De Mexicaanse Gentlemen's Agreement

Dat er wel eens gekke dingen in de voetballerij voorkomen, is geen geheim meer. Zo wordt er ook op een heel eigen manier omgegaan met voetbal in Mexico. Een van de ingenieuze regels is het Gentlemen's Agreement. Zo’n herenakkoord kennen we ook uit bijvoorbeeld de Engelse voetbalwereld, wanneer een speler die uitgeleend wordt niet mee mag doen als er een wedstrijd tegen zijn eigen club op het programma staat. In Mexico houdt zo'n akkoord iets heel anders in.

Normaliter is een speler bij het aflopen van het contract vrij om zich aan te sluiten bij welke club dan ook, mits er sprake is van wederzijdse interesse. Zo staat dit immers ook voorgeschreven in de wetten van de FIFA. In Mexico gelden deze wetten echter niet. Dankzij de Gentlemen’s Agreement, een afspraak tussen de eigenaren van Mexicaanse voetbalclubs uit de eerste divisie, is er van vrijheid weinig sprake voor een speler wiens contract afloopt. Er moet eerst toestemming worden gegeven en vervolgens een vergoeding worden neergelegd zodat deze speler zijn carta de libertad (vrijheidsbrief) krijgt.

In de praktijk werkt het zo: wanneer het contract van een speler is verlopen, heeft hij eerst toestemming nodig van zijn inmiddels voormalig werkgever voordat hij zich mag melden bij een andere eerstedivisieclub uit Mexico. Mocht het zover komen, dan moet er eerst nog een soort transfersom worden betaald. Eigenlijk verkopen clubs dus spelers die in theorie transfervrij zijn. Dit heeft uiteraard als gevolg dat er veel vreemde transacties plaatsvinden.

De regel is ooit bedacht door eigenaren om hun clubs te beschermen - spelers konden immers niet meer gratis de deur uitlopen - maar het Gentlemen's Agreement heeft het Mexicaanse voetbal juist veel schade toegebracht: spelers stoppen op jonge leeftijd, worden gedwongen om een club uit te zoeken over de grens of in de tweede divisie en zelfs spelers die een buitenlandse avontuur aangaan, zijn soms niet in staat om daarna terug te keren naar Mexico omdat ze geblokkeerd worden door deze Gentlemen’s Agreement.

Een van de bekendste voorbeelden hiervan is de zaak-Cuauhtémoc Blanco. Na ruim een decennium lang het shirt van Club América in het mythische Estadio Azteca te hebben gedragen, werd in 2007 zijn buitenlandse transfer afgerond om uit te komen voor de Chicago Fire in de Major League Soccer. Blanco keert eind 2008 nog terug naar Mexico voor een korte periode bij Santos Laguna, dat zich door blessureleed graag met Blanco wilde versterken voor de play-offs van dat jaar. Dat lukt: Blanco komt alle vier de play-offwedstrijden in actie en keert daarna terug naar de MLS.

Na het beëindigen van zijn contract met Chicago Fire in 2009, bleek het Mexicaanse Club América nog altijd 'eigenaar' te zijn van zijn rechten; toen Blanco definitief terug wilde keren naar de Mexicaanse competitie, werd er geen toestemming gegeven door América en kon Blanco zich dus niet opnieuw verbinden aan Laguna. Omdat América zélf niets meer voelde voor een terugkeer van de oude captain, mocht Blanco een club uitzoeken in de tweede divisie.

Het zijn alledaagse gebeurtenissen in de Mexicaanse voetbalwereld die niet alleen verboden zijn, maar waar ook nog eens vrijwel niks tegen gedaan wordt. De FIFA doet niets aan de situatie, spelers leggen zich erbij neer en de Mexicaanse voetbalbond speelt tot op de dag van vandaag de vermoorde onschuld. Ook de media, ondanks toenemende aandacht, oefenen onvoldoende druk uit op de clubeigenaren om hun ongeschreven afspraken te herzien. Enige transparantie en/of geloofwaardigheid is er niet meer; maar is het vooral een frustrerende en trieste werkelijkheid voor veel spelers die zich vast heel iets anders hadden voorgesteld van een Gentlemen’s Agreement.