De val van Palermo: een bestaan vol faillissementen, fusies en tumult

Erik ten Hag sprak ooit op een persconferentie van Ajax de woorden: “Never a dull moment in Amsterdam”, oftewel, “Nooit een saai moment in Amsterdam”, uit. Een uitspraak die als een lijfspreuk past bij Palermo FC. De Italiaanse club heeft niet veel prijzen gewonnen en is ook de langste tijd buiten de Serie A actief geweest, maar toch is de club gesloten in de harten van veel voetbalsupporters. Voetbalzone duikt in het tumultueuze bestaan van de Sicilianen.

Oprichting

Palermo wordt in november 1900 opgericht onder de naam Anglo Palermitan Athletic and Football Club. Dit maakt dat de club een van de oudste is van Italië. Oprichter Ignazio Pagano studeert in het Verenigd Koninkrijk, de bakermat van voetbal, en raakt verzot op de sport. Destijds werd er nog niet in de historisch bekende roze shirts gevoetbald, maar in de kleuren rood en blauw. De eerste officiële wedstrijd speelt Palermo vervolgens op 18 april 1901. Messina is de eerste tegenstander en le Aquile wint met 3-2. In 1907 wordt de naam veranderd naar Palermo Foot-Ball Club en de shirts worden roze en zwart.

Van 1908 tot en met 1915 speelt Palermo vervolgens in de Lipton Challenge Cup, vernoemd naar de bedenker van het bekende Lipton Tea-drankje Sir Thomas Lipton. Dit is een competitie voor teams uit Zuid-Italië en Sicilië. I Rosanero vormen in die competitie een topploeg. Tussen 1909 en het laatste jaar 1915 eindigt Palermo steevast in de top twee. In vijf van die gevallen trok het ook aan het langste eind. Met name een 6-0 overwinning op Napoli spreekt tot de verbeelding.

De Eerste Wereldoorlog zorgt voor een stop in de opmars en de club moet opnieuw beginnen. Een comité van jonge studenten en sportliefhebbers richt in 1920 Unione Sportiva Palermo op. Negen jaar later, in 1929, weet Palermo voor het eerst de Serie C (het derde niveau) te bereiken. De club dendert fors door en speelt in 1932 haar debuutseizoen in de hoogste Italiaanse voetbalklasse, de Serie A.

Tot 1936 bleef Palermo in de topdivisie voetballen. Hierna volgt een periode van zo’n tien jaar waarin de club steeds nieuwe lagen uit de gifbeker ontdekt. De jaren veertig staan in het teken van vallen en opstaan. Faillissementen en fusies volgen elkaar in rap tempo op. Daarnaast vocht het ook een strijd tegen het fascistische regime dat clubs oplegt in de kleuren van hun regio te spelen. Het spraakmakende roze en zwart maakt plaats voor rood en geel, de kleuren van Sicilië. Dit duurt tot 1943. Dan is de maat vol voor Palermo en wil de club weer haar eigen clubcultuur uitdragen, waarin het tricot roze en zwart moet zijn.

Naoorlogse tijden

Palermo promoveert in 1947/48 weer terug naar de Serie A en blijft daar tot 1954. Het begint de rol van een jojo-club te vertolken in het land van de laars. Hoge pieken worden nog altijd moeiteloos afgewisseld met diepe dalen. In 1956 weet de club weer promotie naar de Serie A veilig te stellen en kort daarna kent Palermo een stabiele periode in de Serie A, waarin de beste klassering achtste is.

Dat doet de club aan de hand van goalgetter Santiago Vernazza. De Argentijn werd in de zomer van 1956 overgenomen van River Plate en zou vier seizoenen in Sicilië spelen. Daarin maakt de aanvaller 50 treffers in 115 wedstrijden. Nog altijd wordt Vernazza erkend als een van de beste spelers die voor Le Aquile is uitgekomen.

In 1970 wordt de Siciliaan Renzo Barbera aangesteld als de nieuwe voorzitter van I Rosanero. De markante Italiaan zwaait tien jaar lang de scepter in Palermo en dat zijn roerige jaren. Bij de supporters was Barbera razend populair en tegenwoordig is hij nog altijd gelinkt aan Palermo, daar het stadion naar de oud-voorzitter is vernoemd. Ondanks Barbera degradeert de club in 1973 naar de Serie B en komt het in de twintigste eeuw ook niet meer terug op het hoogste niveau. Wel weet de club twee Coppa Italia-finales te bereiken.

De eerste bekerfinale speelt Palermo in 1974 tegen Bologna in het Stadio Olimpico in Rome. Nadat Sergio Magistrelli Palermo in de eerste helft op voorsprong zet en Bologna in de negentigste minuut een penalty verzilvert, moeten strafschoppen uitkomst brengen wie de beker in ontvangst mag nemen. In deze strafschoppenreeks komt Palermo op voorsprong, daar de drie eerste nemers allemaal raak schieten en bij Bologna Franco Cresci verzaakt. Met de beker in handbereik gaat het fout voor Palermo. Salvatore Vullo en Erminio Favalli missen namens I Rosanero, terwijl I Rossoblù geen fout meer maken

Vijf jaar later, in 1979, is Juventus de tegenstander in de finale van het bekertoernooi. Weer komt Palermo op voorsprong - al in de eerste minuut scoort Vito Chimenti de openingstreffer - maar Juve weet de achterstand teniet te doen. Zeven minuten voor tijd viel de gelijkmaker en in de 117ste minuut brak Franco Causio de harten van de Palermo-fans.

Barbera zwaait af in 1980 en het vertrek van de voorzitter doet de club sportief en financieel bepaald niet goed. Vijf jaar na het afscheid van de Italiaan is Palermo niet eens meer terug te vinden in de Serie B. Palermo eindigt zestiende in de jaargang 1985/86 en wordt door de Italiaanse voetbalbond teruggezet naar de Serie C. De beslissing van de bond zorgt ervoor dat Palermo ten onder gaat en er een jaar lang geen voetbal in Palermo te bezichtigen is.

In de zomer van 1987 maakt Palermo zijn rentree in de Italiaanse voetbalpiramide wanneer het toetreedt tot de Serie C2, het vierde niveau van Italië. De club wint de laagste profdivisie van Italië prompt en zit dus weer iets in de lift.

Toch blijft de club stuntelen. Stabiliteit is geen woord dat de Palermitanen zullen kennen. De ene jaargang laat Palermo teken van leven zien door zevende te eindigen in de Serie B of de kwartfinale van de Coppa Italia te behalen, het andere jaar degradeert het weer naar de Serie C2, ware het niet dat Palermo deze keer gered werd door een andere noodlijdende club, waardoor de klassering van Palermo plotseling toch genoeg was voor handhaving.

21ste eeuw

Ondanks dat Palermo amper tot geen prijzen in de kast heeft staan, en ook de langste tijd buiten de Serie A actief was, heerst er toch een idee dat Palermo een vaste klant is in de Serie A. Dit gevoel zal zeker spelen bij de mensen die opgroeiden in de begin jaren nul, toen Palermo de ladder van het Italiaanse voetbal dapper beklom.

In 2002 speelt Palermo weer als vanouds in de Serie B, toen zakenman Maurizio Zamparini de club voor vijftien miljoen euro overnam van de voormalige eigenaar Franco Sensi. Zamparini heeft duidelijke ambities: Palermo moet als de grootste stad van Sicilië ieder seizoen deel uitmaken van de Serie A.

Op het nippertje mislukt de eerste poging van Zamparini in het seizoen 2002/03. Op de slotdag wordt met 3-0 van Lecce verloren, waardoor de ambitieuze club naast een plek in de top vier grijpt. In de jaargang daarop is het wel feest in de straten van Palermo. Voor het eerst sinds het seizoen 1973/74 komen I Rosanero weer uit in de Serie A. De grote man bij Palermo? Luca Toni.

De spits heeft al een hele reeks aan voetbalclubs achter zijn naam staan wanneer hij in 2003 de overstap maakt naar Palermo. En we kunnen best stellen dat zijn tijd in het zuiden van Italië succesvol was. Dertig doelpunten maakte de spits voor I Rosanero en die scoringsdrift verdween niet op een treedje hoger.

In het daaropvolgende seizoen gidst Toni ‘zijn’ Palermo naar de zesde plaats in de Serie A. De selectie heeft met Toni, Andrea Barzagli, Cristian Zaccardo, Fabio Grosso en Simone Barone vijf spelers die meegingen naar het door Italië gewonnen WK van 2006. Toni scoort in de Serie A dat seizoen twintig treffers en de zesde plaats betekent voor Palermo de eerste participatie aan Europees voetbal. Helaas voor Palermo hebben andere clubs ook een televisie en is Toni niet meer te behouden. Fiorentina pikt de goaltjesdief op, maar wat Palermo vervolgens laat zien, getuigt niet van typisch Palermitaans karakter.

De club zakt na het vertrek van een sterkhouder niet af, nee, Palermo eindigt in het daaropvolgende seizoen vijfde. Al moet gezegd worden dat de Sicilianen wel moeite hebben met het aantrekken van een spits die net zo’n garantie voor goals levert als Toni. Door de goede scouting en de aantrekkingskracht van Zamparini weet Palermo echter vrij geruisloos zijn beste spelers te vervangen voor jongere, goedkopere vervangers.

Scouten kunnen ze wel bij Palermo. Edinson Cavani, Ezequiel Lavezzi, Javier Pastore, Simon Kjaer, Josip Ilicic en later Paulo Dybala en Andrea Belotti zijn een handvol namen die rond die periode het logo van Palermo op de borst dragen. En dan is daar ook nog altijd de markante Italiaanse spits Fabrizio Miccoli. Wie vroeger Eurosports aanzette op tv zag de ietwat bonkige aanvaller tussen 2007 en 2013 furore maken bij I Rosanero. In 162 wedstrijden maakt de spits liefst 82 treffers. En met 38 assists laat hij ook zien een oogje te hebben voor zijn ploeggenoten.

Zamparini beloofde de aanhang de Champions League naar Stadio Renzo Barbera te halen, maar zo ver kwam het niet. Een vijfde plek en drie keer plaatsing voor de UEFA Cup is het hoogst haalbare. Ook bereikt Palermo in 2011 voor de derde keer in haar clubhistorie de finale van de Coppa Italia, maar deze gaat met 3-1 verloren tegen treble-winnaar Inter.

De ondergang

Palermo zou Palermo niet zijn als die piek ook zou worden opgevolgd door een dal. En goed beschouwd zit de club daar nog steeds in. Na de vijfde plaats in de Serie A in 2009/10, en dus Europees voetbal, volgt de achtste plaats in 2010/11 en een zestiende plaats in 2011/12.

Van achtste naar zestiende is een te grote val in slechts één seizoen. De supporters zijn verwend geraakt met Europa League-campagnes en boeiende Coppa Italia-runs waren een een veelvoorkomend thema in Palermo geworden. Maar het was een teken aan de wand. In 2012/13 bleek degradatie niet af te wenden, ondanks dat Palermo met Dybala, Ilicic, Miccoli en voormalig NEC-middenvelder Edgar Barreto best wat kwaliteit in de selectie had.

Palermo ging niet gewillig naar de afgrond. In 2013/14 weet de club, na een jaar afwezigheid, zelfs weer te promoveren naar de Serie A en is er een korte opleving met een elfde plaats in 2014/15 en een zestiende plaats in de volgende jaargang. Palermo kan de winnende formule echter niet vinden en ontslaat in het seizoen 2014/15 maar liefst zeven coaches, waaronder de huidige succestrainer van Brighton & Hove Albion, Roberto de Zerbi. De term trainerskerkhof is dus wel op zijn plaats bij de Sicilianen.

Tot niemands verbazing is de situatie onhoudbaar voor Palermo en in het seizoen 2016/17 degradeert de club dan ook als gevolg van de negentiende plaats. De ploeg weet alleen Pescara onder zich te houden. Net als veel van de Zuidelijke voetbalclubs in Italië blijft Palermo knoeien met geldproblemen, al gaat dat probleem dieper dan het voetbalveld. Palermo is een trekpleister voor toeristen, maar het geld wordt verdiend, en vooral ook behouden, in het noorden van Italië. Geen wonder dat vrijwel de hele Serie A uit het noordelijke gedeelte van het land komt.

In de jaren die volgen loopt Palermo twee keer promotie mis. In 2017/18 haalt de ploeg wel de play-offs voor promotie door vierde te eindigen, maar in de nacompetitie is Frosinone over twee wedstrijden met 3-2 te sterk. Het seizoen daarop loopt Palermo de kans op promotie al gedurende het reguliere seizoen mis, daar de club op de elfde plaats blijft steken. In de zomer luidt opnieuw het noodlot, want de financiële problemen kosten de ploeg andermaal de kop: wéér opnieuw beginnen.

Tegenwoordig

In recentelijke tijden heeft Palermo weer de weg omhoog gevonden. In 2019 begon de club opnieuw vanaf het vierde niveau en langzamerhand kropen de Sicilianen uit het dal. In de zomer van 2022, vlak na de promotiewedstrijd tegen Padova voor 32.000 trouwe supporters, voegt de club zich toe aan de City Football Group, een groep van clubs die gebonden zijn aan de Engelse grootmacht Manchester City. Die beslissing viel niet bij iedere supporter in goede aarde, maar kan anderzijds precies de stabiliteit brengen die de club al sinds de oprichting in 1901 mist. Naast Palermo zijn ook clubs als Lommel SK, Troyes AC, Girona, Melbourne City en New York City FC aangesloten bij de City Group.

In het seizoen 2022/23 viert Palermo zijn rentree in de Serie B met een negende plaats. De club loopt op een haar na de play-offs om promotie mis. Dit seizoen lijkt de club zich wel te verzekeren van play-off-voetbal en is er dus weer een kans dat Palermo bewonderd mag worden in de Serie A. Op het moment staan I Rosanero redelijk stevig op de vijfde plaats. De club staat na 29 wedstrijden op 49 punten. Dat zijn er zeven minder dan nummer twee Cremonese, maar ook twaalf meer dan nummer acht Bari.

Afgelopen weekend zegevierde Palermo na twee verliespartijen weer eens. Tegen Lecco werd met 0-1 gewonnen door een doelpunt van Ionut Nedelcearu. De huidige trainer van Palermo is Eugenio Corini en hij staat al ruim vijfhonderd dagen aan het roer. Een zeldzaamheid, daar op een gegeven moment iedere maand een nieuwe coach aan de zijlijn stond. De laatste keer dat een trainer zo lang in dienst was bij Palermo, was tussen 1993 en 1995. De huidige selectie van de club kent weinig aansprekende namen. Wel speelt de jongere broer van 54-voudig international Lorenzo Insigne, Roberto, in het roze en zwart.