De icoon die na het winnen van de Champions League zijn eigen club oprichtte

Weinig spelers zijn zó met hun land vervlochten als Goran Pandev met Noord-Macedonië. De 38-jarige aanvaller nam afgelopen zomer na de eerste EK-deelname van zijn land afscheid als international en speelde zijn laatste interland in de Johan Cruijff ArenA tegen Oranje. Toch zal blijft Pandev ook nu nog een belangrijke rol spelen bij Noord-Macedonië, dat zich dinsdagavond ten koste van Portugal voor het eerst in de geschiedenis kan plaatsen voor een WK. Niet alleen als icoon, maar ook als geestelijk vader en financier van zijn eigen club in de Noord-Macedonische competitie: Akademija Pandev.

Door Chris Meijer

Het moet ergens in de zomer van 2010 zijn geweest toen de telefoon van Jugoslav Trenchovski rinkelde. Aan de andere kant van de lijn klonk Pandev, aan het denken gezet door het winnen van de Champions League met Internazionale. ‘Ik wil mijn geld gebruiken dat me rijk heeft gemaakt om het voetbal, mijn stad, onze kinderen en mijn land te helpen', zei Pandev tegen zijn jeugdvriend. Pandev wist als geen ander hoe moeilijk het kan zijn om vanuit Strumica het profvoetbal te halen. Noord-Macedonië is niet het voetballand bij uitstek waar scouts van Europese clubs massaal naar afreizen. Laat staan het zuidoosten van het land, voorheen de absolute uithoek van Joegoslavië dicht bij de grens met Bulgarije en Griekenland. Pandev werd op zijn achttiende misschien enigszins bij toeval ontdekt door scouts van Internazionale, toen hij met zijn toenmalige club Belasica deelnam aan het fameuze jeugdtoernooi van Viareggio.

Na het winnen van de grootste prijs in zijn carrière nam Pandev zich voor om deze weg én droom voor Noord-Macedonische talenten makkelijker te maken. Eigenlijk was de 122-voudig international - tegenwoordig in dienst van Parma en in het verleden actief bij Lazio, Internazionale, Napoli, Galatasaray en Genoa - aanvankelijk van plan om zijn oude club Belasica over te nemen. Pandev kwam echter niet tot een overeenstemming met de gemeente Strumica. Naar nu blijkt een gemiste kans: Belasica leidt een tamelijk anoniem bestaan op het derde niveau van het Noord-Macedonische voetbal. Strumica is een kleine stad die het vooral moet hebben van de agrarische sector, dus niet bepaald een plek waar twee clubs dankzij de lokale middenstand kunnen floreren. Gezien Pandev bij zowel sponsors als supporters een grotere aantrekkingskracht heeft, zit de gemeente Strumica nu eigenlijk in de maag met het precies honderd jaar oude Belasica.

Pandev besloot na het afketsen van de onderhandelingen over Belasica samen met Trenchovski en Ilija Matinicharov de Akademija Pandev op te zetten. Aanvankelijk begon het project als een jeugdacademie met zeventig kinderen, vrijwel allemaal uit de buurt van Strumica. “De opleiding van Belasica was zo slecht, dus ik zei tegen hem: ‘We moeten iets opzetten om de jonge talenten, de kinderen te helpen”, zei Trenchovski in een interview met the Guardian. Tegenover de Volkskrant vulde hij aan: “‘Onze basis is de Spaanse, de Italiaanse en de Nederlandse school. Cruijff, totaalvoetbal, focus op techniek en combinatievoetbal, dat wil Goran de talenten laten aanleren.”

Mede door de betrokkenheid van Pandev groeide de academie razendsnel: van zeventig kinderen voornamelijk uit de regio van Strumica tot vierhonderd kinderen vanuit heel Noord-Macedonië. Dat succes heeft ertoe geleid dat Akademija Pandev in 2013 wel een seniorenteam moest opzetten, want anders stond de Noord-Macedonische voetbalbond niet toe dat de jeugdteams op het hoogst mogelijke niveau zouden spelen. Geen probleem, want het hoogste jeugdelftal was getalenteerd en sterk genoeg om in te stromen op het vierde niveau van het Noord-Macedonische voetbal. Akademija Pandev had echter geen stadion in Strumica, aangezien er eerder geen akkoord was gevonden met de gemeente en de huur voor het Blagoj Istatov Stadion te hoog was. Daardoor moest Akademija Pandev uitwijken naar het een kwartier verderop gelegen dorp Turnovo, al is dat probleem inmiddels verholpen.

Akademija Pandev speelt tegenwoordig in het in 2017 gerenoveerde Blagoj Istatov Stadion, dat sindsdien aan alle eisen van de UEFA voldoet. Trainen doet de gehele Akademija Pandev sinds een aantal jaar op een eigen, hypermodern trainingscomplex, met drie velden, zestig hotelkamers waar de spelers kunnen verblijven, verschillende kleedkamers, koude en warme baden, een restaurant en een krachthonk. Als de vierde Zuidoost-Europese club - na Olympiacos, Anorthosis Famagusta en Dinamo Zagreb - introduceerde Akademija Pandev jaren geleden al het gebruik van GPS-data tijdens trainingen en wedstrijden. Totale kosten: vijf miljoen euro. Volledig gefinancierd door Pandev zelf. Nog altijd neemt Pandev zelf vijftig procent van de jaarlijkse kosten van de club - die naast het seniorenteam dertien jeugdelftallen telt - voor zijn rekening. “Wat Noord-Macedonië heeft geïnvesteerd in Pandev, geeft hij zo terug aan het land”, zei Dragi Kanatlarovski, die Pandev als bondscoach liet debuteren in de nationale ploeg, tegenover the Guardian. “Iedereen weet wat hij hier heeft gedaan, hij is een icoon.”

Mede dankzij zijn status heeft Akademija Pandev de afgelopen jaren gedeeltelijk zelfstandig in financieel opzicht het hoofd boven water kunnen houden. De betrokkenheid van Pandev trok meer scouts aan, terwijl hij zelf ook de nodige contacten in Italië heeft. Nog voor het eerste elftal van Akademija Pandev na drie promoties op rij in 2017 zijn entree maakte op het hoogste niveau, werd Kristijan Trapanovski bijvoorbeeld voor 100.000 euro verkocht aan Slavia Praag. Het doel van Akademija Pandev is dan ook niet om talenten koste wat het kost te behouden om de hoofdmacht zo goed mogelijk te laten presteren. Nee, het is juist de bedoeling om talenten klaar te stomen voor een volgende stap. En met de transferopbrengsten moet Akademija Pandev uiteindelijk volledig onafhankelijk van de financiële bijdrage van zijn geestelijk vader gaan opereren.

Deze insteek heeft de sportieve groei van het eerste elftal van Akademija Pandev niet in de weg gestaan. Sinds het debuut in de Prva Makedonska Fudbalska Liga werd er achtereenvolgens als zesde, derde, zevende en zevende geëindigd, terwijl in dit seizoen de tweede plaats wordt bezet. Akademija Pandev won in 2019 voor het eerst de Noord-Macedonische beker, waardoor de club een jaar later debuteerde in het Europees voetbal. Het Bosnische Zrinjski Mostar was in de eerste voorronde van de Europa League twee keer met 3-0 te sterk voor een met een gemiddelde leeftijd van 21,5 bijzonder jong Akademija Pandev. Nog altijd staat er een bijzonder jeugdige selectie: 15 van de totaal 24 spelers zijn jonger dan 25 jaar. Een van de slechts twee dertigers in de selectie is Sasko Pandev, aanvoerder en de jongere broer van Goran.

Met Jani Atanasov (tegenwoordig Hajduk Split) en Nikola Serafimov (tegenwoordig Zalaegerszeg) telt de huidige selectie van Noord-Macedonië twee spelers met een verleden bij Akademija Pandev. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat dit aantal spoedig zal oplopen, gezien de huidige eerste selectie vijf jeugdinternationals telt en Akademija Pandev in lagere leeftijdscategorieën ook veel spelers levert. Zo loodste Pandev Noord-Macedonië op het veld voor het eerst naar het EK, maar kan hij buiten de lijnen zijn steentje bijdragen aan een debuut op het WK. Al moet Noord-Macedonië na de sensationele 0-1 zege op Italië dan wel nog een keer stunten door op bezoek bij Portugal te winnen.

Mocht dat niet lukken, wacht voor Noord-Macedonië over vier jaar een nieuwe kans. En mogelijk heeft Pandev - die heeft aangekondigd komende zomer te stoppen als profvoetballer - dan een andere, nog prominentere rol bij de Noord-Macedonische voetbalbond. “Sommige mensen vragen me of ik voorzitter van de voetbalbond wil worden, maar dat is niet mijn plan. Ik doe met Akademija Pandev al mijn deel. Ik heb geld geïnvesteerd om het voetbal vooruit te helpen, maar dat kan ik niet alleen”, zei Pandev tegenover FourFourTwo. In gesprek met de Corriere della Sera voegde hij toe: “Onze competitie is een ramp, de faciliteiten zijn dertig jaar oud en vreselijk. Talenten vertrekken zo snel ze kunnen. Ik heb een academie geopend om iets te veranderen, maar niemand helpt ons. Het is moeilijk daarmee door te gaan. Of ik praat als een toekomstig voorzitter van de voetbalbond? Dat is niet mijn plan, het voetbal moet veranderen. Er komt veel geld binnen en dat moet goed geïnvesteerd worden, zonder persoonlijke belangen. We moeten gebruik maken van dit moment om ons voetbal te veranderen, anders duurt het nog dertig jaar voor we weer op een EK staan.”