Bryan Roy bij Foggia: Het begin van het imperium van Raiola

Bryan Roy brak als zeventienjarige jeugdspeler door bij Ajax, waar hij in 1992 de UEFA Cup wist te winnen. Het was de destijds 27-jarige Mino Raiola die hem naar Foggia bracht en onderdeel liet worden van de aanvallers van Zemanlandia. Een verhaal dat velen zich vooral zullen herinneren als de eerste grote operatie van Raiola: de ‘supermakelaar’. Hoe een familierestaurant leidde tot het begin van de carrière van de meest invloedrijke spelersmakelaar die de voetbalwereld ooit gekend heeft.

Raiola had een aangeboren gave: een neus voor zakendoen. Het familierestaurant in Haarlem bleek een uitstekende leerschool om deze kwaliteit uit te bouwen. Bij Ristorante Napoli leerde hij wat het inhield om te onderhandelen. Hij maakte gebruik van het feit dat hij de Nederlandse taal beter beheerste dan zijn vader, om zo de echte manager van het bedrijf te worden.

Raiola werd degene die verantwoordelijk was om in te kopen, te communiceren en te adviseren. Als een heus manusje van alles heeft Raiola zichzelf nooit gespaard voor het welzijn van het restaurant, daar hij alle mogelijke werkzaamheden heeft gedaan. Behalve één, ondanks de bijnaam die de mensen die hem het minst liefhadden hem gaven: de pizzaaiolo. “Handelen en organiseren was mijn passie. Ik heb veel geleerd in het restaurant”, zei Raiola jaren geleden. “Ik deed praktisch alles. Ook de afwas, maar nooit de pizza in de oven schuiven.”

Bij Ristorante Napoli kreeg Raiola de gelegenheid om de managers van HFC Haarlem te ontmoeten, hen te benaderen en met hen te discussiëren totdat hij uiteindelijk onderdeel van het bestuur werd. Daar begon hij zijn netwerk op te bouwen. Zo ook veel Ajacieden die, om de beste pizza van de regio te proeven, niet veel moeite hadden om de afstand tussen Amsterdam en Haarlem te overbruggen.

Via de horecawereld heeft Raiola toegang gekregen tot een nieuwe wereld: die van het voetbal. Vanaf zijn twintigste begon Raiola een groot netwerk te bouwen dat hem leidde naar Rob Jansen, de belangrijkste spelersmakelaar destijds. Jansen, die een stal aan reeds gevestigde spelers afkomstig uit de jeugdopleiding van Ajax onder zijn hoede had, zag in Raiola de ontbrekende schakel. Raiola sprak vijf talen, was slim, ambitieus en Italiaans.

Vooral dit laatste is fundamenteel, daar via Raiola zich de mogelijkheid voordoet om kanalen te openen met de Serie A. Raiola, die reeds had begrepen dat er in de voetballerij de mogelijkheid was om heel snel veel geld te verdienen, vond dit dan ook ongelooflijk interessant. Hierbij begon Raiola een carrière die hem zou brengen naar wat hij waarschijnlijk nooit voor mogelijk had gehouden. Het is rond die tijd dat het meest onwaarschijnlijke ‘kruispunt' op zijn pad verschijnt: Foggia.

In die tijd beleefde men, in een van de hoofdsteden van Puglia, een moment van buitengewone opwinding op het gebied van sport. Foggia, het stadsteam, stond na dertien jaar weer voor een terugkeer naar het hoogste niveau van Italië: de Serie A. Dankzij de visionaire ideeën van een Boheemse coach, Zdenek Zeman, de buitengewone flair van een groep managers onder leiding van Giuseppe Pavone en een team bestaande uit onbekende spelers werd het onmogelijke gepresteerd.

Het Foggia van de vroege jaren negentig speelde buitengewoon aanvallend voetbal, wat in strijd was met de normale wetten van het Italiaanse voetbal. Wie naar Stadio Pino Zaccheria afreisde om een wedstrijd te bekijken werd, buiten een goed resultaat, getrakteerd op aanvallend plezier van de drie aanvallers: Rambaudi, Baiano en Signori, die op een of andere manier altijd hun weg naar het net wisten te vinden.

Na een verrassende negende plaats in het eerste seizoen van de Serie A, zal het tweede seizoen desastreus beginnen. De complete ruggengraat van het team werd ontmanteld nadat de sterspelers van voorgaande seizoenen de aandacht op zich wisten te trekken van de rijkste clubs van Europa. Om de sterren die zijn vertrokken te vervangen, wordt door de clubleiding besloten om zich te concentreren op andere groepen spelers, spelers die alleen voetbal op de televisie hebben gezien.

Onder anderen Seno, Caini, Bresciani, Di Bagio, Biagioni, Medford en Mandelli arriveren bij de ploeg van Zeman en aan het einde van de zomerse transfermarkt zullen er zestien nieuwe gezichten verschijnen in de kleedkamer van i Rossonero. In totaal kosten de spelers achttien miljard lire (omgerekend tien miljoen euro), wat niets is vergeleken met de 57 miljard lire (29 miljoen euro) aan inkomsten vanuit de verkochte spelers.

In Foggia barst de woede van de fans los en voelt Zeman aan dat het misschien beter is om op te stappen bij de club. Toch is hij ervan overtuigd dat hij hetzelfde sprookje kan herhalen als met de vorige selectie, maar deze overtuiging blijkt tevergeefs. Na de eerste negen wedstrijden in het nieuwe seizoen 1992/93 staat de selectie van Zeman op twee overwinningen, één gelijkspel en zes nederlagen, wat resulteerde in een zeventiende plek op de ranglijst.

Vanwege de teleurstellende resultaten werd besloten om tijdens de destijdse winterse transfermarkt in november de ploeg te versterken. Hierbij wordt één naam in het bijzonder aan de club voorgesteld die onhaalbaar lijkt: Bryan Roy. De geboren en getogen Amsterdammer die met Ajax successen bereikte door onder andere in de finale van de UEFA Cup het Torino van coach Emiliano Mondonico te verslaan, werd beschouwd als een speler van hoog internationaal kaliber.

Het was Thijs Libregts die als eerste de kwaliteiten van Roy in de gaten had. Op pas negentienjarige leeftijd liet de oefenmeester Roy debuteren in het Nederlands elftal. Vijf jaar later slaat het echter ineens om. In de zomer van 1991 werd de leiding van Ajax toevertrouwd aan Louis van Gaal. Hij gaf Roy steeds minder speeltijd en besloot zich vervolgens te richten op een nieuw aanstormend talent: Marc Overmars. Roy besloot dat de tijd gekomen was voor verandering en voor een nieuwe omgeving, het liefste in de beste competitie ter wereld van die tijd: de Serie A.

De naam van Roy wordt genoemd bij verschillende clubs, maar uiteindelijk is het Foggia die het meeste in de buitenspeler gelooft. De waarde van Roy werd geschat op 4.5 miljard lire (2,3 miljoen euro), maar naarmate het einde van de transfermarkt nadert daalt de prijs aanzienlijk door het nauwgezette werk van Raiola. De toekomstig superagent, die het vertrouwen kreeg van Jansen om in de onderhandelingen de rol van vertaler op zich te nemen, maakte van de transfer van Roy zijn eerste echte grote transfer in zijn carrière. “Destijds was de Serie A net als de Premier League van vandaag”, vertelde Raiola jaren geleden bij SPORT1. “En de komst van Roy bij Foggia betekende mijn eerste grote transfer. In die tijd wilde iedereen in Italië spelen.”

Foggia maakte uiteindelijk 2,2 miljard lire (1,1 miljoen euro) over naar de rekening van Ajax om de komst van de Nederlandse buitenspeler veilig te stellen. Voor de president van de club, Pasquale Casillo, betekende dit de eerste grote transfer ooit, daar hij nog nooit zo’n belangrijke en beroemde speler van Europees niveau had gecontracteerd. De toevoeging van Roy aan i Rossonero zorgde voor terugkerend enthousiasme binnen het team, dat inmiddels weer naar hogere plekken op de ranglijst durfde te kijken. De linksbuiten stelde zich gelijk beschikbaar voor Zeman en maakt zijn Serie A-debuut op 22 november 1992, toen het Lazio van Beppe Signori langskwam in Stadio Pino Zaccheria.

Ieders ogen waren gericht op Roy, die door als een gazelle over het veld te vliegen de ploeg van Signori veel moeilijkheden bezorgde. Alles viel dan ook samen in de 34ste minuut toen Roy zelf, profiterend van een geweldige voorzet vanaf de rechterkant van Petrescu, met een kopbal het doel van keeper Nando Orsi doorboorde en hierdoor tekende voor de 2-0 ruststand. Een Serie A-debuut met een doelpunt: de Foggia-fans kunnen hun ogen niet geloven. Uiteindelijk zal de wedstrijd door een goal van Signori zelf in een 2-1 overwinning voor Foggia eindigen. Het gevoel heerste dat er met de komst van Roy echt iets zou veranderen. Toch blijkt schijn te bedriegen als Roy daarna niet eerder weet te scoren dan eind april.

Foggia begrijpt dat de nieuwe buitenspeler moeite heeft om zich aan te passen en schakelt daarom de hulp in van Raiola om zijn cliënt te helpen aanpassen aan de nieuwe omgeving. Wederom vervult Raiola de rol van vertaler, maar opnieuw gaat Raiola veel verder. Hij verblijft een jaar in Foggia en zal bijna samen leven met Roy. Ook zal hij op de bank verschijnen naast Zeman en zal hij deelnemen aan alle lunches en diners van het team. Raiola zal effectief onderdeel van de groep worden en vervult naast de taak van schilder in het huis van Roy ook de taak van tacticus op het veld.

“Tijdens wedstrijden zat Mino altijd naast Zeman op de bank om zijn tactische instructies voor mij te vertalen”, aldus Roy tegenover GOAL en SPOX in augustus 2021. “Bij Ajax moest ik verticale loopacties maken als linksbuiten en dit was de belangrijkste tactiek waarmee we de UEFA Cup wonnen. Maar Zeman wilde heel graag dat ik diagonaal liep. In het begin rende ik nog zoals ik gewend was bij Ajax en kreeg ik zelden de bal. Op een gegeven moment tijdens een wedstrijd riep Mino: ‘Alsjeblieft, alsjeblieft, loop een keer diagonaal! Eenmaal! Voor mij!’ Daarna rende ik diagonaal, kreeg ik de bal en scoorde ik gelijk. Mino ging helemaal los langs de zijlijn. Hij stond te springen en te klappen.”

Ondertussen, terwijl Roy zich steeds beter aanpast aan het Italiaanse voetbal, blijft Raiola zijn netwerk van contacten uitbreiden. Terwijl Roy na een moeizaam eerste jaar uitgroeit tot een van de steunpilaren van het team, krijgt Raiola de taak om de transfers van Wim Jonk en Dennis Bergkamp naar Internazionale in goede banen te leiden. Het eerste seizoen bij I Rossonero sluit Roy af met slechts drie goals achter zijn naam, maar het tweede seizoen zal van een heel ander kaliber zijn. Met Bresciani en Kolyvanov vormt Roy een trio die velen doen denken aan die van Rambaudi, Baiano en Signori.

Met maar liefst twaalf goals tussen november en december groeit Roy dan ook uit tot clubtopscorer en leidt hij de ploeg tot één wedstrijd verwijderd van wat een historische Europese kwalificatie zou zijn geweest. “Ik heb Zeman op hetzelfde niveau gezet als Cruijff, Michels, Van Gaal en Hiddink”, legde Roy eerder uit aan Immediate TV. “Hij was een van de beste coaches die ik ooit heb gehad. Hij leerde me doelpunten maken, iets wat ik niet wist toen ik bij Ajax was.”

Wanneer bondscoach Dick Advocaat in de zomer van 1994 de selectie voor het WK in de Verenigde Staten bekendmaakt, zal Roy één van de 22 spelers zijn die wordt opgeroepen om Nederland te vertegenwoordigen. De destijds pas 24-jarige buitenspeler krijgt de kans om deel te nemen aan zijn tweede WK, na het eerdere mislukte eindtoernooi van 1990. Roy zal in alle vijf de wedstrijden die het Nederlands elftal speelt minuten maken, waarvan drie als basisspeler.

Ondertussen loopt het tijdperk van Foggia ten einde. Naast vele spelers die zullen vertrekken is ook Zeman klaar om een nieuw avontuur te beginnen bij Lazio. Roy zal ook niet meer terugkeren naar Foggia. De buitenspeler vertrekt naar Engeland en zal in zijn eerste seizoen, met dertien doelpunten in 37 competitiewedstrijden, Notthingham Forest naar de kwalificatie van de UEFA Cup leiden. Inmiddels is Roy een complete buitenspeler geworden die zelfs op meer centrale posities uit de voeten kan.

Dan slaat echter op slechts 25-jarige leeftijd het noodlot toe. Roy wordt het doelwit van een lange reeks blessures, waardoor hij zich niet langer op hoog niveau kan laten gelden. De komende twee jaren in Engeland komt Roy nauwelijks aan voetballen toe en ook de drie seizoenen daarna in Duitsland bij Hertha Berlin zullen niet heel veel beter gaan.

In 2001 keert Roy terug naar Nederland om voor NAC Breda te spelen, maar hier is hij slechts een schim van de speler die hij ooit was. Hij besluit om al op 31-jarige leeftijd zijn schoenen aan de wilgen te hangen, maar in 2004 keert hij tóch kort terug in de Engelse lagere competities bij Workington. Helaas was het voetbal hier niet zoals hij gewend was.

Na zijn profcarrière is Roy een paar keer teruggekeerd naar Foggia, waarvan de laatste keer als getuigenis voor de Capitana per lo Sport Foundation. Het was een gelegenheid voor zijn eerbetoon aan de stad die hem had ‘geadopteerd’ en om terug te denken aan zijn verleden met de 'Rossonero’.

“Sommige van mijn beste herinneringen aan mijn carrière zijn gekoppeld aan Foggia”, aldus Roy in gesprek met Telefoggia. “Mijn dochter is hier geboren. Ik herinner me mijn eerste doelpunt in mijn eerste wedstrijd tegen Lazio. Aron Winter vertelde Dino Zoff dat ik alles op het veld kon doen, behalve scoren met een kopbal en toen scoorde ik met mijn hoofd. Het was spannend om terug te keren naar de Zaccheria. Zoveel herinneringen kwamen terug. Foggia zou niet in de Serie C moeten zitten.”

Roy zijn tijd bij Foggia was een kort maar heftig verhaal. Het verhaal van een gevestigde kampioen die kiest voor een club in de provincie en bewijst dat hij weet hoe hij die voor zich moet winnen. Daarnaast is het ook het verhaal van Raiola, die dankzij I Rossonero en Roy de eerste steen legde van wat later een imperium zou worden.