Cruijff promootte vroeger roken, Haaland nu vliegen. Tijd om daarmee te stoppen?

In de rubriek Tribunegeluiden draait Voetbalzone de rollen om en krijgt de lezer de kans om een opiniestuk, column of ander interessant artikel over voetbal te publiceren op onze website. In deze editie van Tribunegeluiden is het woord opnieuw aan Frank Huisingh, die de UEFA met klem oproept om te stoppen met reclame voor luchtvaart.

Door Frank Huisingh

Dit artikel gaat over de Champions League, Johan Cruijff en Erling Braut Haaland, maar voordat we daar zijn, eerst even kort over zonne- en windenergie en de klimaatcrisis. Als je nu meteen denkt: Houd eens op, de klimaatcrisis bestaat niet/is niet zo erg/is weinig aan te doen, weet dan dat fossiele bedrijven miljoenen in misleidende PR hebben gestopt om je dit te laten denken.

Fossiele bedrijven hebben jarenlang gelogen over de wetenschap, de schuld in onze schoenen geschoven en gedaan alsof de oplossingen onhaalbaar of onbetaalbaar zijn. Dat zijn ze niet. Zo zijn zonne- en windenergie betrouwbaar en goedkoper dan olie en gas. Ze zijn aan een onstuitbare opmars bezig. Onze auto’s zullen erop rijden, onze huizen zullen ermee verwarmd worden. Sommige dingen zijn echter onmogelijk zonder het verbranden van fossiele brandstoffen. Eén daarvan, helaas: vliegen.

Duurzaam vliegen bestaat niet

Het is een harde waarheid, maar wel een die we moeten accepteren: duurzaam vliegen bestaat niet. We moeten geen beleid maken op basis van sprookjes. Een klein elektrisch vliegtuig met drie passagiers van Londen naar Amsterdam zal haalbaar zijn, maar reguliere vluchten zullen de komende tientallen jaren nog gebruikmaken van olie, heel veel olie. En die tijd, die tientallen jaren, hebben we niet meer in onze strijd tegen klimaatverandering. Daarom is er, helaas, maar een serieuze manier om de uitstoot te verlagen: minder vliegen.

De vraag naar vliegen moet dus omlaag. En dat kan! We moeten dan wel vliegen duurder maken, luchthavens laten krimpen en investeren in goede alternatieven: treinen en bussen. Helaas accepteren luchtvaartmaatschappijen deze waarheid niet en verzetten ze zich tegen beleid om kerosine normaal te belasten en het aantal vluchten te beperken.

De uitstoot van de luchtvaart komt vooral door een kleine elite die veel vliegt. Zakenmannetjes die iedere maand meerdere keren naar Londen vliegen, privéjet-verslaafde celebrities en ja, ook voetbalclubs (en fans) die de wereld overvliegen. Deze kleine elite kan zo al snel een kwart van ons snel krimpende CO2-budget opvreten. Het CO2-budget is de hoeveelheid broeikasgassen die we nog kunnen uitstoten voordat de opwarming van de aarde meer dan de gevaarlijke 1,5 graden Celsius bedraagt.

De luchtvaartsector laat zich inspireren door de tabaksindustrie

Als je een luchtvaartmaatschappij bent en zoiets vervuilends wil blijven verkopen, wat doe je dan? Je kopieert het script van de PR-goeroes van de tabakslobby:

Stap 1: Allereerst doe je alsof je heus duurzaam (of zoals met tabak, gezond) bent. KLM heeft de consument zo vaak voor de gek gehouden met sprookjes over duurzamer vliegen, dat ze nu voor de rechter worden gesleept met de eis voor eens en altijd te stoppen met hun misleidende reclames.

Stap 2: Je gaat sport sponsoren. Zorg ervoor dat Vinícius Júnior, Bukayo Saka en Haaland allemaal met een luchtvaartmaatschappij op hun shirt spelen. De Champions League, die dinsdag weer begint, wordt gedomineerd door luchtvaartsponsoren. Vijf van de zestien teams hebben een luchtvaartmaatschappij op het shirt staan en de UEFA zelf wordt gesponsord door een luchtvaartmaatschappij. De totale waarde van deze deals wordt geschat op minimaal 917 miljoen euro. De reden waarom vervuilende bedrijven sport sponsoren? Het werkt.

Haaland en Cruijff

Wat zal een grotere impact hebben op een voetbalfan: weer een expert die uitlegt dat vliegen extreem vervuilend is, of Haaland die Etihad op zijn shirt draagt? Door vliegen als een wenselijke activiteit te promoten, maken deze reclames de volksgezondheids- en klimaatcrisis erger. Uit onderzoek blijkt dat alleen al de reclame voor luchtvaart leidt tot 34 miljoen ton CO2-uitstoot extra per jaar. In de jaren zestig spoorde een jonge Johan Cruijff klanten aan om ‘verantwoord te roken’. Uiteindelijk stierf hij aan longkanker. Hij was begin jaren negentig gestopt met roken en voerde campagne tegen roken (onderstaande YouTube-video is een kijktip). Cruijff ging, hard gezegd, dood aan het product waarvoor hij tientallen jaren daarvoor reclame had gemaakt. Intussen is tabaksreclame gelukkig verboden.

We kunnen een jonge Johan Cruijff natuurlijk niks verwijten. Net als dat we jonge voetballers nu niet kunnen verwijten dat ze het shirt aantrekken dat klaarligt. Maar ook deze generatie zal nog last hebben van de uitstoot die de luchtvaart veroorzaakt. Saka wordt 80 in 2081. Hoe ziet de wereld er dan uit voor hem, zijn kinderen en kleinkinderen? En als we enkel naar zijn voetbalcarrière kijken: het WK 2022 werd verplaatst naar de winter vanwege de extreme zomerhitte in Qatar. Voor het WK 2026 in Canada, de VS en Mexico is het waarschijnlijk dat extreme hitte en mogelijk bosbranden bijna letterlijk roet in het eten gooien. Hetzelfde geldt voor de wedstrijden van het WK 2030 in Spanje, Portugal en Marokko.

Verbied reclame voor vervuilende bedrijven

Zelfs als we alleen maar om voetbal zouden geven, is klimaatactie meer dan ooit nodig. En willen we dan echt dat onze voetbalhelden reclame maken voor vervuiling? Tijd voor de UEFA om bij reclame voor vliegen hetzelfde te doen als wat zij jaren geleden al deden voor tabak: verbieden.