‘Daardoor heeft Shakhtar nog wel de kracht om Feyenoord te kunnen verslaan’

Aanstaande donderdag staat de eerste achtste finale van de Europa League op het programma voor Feyenoord. In het Poolse Warschau is Shakhtar Donetsk de tegenstander van de Rotterdammers. De Europese overwintering van de club was zeer belangrijk voor de door de oorlog geteisterde bevolking van Oekraïne. Voetbalzone sprak in aanloop naar het tweeluik met Evgeniy Levchenko, die veel weet over de situatie in zijn geboorteland, het Oekraïense voetbal in oorlogstijd en Shakhtar, voor wie hij zelf nog in de jeugd speelde.

Door Wessel Antes

Levchenko zit al meer dan een jaar gevangen in een nachtmerrie. De 45-jarige ex-prof is als voorzitter werkzaam voor de VVCS (De Vereniging van Contractspelers), maar is in zijn gedachte meer dan ooit in zijn geboorteland Oekraïne. Sinds de grootschalige Russische invasie in februari 2022 zet hij zich vanuit Nederland volop in voor de vrijheid van zijn land. “Het is zwaar. Ik merk dat het veel aandacht, energie en concentratie kost. Aan de andere kant levert het ook weer energie op als ik zie wat wij voor elkaar kunnen krijgen.”

De voormalig middenvelder van onder meer FC Groningen en Sparta Rotterdam, die zelf ook acht interlands speelde voor Oekraïne, zamelt samen met zijn vrouw Victoria Koblenko geld in voor generatoren. Inmiddels zijn er al honderden generatoren richting zijn geboorteland gestuurd die er voor zorgen dat onder meer ziekenhuizen operationeel blijven wanneer de elektriciteit uitvalt. “We zijn heel dankbaar dat de inzamelingsactie nog veel harder gaat dan we ooit hadden gehoopt. Ik ben er trots op dat wij mensen kunnen voorzien van primaire behoeftes in deze bizarre tijd.”, aldus Levchenko, die zich strijdbaar blijft opstellen.

Levchenko vindt het uiterst belangrijk dat de oorlog een veelbesproken hoofdthema blijft. “Ik denk niet dat de aandacht voor de oorlog is verminderd, maar merk wel dat het een beetje gewoon wordt”, concludeert Levchenko, die daar niet in mee wil gaan. “Ik weiger natuurlijk te zeggen dat het gewoon is, omdat het nog steeds veel mensenlevens kost. Het gaat maar door. Ik merk dat het voor bepaalde mensen in Europa ver weg is, maar gelukkig zijn er velen die daar niet zo instaan. Voor mij is het een open wond, ik ervaar nog elke dag de pijn van deze situatie.”

Via zijn social media probeert Levchenko zijn boodschap zoveel mogelijk uit te dragen. “Ik vind het belangrijk om de middelen en connecties die ik heb zo goed mogelijk in te zetten. Ook in de televisie-uitzendingen die ik bijwoon probeer ik de Oekraïense boodschap zo goed mogelijk aan het licht te brengen, net als bij lezingen. Ook in de persoonlijke gesprekken die ik voer probeer ik mijn boodschap over te dragen. Uiteindelijk is het zo dat wij hier een prima leven kunnen leiden, omdat Oekraïne garant staat voor onze vrijheid en vecht tegen de Russische agressie.”

Hoe gek het af en toe ook is: donderdag zal Feyenoord het ‘gewoon’ opnemen tegen Shakhtar. Via Twitter liet Levchenko direct na de loting weten dat hij er 16 maart, tijdens de return in De Kuip, bij is. Voor de Oekraïner is het een bijzonder duel. “Ik ben vijftig kilometer van Donetsk af geboren. In Kostiantynivka, een klein plaatsje van zo’n 120.000 mensen. Daarnaast heb ik van mijn veertiende tot mijn vijftiende bij Shakhtar gespeeld. Daardoor heb ik natuurlijk wel een gevoel bij de club en deze wedstrijd. Ik vond de loting heel mooi en heb meteen een bericht gestuurd naar mijn vrienden en kennissen.”

Zelf ontving Levchenko ook een bijzonder bericht. “De directie van Feyenoord heeft mij uitgenodigd voor de wedstrijd. Dat vind ik een prachtig gebaar, heel erg attent. Ik vind het fijn dat de club van de wedstrijd gebruik wil maken om aandacht te vragen voor de huidige situatie in Oekraïne.” De Rotterdamse club toonde zich eerder ook al zeer betrokken bij de situatie in Levchenko’s geboorteland. “Dat is heel mooi. Feyenoord was een van de clubs die aan het begin van de oorlog een benefietwedstrijd organiseerde om aandacht te genereren voor de problematiek. Toen is er veel geld ingezameld en ik vind het geweldig om te zien dat een club zo bewust bezig is met het inzetten van de mogelijkheden die er zijn.”

Voor de club Shakhtar was het overleven van de tussenronde tegen Stade Rennes zeer belangrijk, zo zegt Levchenko. “Dat heeft voornamelijk met geld te maken. Door te winnen kun je bepaalde inkomsten weer naar Oekraïne toehalen. Ik weet dat vanuit Shakhtar veel spelers en bestuurders helpen om de economie van het land te laten draaien. Ook probeert de club elke keer dat ze spelen zo efficiënt mogelijk aandacht te vragen voor de oorlog. Dat doen ze heel goed, vind ik. Daarom zijn de Oekraïners heel blij dat Shakhtar nog in Europa speelt.”

Ook de Oekraïense Premier League is in volle gang. Voor sommigen is dat onwerkelijk, maar Levchenko legt uit dat het een bewuste keuze is. “Sport en met name voetbal speelt een hele belangrijke rol in Oekraïne. Ook tijdens de oorlog. De regering en spelers wilden niets liever dan doorvoetballen. Rondom de wedstrijden kun je mensen die in de frontlinie staan een hart onder de riem steken. Daarnaast genereert het voetbal geld, dat vaak wordt gebruikt om het leger te ondersteunen. Door te blijven voetballen willen wij laten zien dat wij niet gebroken zijn en altijd blijven doorgaan.”

Toch is er een hoop veranderd. “Er wordt maar in een aantal ‘veilige’ stadions gespeeld. Soms worden wedstrijden stilgelegd vanwege het luchtalarm. Dan moeten de aanwezigen onderduiken, waarna de wedstrijd vervolgens weer doorgaat. Bizar natuurlijk, maar dat is de huidige situatie. Qua beleving is het volledig anders dan voor de oorlog. Dat heeft ook invloed gehad op de selecties van clubs”, vertelt Levchenko.

Veel clubs zijn achteruit gegaan qua salarisbudgetten. “Buitenlandse spelers vertrekken omdat ze voor de clubs niet meer te betalen zijn en omdat de meesten niet in deze situatie willen voetballen. Begrijpelijk, maar daardoor is het niveau van de competitie natuurlijk achteruit gegaan. De aantrekkingskracht voor buitenlanders is volledig verdwenen. Aan de andere kant komt er daardoor meer talent uit Oekraïne zelf door. De jeugd krijgt momenteel steeds meer kansen wat uiteindelijk goed zal zijn voor het nationale elftal. Ook bij Shakhtar, dat jarenlang veel buitenlanders onder contract had staan, zie ik die ontwikkeling.”

Shakhtar ondervindt al sinds het begin van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, in februari 2014, last van de problematiek. De eigen Donbas Arena is zwaar beschadigd en wordt al sinds mei 2014 niet meer gebruikt. De club vestigde zich noodgedwongen in de West-Oekraïense stad Lviv om vervolgens in 2017 te verkassen naar Charkov. Omdat de situatie daar ook niet meer veilig was werd in 2020 hoofdstad Kiev de thuishaven van de club. Een trieste en tekende tijdlijn voor de afgelopen tien jaar. “Het is onwerkelijk, pijnlijk en zielig. Je merkt dat de mensen die van deze club houden volledig gebroken zijn”, aldus Levchenko.

In Warschau en De Kuip zullen fans aanwezig zijn, al brengen die een andere beleving met zich mee dan normaal gesproken. “Veel fanatiekelingen uit de harde kern vechten momenteel voor hun land. Vaak zijn er Oekraïense vluchtelingen aanwezig, meestal niet eens Shakhtar-fans, die gewoon de saamhorigheid van het land willen voelen.” Omdat Shakhtar momenteel de enige actieve Oekraïense club in Europa is, krijgt het team steun vanuit het gehele land. De vreugde was dan ook groot toen Rennes verslagen werd, al verwacht Levchenko dat het tegen Feyenoord een lastige opgave wordt. “Tegen Rennes was het geen mooi tweeluik. Dat was echt met hangen en wurgen, al ben ik blij dat Shakhtar het heeft gered.”

Levchenko volgt het Oekraïense voetbal op de voet en weet veel over Shakhtar. “Het elftal is erg uitgedund vergeleken met het Shakhtar dat we kennen van voor de oorlog. De eerste wedstrijd na de winterse onderbreking werd wel met 1-4 gewonnen van laagvlieger Mynai.” Shakhtar staat momenteel in punten gelijk met koploper Dnipro-1. “Shakhtar is geen elftal meer dat makkelijk wint, al is het vanwege de vele Oekraïners wel een hecht team met vele talentvolle spelers.”

Net als Feyenoord heeft Shakhtar in de Europa League allesbehalve een ervaren team. Veel spelers spelen voor het eerst op Europees niveau. “Dat kan een struikelblok zijn, maar voor Oekraïne als land is het goed dat deze jonge spelers nu de kans krijgen om ervaring op te doen op dit niveau. De komende tijd gaan die gasten veel mooie wedstrijden spelen, waardoor ze uiteindelijk een stap hogerop kunnen maken. Mikhailo Mudryk heeft die overstap voor veel geld al kunnen maken en speelt nu bij Chelsea. Ik hoop dat hij daar de tijd krijgt.” Ondanks het vertrek van Mudryk heeft Shakhtar nog genoeg smaakmakers volgens Levchenko.

“Danylo Sikan is een heel talentvolle spits, echt een handige speler. Ook Lassina Traoré, die we allemaal nog kennen van Ajax, speelt vaak op die plek”, analyseert Levchenko het huidige Shakhtar. “Verder moet Feyenoord oppassen voor Bogdan Mykhaylichenko en Oleksandr Zubkov. Dat zijn Oekraïners die vanuit het buitenland terug zijn gekomen om de competitie weer te versterken. Taras Stepanenko en Yaroslav Rakitskyi zorgen voor de nodige ervaring in het elftal. Zij zijn inmiddels minder beweeglijk, maar nog steeds zeer belangrijk. Achterin heb je nog doelman Anatoliy Trubin en centrale verdediger Mykola Matvienko, talentvolle jongens die worden gelinkt aan een buitenlandse transfer.”

Shakhtar stond jarenlang bekend als een Braziliaans bolwerk. Spelers als Elano, Willian, Fernandinho, Fred, Douglas Costa, Luiz Adriano en Bernard stonden allen onder contract bij de club. De huidige selectie kent met rechtsback Lucas Taylor nog maar een Braziliaan. Voormalig Ajacied David Neres vluchtte afgelopen zomer nog naar het Portugese Benfica. “Dat tijdperk is nu over. Het is inmiddels echt een mix van talentvolle en ervaren spelers uit eigen land. Douglas Costa was hier echt een attractie, maar Shakhtar moet het nu van het collectief hebben. Dat teamgevoel is wel belangrijk. Daardoor heeft Shakhtar nog wel de kracht om Feyenoord te kunnen verslaan.”

Hoe schat Levchenko de kansen in? “Ik verwacht dat beide elftallen in staat zijn om de zwaktes van elkaar bloot te leggen. Feyenoord zou bijvoorbeeld kunnen inzetten op de verminderde beweeglijkheid van de 33-jarige Stepanenko. Op die plek hebben zij juist weer jonge en fitte spelers staan.” Aan een precieze voorspelling durft Levchenko zich niet te wagen. “Ik denk dat het fifty-fifty is, al heeft Feyenoord misschien een klein voordeel. Voor wie ik ga juichen? Ik ben nu voor Shakhtar omdat de club uit Oekraïne komt, maar normaal juich ik voor Dnipro. Wat voor mij vooral telt zijn twee mooie voetbalavonden met veel aandacht voor de situatie in Oekraïne!”