‘Die fans nemen dan Bengaals vuurwerk mee: dat zou een chaos zijn’

SYDNEY - Vitas Males (36) droomde van een carrière als profvoetballer, maar was in eigen woorden een ‘gemankeerde keeper’. Hij speelde voor SV Blerick en RNK Split en beleefde nog een paar kortstondige en mislukte avonturen en stages bij bvo's in binnen- en buitenland. “Ik heb leuke dingen meegemaakt als speler, maar toen ik 22 jaar was, dacht ik: als ik niet goed genoeg ben om mijn brood hiermee te verdienen, is het dan een slim idee om door te gaan?” De vraag stellen was hem beantwoorden. Males stopte en belandde in de toeristische sector van Ibiza, maar keerde later terug in de voetballerij. Vandaag deel II: over Sydney United 58 FC, het 'Ajax van Australië'.

Door Gijs Freriks

Het eerste deel van het interview met Vitas Males, waarin hij vertelt over zijn tijd bij NEC en over zijn avonturen in China, Roemenië en Kroatië, is hier terug te lezen.

De voetbalcarrière van de in de Venlose stadswijk Blerick geboren Vitas Males was nog maar net begonnen of hij zette er alweer een punt achter. Spijt zal hij daar achteraf niet van hebben gehad, want na een periode op Ibiza te hebben gewerkt, kwam Males in verschillende functies terecht in Roemenië, China en Kroatië en maakte hij daar de meest bijzondere avonturen mee. In september 2015 plakte Males daar een nieuw hoofdstuk aan vast, want hij ging als keeperstrainer en coördinator van het opleiden van doelmannen aan de slag bij Sydney United 58 FC, dat uitkomt op het tweede niveau van Australië.

Hoe ben je bij Sydney terechtgekomen?
“Via Wessel Weezenberg, een zaakwaarnemer die mij erg veel heeft geholpen. Hij bracht mij in contact met Han Berger, destijds de technisch directeur van de Australische voetbalbond. Han en zijn collega’s nodigden mij uit voor een seminar van Chelsea en toen ben ik benaderd door de voorzitter en hoofd jeugdopleidingen van Sydney United. Ik ben altijd keeper geweest en ben bij mijn vorige clubs ook altijd nauw betrokken geweest bij de ontwikkeling, scouting en begeleiding van keepers en keeperstrainers. Ik heb het geluk gehad dat ik zelf lange tijd werd getraind door John Roox en Vjeran Simunic. Dan praat je toch over twee mensen die gezamenlijk meer dan duizend wedstrijden hebben gekeept."

"Omdat ik het zelf niet heb gered, weet ik wat er wél voor nodig is om het te redden. Twee dagen na de seminar kon ik op sollicitatie komen bij trainer Mark Rudan, oud-international en oud-speler van het Alemannia Aachen van Erik Meijer. Toen die binnenkwam, dacht ik: ‘ho tering, wat is dit nou?’ Wat een imposante verschijning! Die man was boomlang en keek mij aan met zo’n priemende blik waardoor ik dacht: ‘dit wordt niks’.”

“Rudan zei een keeperstrainer te zoeken. Ze hadden wel een oud-keeper van het Australisch elftal die trainingen gaf, maar wilden doorgroeien naar een volgend niveau. Ze vonden mij interessant, hadden ook een paar beelden van mijn trainingen bekeken. Ik dacht: ‘ik ben zelf keeper geweest, dus dit is een voor mij perfecte rol binnen een betaaldvoetbalorganisatie’. In het eerste jaar wonnen we bijna alles: we werden kampioen, wonnen de landelijke play-offs, de beker en we bereikten de laatste zestien van de FFA Cup. Die Rudan bleek toch een van de beste trainers die ik heb meegemaakt, ook op persoonlijk vlak. Het was een mooie ervaring. Helaas konden we niet doorstoten naar het hoogste niveau, naar de A-League.”

Wat is Sydney United voor een club?
“Sydney United is een instituut en staat bekend om de befaamde jeugdopleiding. Het is het Ajax van Australië. Als je naar de geschiedenis van de Australische ploeg kijkt, dan zie je dat de kern ervan altijd bij Sydney vandaan komt. Dat was tien, vijftien jaar geleden zo en dat is nu nog steeds zo. Ga maar na: Tim Cahill, Mile Jedinak, Zeljko Kalac, Ufuk Talay, Tom Juric, Graham Arnold, Jason Culina, Tony Popovic, Mark Bosnich, ga zo maar door. Een kwart van de ploeg van Guus Hiddink bestond ook uit spelers die uit de opleiding van Sydney kwamen. Sydney United heeft Kroatische roots, is ooit opgericht door immigranten. De club heeft ook een heel actieve supportersgroep, vergelijkbaar met de Torcida van Hajduk Split.”

Is Sydney United ook een volledig professionele club?
“Op Wikipedia staat dat we semiprofessioneel zijn, maar het is meer semiprofessioneel slash professioneel. Een kwart van onze spelers werkt echt alleen bij ons en de salarissen zijn niet verkeerd. Ze liggen iets hoger dan in de Jupiler League. Je kunt ons qua niveau misschien vergelijken met een club als Telstar.”

Wat zijn de ambities?
“We hebben een geweldig jaar achter de rug en van de nieuwe trainer, Culina, heb ik hoge verwachtingen. Hij werkt volgens de Ajax-filosofie en probeert een goede selectie samen te stellen met jeugdspelers die een kans krijgen en met gevestigde namen. Hij is een goed georganiseerde coach die de Nederlandse filosofie aanhangt. Dat is alleen al te merken aan de afspraken die hij maakt. Bij hem is negen uur negen uur; laatkomen is er niet bij. Daarnaast wordt er veel op positiespel getraind. Dit is zijn eerste trainersklus, maar het komt wel goed met hem. Het zou mij niets verbazen als we hem ooit terugzien op de Nederlandse velden. De druk op zijn schouders is groot en uiteindelijk willen we met z’n allen naar de A-League. De club vecht al jaren om promotie, maar in Australië moet je een licentie aanvragen om te kunnen promoveren, maar die licentie is al drie, vier jaar niet meer uitgegeven.”

Dus jullie kunnen helemaal niet promoveren?
“Klopt, maar dat gaat veranderen. De A-League is een soort Major League Soccer-competitie, een franchisecompetitie. De A-League is ooit opgezet uit commercie en is begonnen met tien clubs. Ze dachten: die clubs geven we een leuk logo en een kek shirtje en zo gaan we het vermarkten, maar de competitie is vervolgens niet doorontwikkeld en de clubs hadden tien jaar lang ook geen jeugdopleiding. Daardoor zit het Australische voetbal ook zo in de problemen, worden er geen talenten meer geproduceerd. Die spelers krijgen ook geen kansen. Het grote probleem is dat de competitie maar zeven maanden duurt en dat de contributie voor kinderen 1500 euro per seizoen is. Door dit alles zie je dat een Tim Cahill nog steeds bepalend is op zijn 38e, voor club en land.”

De A-League is, zoals Males ook aangeeft, een ‘gesloten’ competitie en niet alleen Sydney, maar ook South Melbourne en Adelaide City willen dat daar verandering in komt. Zij lijken - zij het pas over enkele jaren - hun zin te krijgen, want de AAFC (de bond waarin de clubs verenigd zijn) maakte eind oktober bekend dat het haar ‘intentie is om de zaak verder te bediscussiëren met de clubs uit de A-League en voetbalbond FFA met het oog op de implementatie van de promotie-en degradatieregeling per 2024’. Allereerst zal er echter een volwaarde en professionele ‘Jupiler League’ op poten worden gezet en daarom begint in 2019 waarschijnlijk ‘The Championship’, een competitie voor Australische tweedeklassers.

Tot mei 2018 kunnen de clubs uit de A-League hun stem uitbrengen en als die stemming leidt tot een ‘ja’ voor ‘The Championship, dan zal in oktober bekend worden gemaakt wie per 2019/2020 zal instromen in die competitie. In 2024 moet dan ook de promotie- en degradatieregeling in werking treden. De FFA heeft overigens al wel laten weten dat men een aantal eisen zal stellen aan deze Championship-clubs: iedere vereniging moet een stadion voor ten minste 30.000 supporters hebben, moet een damesteam hebben, moet een begroting hebben van twee miljoen euro en moet ieder jaar een contributiebedrag van 130.000 euro kunnen betalen. Sydney United speelt momenteel overigens in een subdivisie van de National Premier Leagues NSW, het tweede niveau van Australië. Die competitie laat echter zelden ‘nieuwe’ teams toe en vanuit die competitie kan er dus ook nog niet worden gepromoveerd.

“Het voetbal in Australië is een absolute chaos, een corrupte bende”, aldus Males. “Daarom heeft de FIFA ook ingegrepen en hebben ze een normalisatiecomité ingesteld dat de FFA moet ontmantelen. Het enige land waar de FIFA ooit zo’n comité heeft ingesteld, is Kameroen. En nu dus zeer waarschijnlijk ook in Australië, moet je nagaan. In Nederland hebben we te maken met de KNVB, een organisatie die er voor het hele voetbal in het land is. In Australië heb je de FFA en daaronder lokale federaties die weliswaar onder de paraplu van de FFA werken, maar allemaal hun eigen ding doen.” Daardoor komt de promotieregeling maar niet van de grond, aldus Males. “Het wordt tegengehouden vanwege commerciële belangen.”

“Als een Central Coast Mariners uit de hoogste afdeling vliegt, dan is de investeerder de investering in die club kwijt. Daarom wordt alles tegengehouden. Die franchiseclubs hebben geen echte aanhang en als die eruit vliegt, is de club kapot. De meeste supporters in de A-League zijn mooiweersupporters en komen niet naar een wedstrijd als het regent. Dit is het hele probleem van het franchisesysteem”, gaat Males verder. Dat franchisesysteem houdt in dat een team zoals eerder beschreven niet kan promoveren, maar een plaats in de A-League moet ‘kopen’ ofwel aanvragen. De bond en de voorzitters van de verenigingen houden hierdoor grip op de samenstelling van de competitie.

In de statuten staat verder dat ‘etnische’ clubs niet mogen deelnemen aan de A-League en dat is een probleem voor Sydney, dat is opgericht door Kroatische immigranten. “Het is met twee maten meten, want Brisbane Roar is van oorsprong Nederlands”, aldus Males. “Zo wordt in hun logo de Nederlandse leeuw afgebeeld en zijn de clubkleuren oranje. En Hakoah Sydney FC was de club van Joodse immigranten. Die club werd geleid door multimiljardair Frank Lowy, jarenlang de voorzitter van de FFA. Sydney FC is vervolgens opgezet door diezelfde Lowy en Lowy heeft ook de A-League opgezet. Er stonden wel andere mensen aan het bewind bij Sydney FC, maar de clubkleuren en dergelijke waren gewoon hetzelfde. Dat is het hele probleem in het Autralische voetbal. En wíj worden als club constant genegeerd.”

Waaraan merk je dat concreet?
“Aan alles. Het is dat wij op de been worden gehouden door een multimiljonair als hoofdsponsor en een trouwe aanhang, want wij krijgen geen televisie-inkomsten, helemaal niets. En er is dus geen promotie en degradatie. Wij hebben nu met een aantal clubs een pact gesloten om die promotie- en degradatieregeling te laten komen. Het valt niet meer tegen te houden. Kijk, Australië is een land van controle. Een land waarin veel verboden is en niets mag. Zo mag je zelfs geen etnische vlag ophangen en zijn etnische clubs in de A-League dus verboden. Als een South Melbourne bijvoorbeeld zou promoveren, dan zou dat een aardschok zijn in voetballand. Dan zouden de Melbourne-clubs uit de A-League fans aan South Melbourne verliezen.”

“Melbourne City is van Manchester City en heeft geen fans, niets. Ze hebben de faciliteiten, maar er komt geen hond kijken. Melbourne City bestaat pas ongeveer drie jaar en heette voorheen Melbourne Heart. Het is een club die in 2009 is opgericht die verder geen geschiedenis en aanhang heeft. En veel fans van South Melbourne zijn eerder overgestapt naar Melbourne Victory. Bepaalde clubs in de A-League worden simpelweg groot gehouden. South Melbourne is van origine een Griekse club en wij zijn van origine Kroatisch. Als wij in de A-League tegen elkaar zouden spelen, dan komen er bij een uitwedstrijd zo tienduizend uitsupporters mee. Een soort Olympiacos tegen Hajduk Split, om maar wat te noemen. Die supporters nemen dan ook Bengaals vuurwerk mee en bemannen daarmee de stadions, maar dat zou chaos zijn in de ogen van de voetbalbond. Ook daarom zien ze ons liever niet promoveren. Australië is een soort controlestaat: duizend regeltjes, er is veel verboden, niets mag. Als er een rookbommetje afgaat in een stadion, dan zie je dat overal op het sportnieuws, wordt er schande over gesproken en is er paniek.”

Wat betekent het huidige systeem voor de Australische talenten?
“Als speler is het momenteel moeilijk om je in Australië te ontwikkelen. Het is overleven binnen het systeem, maar de jeugd krijgt nu niet de kans die men verdient. Het meeste talent zit al in het buitenland, bij FC Groningen (Ajdin Hrustic, red.), de jeugd van Liverpool en Chelsea. Zelf zijn wij met Sydney United een handelshuis voor Dinamo Zagreb. Een derde van de Australische selectie is nog altijd van Kroatische afkomst, heeft bijvoorbeeld Kroatische grootouders. Dat is altijd zo geweest, je kunt de geschiedenisboeken erop naslaan. Als Zagreb een talentvolle jongen ziet bij ons, dan halen ze die op. Zij kunnen de opleiding verschaffen en zijn een mooi platform voor jonge spelers die naar Europa willen. Het is een echte talentenfabriek. Ze gebruiken ons én de huidige situatie in Australië dus om spelers te verhandelen, zoals bijvoorbeeld is gebeurd met Josip Simunic en Mark Viduka.”

Het derde en laatste deel van het interview met Vitas Males, waarin hij vertelt over de revolutionaire keeperstrainingen bij Tottenham Hotspur, verschijnt volgende week maandag op onze website.