De eeuwige sneeuw

We schrijven negentien maart 1975. Wat voor de rest van de wereld een normale woensdag zou worden, zou voor duizenden mensen hun wereld veranderen. Al weken leeft een hele natie naar deze dag toe, al dagen zijn mannen bezig hun kapotte TV te repareren en al uren hebben de meeste van hen geen oog dicht gedaan. Op diezelfde woensdagmorgen staat er een groep van zeventien mannen aan de voet van twee massieve bergen. Ieder met een andere herinnering, gedachte of gevoel staren ze ademloos naar de schoonheid van de ‘eeuwige sneeuw’ die de vulkaan bedekt. Volgens de legende landde de Ark van Noach op de zeventiende dag van de zevende maand op de toppen van de vulkaan nadat het water van de zondvloed steeds verder zakte. Duizenden jaren geschiedenis liggen hier opgeborgen, maar de vulkaan zal ze voor altijd onder haar ‘eeuwige sneeuw’ verborgen houden. Een van de mannen legt zijn hand op zijn linkerborst, mompelt iets en slaat een kruis. Met zijn gitzwarte haren, afgetraind lichaam en looks die vrouwen doen blozen zou hij niet misstaan in een Hollywood-film. Hij kijkt nog even naar de twee bergen, draait zich om en wuift zijn medebewonderaars met zich mee.

Hovhannes Zanazanyan, de ster van FC Ararat Jerevan met een fluwelen linkerbeen, weet dat over een paar uur de tijd daar is waar hij en zijn medespelers zich al dagenlang op aan het voorbereiden zijn. De tocht naar de Ararat heeft, hoe vaak ze de bergen ook hebben gezien, grote indruk gemaakt op hem en zijn medespelers. Het zou zijn laatste seizoen in dienst van FC Ararat Jerevan worden en hij wilde een gepast afscheid voor al die mooie jaren. Het strijdtoneel waar dit moest gebeuren zou de Europa Cup I worden met als tegenstander niemand minder dan de onbetwiste kampioen uit West-Duitsland: Bayern München.

Maar wie was dit mysterieus figuur? Deze begenadigde speler, geboren in Athene maar volbloed Armeen, begon zijn voetbalcarrière bij Spartak Jerevan. Na Spartak kwam hij terecht bij Lernagots, waar hij maar een jaar zou vertoeven. Hij scoorde in zijn debuutseizoen elf goals, hetgeen hem belangstelling opleverde van de grotere clubs. Hij tekent het jaar erop bij Shirak, waar hij echter mede door blessureleed nooit echt uit de verf zou komen. FC Ararat Jerevan bood uitkomst en het was hier waar de voetballer Zanazanyan gevormd zou worden. Hij debuteerde in het seizoen 1965/66 en zou vervolgens tot 1974/75 maar liefst 243 wedstrijden spelen en hierin 56 keer scoren. Maar de belangrijkste wedstrijd zal altijd die wedstrijd tegen het grote Bayern München blijven.

Het is 20:00 uur lokale tijd. Met een kloppend hart in zijn keel staat hij klaar in de catacomben om zijn thuisland de wedstrijd van hun leven te laten zien. Hij kijkt naast zich en ziet Europees- en Wereldkampioenen zoals Franz Beckenbauer, Uli Hoeness, Gerd Müller en Karl-Heinz Rummenigge. Het Hrazdan Stadium biedt plaats aan 53.849 toeschouwers, maar vanavond zitten er maar liefst 75.000. Zo kalm als hij lijkt van buiten, zo vurig heeft de vulkaan zijn verlangen aangewakkerd van binnen. Zanazanyan weet dat hij vanavond geschiedenis kan schrijven en zijn teamgenoten voelen het ook. Zodra de White Eagles het veld betreden samen met de grote namen uit West-Duitsland, ontploft het stadion dan ook. Captain Zanazanyan wordt nu nog luider toegezongen en de West-Duitsers voelen zich vanaf de eerste minuut niet gemakkelijk in de kolkende heksenketel. De kampioen van de Sovjet-Unie van ‘73 is tot op het bot gemotiveerd om het publiek niet teleur te stellen.

Het faalt niet in die missie. Vanaf de eerste minuut weten de West-Duitsers niet wat ze meemaken. Dit was niet het Ararat Jerevan dat ze twee weken geleden nog met 2-0 naar huis hadden gestuurd. Sterspelers Zanazanyan en Sergey Bondarenko spelen de wedstrijd van hun leven en met hun eigenlijk het hele team. Ze spelen de grote namen uit München helemaal zoek. Het wordt zelfs zo erg dat Hoeness zich genoodzaakt ziet Zanazanyan, met gebruik van zijn armen en handen, naar de grond te halen. Hoeness, de Europees kampioen van 1972 en Wereldkampioen van 1974, wordt echter als figurant te kijk gezet: het is tekenend voor de onmacht van Bayern. In de 34e minuut komt daar dan eindelijk de verlossing voor al die mensen in het Hrazdan Stadium en eigenlijk voor heel Armenië. Bondarenko zet Beckenbauer te kijk rond de middenstip, ontwijkt de sliding van Hans-Georg Schwarzenbeck en ziet zijn kans schoon om een voorzet te geven. In eerste instantie lijkt deze hopeloos achter de achterlijn te verdwijnen, maar dan staat daar Zanazanyan. Met een uiterste inspanning weet hij de hopeloze voorzet alsnog in het strafschopgebied te krijgen, waar Arkadi Andreasyan al staat te wachten. Omringd door vijf West-Duitsers springt hij hoger dan iedereen en laat hij doelman Sepp Maier kansloos met een kopbal in de rechterkruising: 1-0. Het stadion ontploft en hoewel Andreasyan de doelpuntenmaker is, scandeert het publiek de naam van de ‘engel in het witte shirt’. Er zou in het restant van de wedstrijd niet meer gescoord worden, wat de uitschakeling voor Ararat Jerevan betekent. De blijdschap na afloop is er echter niet minder om.

De jongens van Jerevan hadden zojuist de heren van voetbalbolwerk Bayern München geklopt, iets wat niemand hun ooit nog zou kunnen afpakken. Zanazanyan had voor zijn gevoel een nieuw hoogtepunt bereikt in zijn carrière. Werd hij als captain van ‘Ararat 73’ al eens kampioen van de Sovjet-Unie, overtrof deze avond, deze negentig minuten, alles in zijn hele carrière.

De volgende dag nam het hele team de gelegenheid om terug te keren naar de Ararat en hoewel de bergen door eindeloze oorlogen nu officieel op Turks grondgebied staan, behoren ze toe aan de harten van de Armenen. Zanazanyan kijkt naar de top van de berg. Naar dezelfde top waar volgens de legende Noach ooit met zijn Ark geland zou zijn. Starend naar haar schoonheid, wetende dat er onder die ‘eeuwige sneeuw’ nu ook hun verhaal voorgoed verborgen ligt.