AZ en Marco van Basten kiezen voor de verkeerde oplossing

De gouden generatie van 1988 kan maar niet slagen als trainer. Alleen Ronald Koeman heeft stilaan wat naam gemaakt in het vak. Erwin Koeman maar ook John van ’t Schip zijn weliswaar nog volop actief, maar niet op het hoogste niveau. Frank Rijkaard en Ruud Gullit hebben al lang afstand genomen van het wereldje, waar ze zich toch niet echt op hun plaats en gemak voelden.

En nu trekt ook Marco van Basten zich terug als hoofdtrainer. De voormalig topspits van de Europese kampioen kan maar niet wennen aan de stress van het beroep. Het is hem niet gelukt om te gaan met de spanningen van het moeten presteren met een eigen team. Het blijkt dat zijn lichaam al jaren protesteert tegen zijn persoonlijke knokpartij met negatieve resultaten. Het laatst brak hem dat weer op na de kansloze nederlaag van AZ in Tilburg tegen Willem II.

De club uit Alkmaar was niet op de hoogte van de verborgen gebreken bij de in de zomer aangetrokken hoofdtrainer. Al in het begin van de voorbereiding op het seizoen klaagde Van Basten plotseling over hartkloppingen. De directie schrok van de klachten, die in iets sterkere mate eind augustus terugkeerden. Hier was geen sprake meer van een onschuldige griepaanval. De patiënt werd haastig met ziekteverlof naar huis gestuurd.

Tijdens de rustpauze voor Van Basten werd AZ gedwongen zich te beraden op beider toekomst. Het achtte zich genoodzaakt over te schakelen naar een andere invulling en taakverdeling van de staf aan trainers. Als tijdelijke vervanger zou Alex Pastoor de functie van hoofdcoach definitief overnemen. Zijn voorganger kon aanblijven, wat meer op de achtergrond, in een soort rol als adviseur.

Het verhaal dat Van Basten op medische gronden moest stoppen als hoofdtrainer lekte uit naar De Telegraaf. Maar zowel Pastoor als Earnest Stewart, directeur voetbalzaken, kreeg de pikante publicatie vooraf te lezen. Het duo bracht een enkele correctie aan en keurde de inhoud daarop goed als de waarheid op dat moment. De directie twijfelde inmiddels iets te veel over het adequaat functioneren van de bijna vijftigjarige Utrechter. Hartklachten, absoluut riskant maar onvoldoende voor een afkeuring, maar er waren ook al de nodige vraagtekens gerezen bij zijn capaciteiten als trainer. Net als Gullit straalt Van Basten als naam meer waarde uit als uithangbord en promotiemiddel van de club dan als leermeester van een groep.

Met AZ was afgesproken dat de hoofdtrainer afgelopen maandag weer zijn werk zou hervatten. Niet als assistent maar als baas van de selectie. Net als zondag werd de maandag evenwel besteed aan een eindeloze vergadering van ongeveer tien uur. Er moest een oplossing komen voor een uiterst warrige situatie. Van Basten opteerde het liefst voor een verlengd verlof van nog enige maanden. Hij had meer tijd nodig om de stress ver terug te dringen.

AZ wilde niet langer op welke wijze ook verstoppertje spelen en had voor alles genoeg van het hardnekkige stilzwijgen over de positie en de keuze van de hoofdtrainer. Wie het Salomonsoordeel werkelijk heeft bedacht, zal wellicht ooit nog wel eens aan de oppervlakte komen, maar met louter vrolijke gezichten werd op een persconferentie aangekondigd dat Van Basten in Alkmaar doorgaat als assistent van Pastoor. En dat betekende tevens dat hij de job van hoofdtrainer abrupt opgeeft en die ambitie ook later niet meer zal opgraven voor een herkansing in bijvoorbeeld Italië.

Heel bewust, zegt hij, zoekt hij de luwte op van het anonieme werk als tweede trainer. Er klonk nog de vergelijking met Dennis Bergkamp bij Ajax, maar diens inbreng reikt iets verder dan een beetje toezicht houden op de scholing van talenten. Bovendien startte Van Basten, die lang na zijn afkeuring als speler niets meer met voetbal te maken wilde hebben, in 2003 zijn loopbaan als trainer bij Jong Ajax. Al na een jaar promoveerde hij te vroeg naar de post van bondscoach bij Oranje. Ook het vervolg verliep moeizaam.

Met alle respect voor de gesloten persoon van deze onafhankelijke geest en perfectionist, zal het voortzetten van zijn carrière hem zo nooit kunnen bevredigen. Kies dan als Gullit voor een vaste klus als analist op tv. Zich schuil houden op het tweede plan, heeft meer weg van therapie om toch nog bezig te zijn dan het aftasten van de eigen kwaliteiten. Het lijkt een beetje het collectieve lot van de generatie uit 1988…..

LEX MULLER

Sportjournalist sinds mensenheugenis. Schrijft al sinds 1966 over voetbal. Bezocht WK's vanaf 1974. Werkte tot 1994 voor kranten, waaronder twintig jaar bij het Algemeen Dagblad. Switchte daarna naar de televisie, maar legt zich sinds 1 januari 2011 volledig toe op sport op internet.