: een stap achteruit, twee stappen vooruit. Ik had geen moeite om van het handbal over te stappen naar het voetbal, de sporten lijken op elkaar”, zei Schwenke in gesprek met Hamburger Abendblatt. De vermogende sponsors hadden andere plannen met Holstein Kiel. Ze zagen in dat investeren in dure trainers en spelers niet zinvol was en gooiden het daarom over een andere boeg. Schwenke tegenover Der Tagesspiegel: “We besloten te investeren in stenen en training.”

Topfaciliteiten
Dus werd er voor 7,5 miljoen euro een state-of-the-art trainingscomplex uit de grond gestampt, van alle gemakken voorzien. Het complex heeft zowel natuur- als kunstgrasvelden, een sporthal, een fitnessruimte en kantoren. Helemaal zonder risico waren die investeringen niet, want Holstein speelde nog altijd in de Regionalliga. Daarnaast staat het noordelijkste puntje van Duitsland niet te boek als de meest aantrekkelijke omgeving van het land. “Het is belangrijk dat het goed weer is als de spelers voor het eerst naar Kiel komen. Toen ik de faciliteiten voor het eerst zag, hoefde ik niet lang over het aanbod na te denken”, vertelde huidig trainer Markus Anfang aan Der Tagesspiegel. In een interview met Die Welt beaamde Schwenke dat de club er met alleen die faciliteiten nog niet was: “We hadden op het vierde niveau geïnvesteerd in een junior performance center, dat veel geld heeft gekost. Maar zoiets maakt geen doelpunten. Hetzelfde geldt voor onze kantoren en de sporthal. We zijn altijd een stap vooruit geweest op sportief gebied. Dat is waarom we enkele veranderingen door hebben moeten voeren. Maar daardoor is de stap naar de 2.Bundesliga niet zo groot geweest.”

In het najaar van 2015 moest Schwenke nog de nodige lastige vragen beantwoorden. Het ging Holstein Kiel sportief niet voor de wind en technisch directeur Ralf Heskamp was net naar Bayern München vertrokken om daar scout te worden. “We blijven ongestoord naar een nieuwe sportief directeur zoeken, maar we hebben geen haast. Het enige wat belangrijk is, is dat we de juiste man weten te vinden”, tekende Kieler Nachrichten op uit de mond van Schwenke. Pas in de zomer van 2016 stelde Holstein een nieuwe technisch eindverantwoordelijke aan. Ralf Becker, die eerder werkzaam was bij VfB Stuttgart, SSV Ulm en Karlsruher SC, werd de nieuwe sportief directeur van Holstein. De 47-jarige Duitser was amper twee maanden aan de slag in het noorden, of trainer Karsten Neitzel kon zijn biezen pakken. Becker stelde een driejarenplan op om Holstein terug te brengen in de 2.Bundesliga. “Toen ik realiseerde dat we onze doelen weleens zouden kunnen missen, besloot ik van trainer te wisselen. Natuurlijk had dat ook dramatisch uit kunnen pakken en dan had ik hier wellicht niet meer gezeten”, zei hij in gesprek met Die Welt.

Het aanstellen van Anfang bleek een gouden greep te zijn. De 43-jarige oefenmeester was op dat moment werkzaam bij de Onder-19 van Bayer Leverkusen en Becker kende hem van hun gezamenlijke tijd bij die club, waar ze allebei gevoetbald hadden. “Het was een moeilijke periode. Je denkt aan een profiel, iemand die bij de club past en die net als wij vooruit wil. Na 36 jaar wilden we uiteindelijk omhoog en nadat we gesproken hadden, werd al snel duidelijk dat het zou werken met Markus”, herinnerde Becker zich in een interview met Goal. Dankzij een sterke tweede seizoenshelft eindigde Holstein Kiel vorig seizoen als tweede in de 3.Liga, één punt achter kampioen MSV Duisburg, en promoveerde daardoor naar het tweede niveau. Schwenke: “In het voetbal kan je succes niet plannen. Je kan met strategische maatregelen alleen de kans vergroten dat het voor kan komen.”

Bookmakers
“We hadden goede doelen in ons driejarenplan staan. Maar we hadden niet verwacht dat het direct zou gebeuren, niet in onze stoutste dromen. Alles is heel goed gegaan”, voegde Becker daar aan toe. Na de promotie zongen de spelers van Holstein Kiel Nooit meer de 3.Liga en dat werd kracht bijgezet tijdens de seizoensstart in de 2.Bundesliga. Door de bookmakers werden die Störche aangewezen als de gedoodverfde degradant, maar het seizoen werd gestart met vier zeges in vijf wedstrijden. “We hadden al het nodige zelfvertrouwen. Het is niet zo dat we 36 jaar gewacht hebben om terug te keren in de 2.Bundesliga en uiteindelijk bang te zijn om daarin te spelen. Qua financiën horen we niet bij de beste clubs van de competitie, maar sport is sport. Uiteindelijk is het niet altijd het geld dat wint.”

“Onze sleutel tot succes bestaat uit verschillende bouwstenen. We hebben een geweldige infrastructuur met heel professionele werkomstandigheden. Spelers leren dit te waarderen. Daarnaast speelt het team al enige tijd samen, er is een goede teamgeest. We gaan onze wedstrijden in met lef, maar ook met respect. Het is nooit onze instelling om iets te 'voorkomen', maar om iets te winnen”, verklaarde Becker het succes. Niet alleen de resultaten van Holstein Kiel maken de nodige indruk, maar ook het spel. Het tempo ligt hoog, die Störche hebben graag de bal en spelen aanvallend voetbal. Daarnaast heeft Becker de selectie op een creatieve manier samengesteld, want alle spelers die afgelopen zomer naar Holstein Kiel kwamen zijn gehuurd óf transfervrij gehaald. Waar de sportief directeur in Kiel liefkozend de ‘meester van het selectiesamenstellen’ wordt genoemd, daar staat trainer Anfang te boek als de ‘meester van de tactiek’.

“Ik denk dat je altijd dezelfde taak hebt als trainer, ongeacht op welk niveau je werkt. Je moet een team formeren waarin spelers beter worden. Het gaat altijd om de persoon achter de speler. Hij is geen slecht persoon als hij een slechte wedstrijd gespeeld heeft, dus ik probeer iedereen gelijk te behandelen. Iedereen werkt hard voor het succes, we genieten van het jaar en hebben veel plezier”, legde Anfang uit in gesprek met Sport1. “Ten eerste werkten we met heel jonge spelers, die nog genoeg ontwikkeling kunnen maken. Daarnaast hebben we een iets oudere groep, wiens ontwikkeling elders niet meer werd gewaardeerd. Tot slot hebben we ervaren spelers, die blij zijn met de omstandigheden waaronder ze hier kunnen werken.”

Concurrentie met handbal
“De ontwikkeling is op veel vlakken zo snel gegaan. Op dit moment zitten we in een fase waarin we onszelf willen vestigen en waarin we moeten zorgen dat alles stap voor stap groeit. Je kan geen structuur opzetten in één of twee jaar, dat is een project voor de lange termijn. Onze club is belangrijk geworden in Sleeswijk-Holstein, waardoor er veel trots en passie is. De jongens uit de omgeving zijn trots om het shirt van Holstein te dragen, het is speciaal voor ze”, constateerde Becker. De voetbalclub lijkt de plaatselijke handballers inmiddels af te troeven qua populariteit. “Voetbal heeft meer aandacht in de media, plotseling staan wij ook in het middelpunt. Natuurlijk vissen we uit dezelfde vijver qua sponsors. Maar het is niet zo dat we tegen elkaar strijden. THW is een internationale topclub in het handbal en wij zijn een ambitieuze voetbalclub op het tweede niveau. Ik zie ze niet als concurrent, integendeel. In Kiel is plaats voor twee ambitieuze sportclubs.”

Mede door het succes verkocht Holstein Kiel dit seizoen ruim twee keer zoveel seizoenkaarten als vorig seizoen: 4150 om 1800. Het aantal sponsors van de club stijgt al jaren en de rol van investeerders Lütje en Langness is belangrijk. Temeer omdat de twee zich niet bemoeien met het dagelijkse beleid van de club. “Ze willen geïnformeerd worden, maar hebben geen invloed op de dagelijkse gang van zaken”, aldus Schwenke. Door de investeringen floreert de jeugdopleiding van Holstein Kiel, met Noah Awuku als kroonjuweel. De spits speelde afgelopen zomer met Duitsland op het WK Onder-17, stond in de belangstelling van verschillende clubs, maar verbond zich tot medio 2021 aan Holstein Kiel. Awuku legde tegenover Goal uit waarom hij zich op zijn gemak voelt in Kiel: “De infrastructuur is geweldig, we krijgen alle hulp die we nodig hebben. Het laat echt zien dat je binnen de club niet alleen gewaardeerd wordt voor je prestaties op het veld. Ik voel me heel erg op mijn gemak hier.”

“We kunnen en moeten talenten als Noah hier misschien meer promoten dan anders clubs doen. Als het op jeugdontwikkeling aankomt, horen wij bij de besten. De jongens zien dat Noah zich bij ons zo stormachtig ontwikkelt”, beaamde Becker. Het succes van Holstein Kiel heeft echter ook een keerzijde. Zo belden al verschillende clubs uit de Bundesliga en Premier League naar Becker om te informeren naar spelers van die Störche. Er zijn vijf spelers dit seizoen gehuurd, terwijl er negen contracten aflopen. Ongeacht hoe dit seizoen eindigt voor Holstein Kiel, zal Becker dus komende zomer aan de slag moeten om zijn selectie op niveau te houden. Daarnaast heeft ook trainer Anfang dankzij de goede prestatie de aandacht getrokken. 1.FC Köln zou eerder dit seizoen al contact hebben opgenomen, terwijl TSG Hoffenheim in Anfang de opvolger zou zien van de gewilde Julian Nagelsmann. “Onze trainer heeft buitengewone kwaliteiten en zal ooit actief zijn in de Bundesliga.”

Stadionproblemen
Hiernaast voldoet het stadion nu al niet aan de eisen van de Duitse voetbalbond (DFB). Momenteel kunnen er 13.400 toeschouwers in het Holstein Stadion, terwijl volgens de richtlijnen van de DFB in de 2.Bundesliga de capaciteit minstens 15.000 moet bedragen. De provincie Sleeswijk-Holstein en de stad Kiel dragen in totaal 8,7 miljoen euro bij aan de renovatie van het onderkomen, waarin na de verbouwing 25.000 mensen plaats moeten kunnen nemen. Volgens de regelgeving moet er voor de renovatie echter een aanbesteding plaatsvinden, omdat de lokale overheden dusdanig veel investeren. Dat zorgt ervoor dat het eerste deel van de opknapbeurt, waardoor de huidige capaciteit met 5000 wordt verhoogd, op zijn vroegst tegen het einde van 2018 af zal zijn. Als de DFB volgend seizoen niet coulant is, moet Holstein Kiel zijn thuiswedstrijden mogelijk afwerken in het Millerntor-Stadion van St. Pauli.

Een deel van de fans vraagt zich af of de sportieve ontwikkelingen te snel gaan voor de club. “Het is niet te vroeg. Als je je op het veld kwalificeert, moet je het risico nemen om op een hoger niveau te gaan spelen. Er is niks beter en mooier dan in de Bundesliga tegen de grote clubs te spelen”, zei voorzitter Steffen Schneekloth tegenover Kieler Nachrichten. Becker voegde daar aan toe: “Het zijn uitdagingen die het succes ons brengen. We pakken die positief op en proberen daar een oplossing voor te vinden. Door ons succesvolle jaar hebben we de aandacht getrokken van andere clubs. Dat moeten we niet negatief oppakken. De discussie over promotie naar de Bundesliga wordt vooral door buitenstaanders gevoerd. Intern hebben we alles prima op een rijtje. Over het algemeen geldt: sportief succes is altijd gewenst. De vraag is: hoe ga je ermee om? Het is ondenkbaar dat we niet naar het maximale streven.”

Holstein Kiel trapt de tweede seizoenshelft op deze dinsdagavond af met een thuiswedstrijd tegen Union Berlin, dat dit seizoen eveneens goed presteert. Die Störche hebben in ieder geval de uitgelezen kans om geschiedenis te schrijven, want zogezegd speelde er nog nooit een team uit de regio Sleeswijk-Holstein in de Bundesliga. VfB Lübeck eindigde ooit als elfde in de 2.Bundesliga en geen club uit Sleeswijk-Holstein deed dat tot dusver beter. Veel wordt in de tweede seizoenshelft verwacht van Marvin Ducksch. De huurling van St. Pauli maakte reeds tien doelpunten voor Holstein Kiel. “Voor het seizoen zou je misschien van een wonder kunnen spreken, maar nu heb je onze kwaliteit gezien. Als we nu in de top weten te blijven, zou dat sensationeel zijn, maar geen wonder”, aldus Ducksch.