Diplomatieke schokgolf brengt WK in gevaar: ‘Dit is een enorme escalatie’

DOHA - Nooit eerder belandde een WK in een Arabisch land, een locatie in het Midden-Oosten noch in een moslimland. Maar in 2022 is het zover, want dan organiseert Qatar een spectaculair, compact en hightech toernooi, zo hebben de autoriteiten toegezegd. Om te kijken hoe het met het voetbal in het toekomstige gastland gesteld is, duikt Voetbalzone middels een zesdelige serie in het Qatarese voetbal. In aflevering III: de gevolgen van de diplomatieke crisis voor het voetbal in Qatar.

DOOR GIJS FRERIKS

Colombia
Colombia is nog altijd het enige land in de historie dat ná de toewijzing van het WK het evenement alsnog niet organiseerde. Het land gaf het organisatierecht van het toernooi in 1986 om economische redenen terug. “Onze grondregel dat het WK ten dienste van Colombia zou moeten staan, kan niet verwezenlijkt worden. Het besluit is genomen op economische gronden, nadat wij de mogelijkheden en onmogelijkheden van de organisatie hadden onverzocht. Wij hebben nog heel wat nadere dingen te doen voor wij ons kunnen bezighouden met de buitensporige eisen van de FIFA en zijn leden”, zei voormalig president Belisario Betancur. In de Arabische pers wordt de laatste dagen vaak gerefereerd aan het terugtrekken van Colombia als gastland, en dat gebeurt in de context van het WK van 2022

Er zijn de laatste jaren vaak stemmen opgegaan om Qatar het organisatierecht te ontnemen en de discussie is opnieuw wereldwijd opgelaaid nu Saudi-Arabië, Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein afgelopen zondag besloten hebben de diplomatieke betrekkingen met Qatar te verbreken. De officiële regering van Jemen en het oostelijke machtsbestuur in Libië sloten zich bij hen aan. Zij beschuldigen de oliestaat ervan banden te onderhouden met terroristische groeperingen en de regio te destabiliseren. Men stelt dat Qatar onderdak biedt aan ‘verschillende terroristische groeperingen zoals de Moslimbroeders, Islamitische Staat (IS) en Al-Qaeda’. Volgens een communiqué van de soennitische coalitie van Saudi-Arabië steunt Qatar eveneens de sjiitische rebellengroepering Houthi's in Jemen.

Qatar Airways
Het bevriezen van betrekkingen klinkt vooral theoretisch, maar er zijn veel en grote praktische gevolgen. Zo krijgen inwoners van Qatar twee weken de tijd om te verhuizen uit de VAE. In de Liga van de Verenigde Arabische Emiraten voetbalt één Qatarees, te weten verdediger Hamad Faraj Abbas Al-Mas van Dibba Fujairah. Hij is voorlopig dus niet meer welkom in het emiraat en moet dus misschien wel op zoek naar een nieuwe werkgever. De diplomatieke crisis betekent verder - onder meer - dat de genoemde landen hun grenzen en hun luchtverbinding met Qatar sluiten en dat sponsorcontracten worden verscheurd. Al-Ahli, een van de grootste clubs in Saudi-Arabië, kondigde vrijwel direct aan dat men ‘op instigatie van de regering’ zou breken met Qatar Airways, de nationale luchtvaartmaatschappij van Qatar.

Qatar Airways was sinds oktober 2014 voor een bedrag van ruim 13,2 miljoen euro per jaar de hoofdsponsor van de drievoudig kampioen van Saudi-Arabië en de samenwerking was in mei nog verlengd tot 2020. Waar Al-Ahli nu een hoofdsponsor hoopt te vinden, is onbekend. Persvoorlichter Majed Fahmi liet in een reactie weten dat dat laatste nu ook geen prioriteit geniet omdat niet de belangen van de club, maar die van Saudi-Arabië voorop staan. Hij voegde daaraan toe dat het aan de nieuwe voorzitter - de huidige preses Ahmad Al-Marzouqi vertrekt over 25 dagen - is om een nieuwe sponsor te vinden. Qatar Airways blijft overigens nog wel clubs als Barcelona en Paris Saint-Germain sponsoren, zo hebben woordvoerders van die Europese grootmachen laten weten aan Goal.

Nieuwszenders
Op wie de diplomatieke schokgolf in tegenstelling tot PSG en Barcelona wél enig effect heeft, is Bert van Marwijk. De spelers en leden van de technische staf van Saudi-Arabië, die in augustus een WK-kwalificatiewedstrijd tegen de VAE afwerken, mogen niet met Qatarese media praten. Doen zij dat wel, dan krijgen zij van de voetbalbond een boete opgelegd van ruim zevenduizend euro, zo melden diverse bronnen. De Zonen van de Woestijn gaan donderdag op bezoek bij Australië en in de aanloop naar dat WK-kwalificatieduel moeten spelers en trainers dus al oppassen bij wie zij voor de camera gaan staan en in wiens microfoon men praat. Onder Qatarese media vallen bijvoorbeeld Alkass, beIN Sports en Al Jazeera.

De kanalen die onder televisiezender beIN vallen zijn in de Verenigde Arabische Emiraten en Saudi-Arabië al op zwart gezet en datzelfde geldt voor Al Jazeera. Laatstgenoemde nieuwszender heeft volgens Saudi-Arabië terreurorganisaties gesteund en probeert de nationale soevereiniteit van het land te verstoren, aldus de Saudische minsiter van Cultuur en Informatie Awwal Al-Awwal. Als Saudi-Arabië donderdag aftrapt tegen Australië, dan hoeven voetbalfans dus niet meer in te schakelen bij de drie bovengenoemde zenders. Als het reguliere voetbalseizoen nog aan de gang was geweest, dan hadden de blokkades tot aanzienlijk meer ophef geleid, zei een voetbalfan woensdag tegen The National.

“Kun je het je voorstellen als dit een paar maanden geleden was gebeurd? Dan waren nog veel meer fans teleurgesteld geweest. Omdat veel mensen in de zomers vaak weggaan uit de Verenigde Arabische Emiraten is er nu weinig protest, maar ik ben absoluut ontevreden.” De voetbalautoriteiten van Egypte sloten zich overigens bij die van Saudi-Arabië en de VAE aan: “Alle nationale ploegen en spelers zullen beIN Sports boycotten en die boycot gaat per direct in. De voetbalbond zal hierover binnenkort een verklaring afgeven”, vertelde bestuurslid Karam Kordi aan de website Filgoal. Ondanks deze boycotten houdt vooral één vraag het voetbalpubliek bezig: behoudt Qatar het WK van 2022?

WK
De Britse wetenschapper Kristian Ulrichsen, schrijver van verschillende boeken over het Midden-Oosten, stelt tegenover persbureau AFP dat de Qatarese autoriteiten wat dat betreft reden tot zorg hebben: “Dit is een enorme escalatie voor de druk op Qatar. Als dit enige tijd duurt, denk ik dat het zeker impact gaat hebben (...) Een van de dingen die in de ogen van de FIFA voor Qatar sprak, was immers dat het een van de meest stabiele landen in het Midden-Oosten is.” Ulrichsen denkt dat er genoeg landen zijn die de toernooiorganisatie zouden willen overnemen: “Qatar weet dat er alternatieven zijn en zal vanaf nu dus over zijn schouder blijven kijken.” Simon Chadwick van de Salford University in Manchester stelt eveneens dat het niet meer honderd procent vaststaat dat Qatar het gastland blijft.

De professor sportbedrijfskunde meent dat het diplomatieke steekspel bewijst dat er serieuze vragen moeten worden gesteld over in hoeverre Qatar de ‘risiscobeoordeling en rampenplanning’ voor het WK in orde kan krijgen. “Des te dichter we bij het WK komen, des te meer worden mensen met Qatar worden geconfronteerd. Voor de reputatie is dit van groot belang van Qatar, want de huidige crisis brengt het land in ernstige verlegenheid. Er moeten de komende vijf jaar nog heel veel problemen opgelost worden”, besluit Chadwick. De FIFA voelde zich ondanks de diplomatieke crisis niet geroepen om inhoudelijk te reageren. Een woordvoerder liet aan Reuters weten dat er ‘nauw contact’ is met de WK-organisatie van Qatar en zei verder ‘daar niets aan te willen toevoegen’.

Reinhard Grindel, de voorzitter van de Duitse bond, had dat wel: “We hebben nog vijf jaar te gaan. Op dit moment moeten we de voorkeur geven aan het streven naar een politieke oplossing in plaats van naar een boycot. Daar moeten we dus ook niet mee dreigen. Maar één ding is zeker: de voetbalgemeenschap zou het erover eens moeten zijn dat grote toernooien niet gespeeld kunnen worden in landen die terrorisme actief ondersteunen.” Vooralsnog is het onduidelijk hoe het conflict zich verder ontwikkelt en dus blijft het ook gissen of Qatar in navolging van Colombia een WK kwijtraakt nadat men al is aangewezen als gastheer. Op de korte termijn vormt de Golf Cup of Nations de eerste zorg, want ook daarvan is Qatar de organisator. Dit toernooi voor Arabische landen rond de Perzische Golf begint in december.