‘Als spelers geen mensen waren, zou ik nooit verliezen’

LEEDS – Op 15 juni 2018 stelde Leeds United Marcelo Bielsa aan als opvolger van Paul Heckingbottom. Een besluit dat in eerste instantie scepsis opriep, aangezien de trainer het nog geen halfjaar had volgehouden bij zijn vorige klus Lille. El Loco is vandaag de dag echter een legende in Leeds en omstreken. De markante coach, die Josep Guardiola, Mauricio Pochettino en Zinédine Zidane tot zijn bewonderaars mag rekenen, imponeert met zijn Bielsa ball op Elland Road. De Premier League lonkt weer voor de gevallen grootmacht dankzij Bielsa, die afgelopen vrijdag nog voor opschudding zorgde door 'een spion' naar tegenstander Derby County te sturen. De adoratie voor de Argentijn leidde zelfs tot een bewerkte versie van Bohemian Rhapsody van Queen.

Door Tim Siekman

Bielsa Rhapsody
Open your eyes, look up to the skies, we're Leeds
I'm just Leeds fan, from a Leeds family, cause it's easy come, Marcelo, Heckingbottom had to go
Take me where the wins go, cause it really matters, we're Leeds, we're Leeds
Too late, 15 years have gone, sent shivers done my spine, playing League One all the time
Goodbye Championship, we've got to go, we've got to leave you all behind, we're taking Roofe
Marcelo, oh, pre-season wasn't right, I sometimes wish we'd never gone to Burma no

I see a little Heckingbottom on the bench, sack him off, sack him off, cause he's really really Barnsley
Thunderbolt and lightning, this football is frightening Leeds
Oh Marcelo, (oh Marcelo) Oh Marcelo (oh Marcelo) Oh Marcelo let me go
Bielsa's here, and the devil built a side for Leeds, for Leeds, for Leeds...

So you think you can come here and change my life?
Your coaching makes me love you much more than my wife
Oh Bielsa, just you listen Bielsa, just gotta get out, just gotta get right out of this league
We're Leeds, we're Leeds,
Leeds United matters, anyone can see, Leeds United matters, Leeds United matters to me
Take me where the wins go...

'Doing a Leeds'
Leeds United viert dit jaar zijn honderdste verjaardag en naar aanleiding van het jubileum introduceerde de clubleiding een nieuw logo. In januari 2018 werd het embleem, een plaatje van een bovenlichaam met een vuist die tegen de borst slaat, vol trots gepresenteerd. De euforie was van korte duur, want er stak een storm van protest op. Binnen enkele uren hadden vijftigduizend mensen online een petitie ondertekend in een poging het logo te veranderen. 'Schokkend', 'walgelijk' en 'verschrikkelijk', zo luidden enkele heldere conclusies. Directeur Angus Kinnear liet snel weten dat de club het 'consultatieproces zal heropenen': “Omdat we met veel conventies breken, is dat nodig.”

Het drama rond het logo is exemplarisch voor het imago van Leeds United in de afgelopen vijftien jaar. Decennialang waren the Whites een voorbeeld voor vrijwel iedere Engelse club, waarbij de grootste prestaties in de jaren zestig en zeventig werden behaald met twee landstitels, meerdere nationale bekerwinsten en een finaleplek in de Europa Cup I in het seizoen 1974/75. Na de verloren finale tegen Bayern München (2-0) in het Parc des Princes wist Leeds United nooit meer de gloriedagen te evenaren, een sporadisch hoogtepunt zoals het landskampioenschap in 1991/92 daargelaten. In 2000/01 werd nog de halve finale van de Champions League bereikt, maar dat had de club bewerkstelligd met een ongezonde zucht naar triomf en bovenal onoorbare financiële investeringen.

Bekende namen als Mark Viduka, Robbie Keane, Robbie Fowler, Harry Kewell, Jonathan Woodgate en Rio Ferdinand stonden op het veld, maar de sterren konden met hun sportieve prestaties het wanbeleid niet compenseren. De schuldenlast liep jaarlijks tientallen miljoen euro's op. De verkoop van steunpilaar Ferdinand aan Manchester United in 2002 was de eerste indicatie van de naderende teloorgang. Om het hoofd boven water te houden, werden de beste spelers met de hoogste salarissen van de hand gedaan, met een sportief debacle tot gevolg. Na de vijftiende plek in 2002/03 volgde een jaar later degradatie. De neerwaartse spiraal kon niet worden gestopt en in 2007 volgde de volgende vernederende stap naar de League One. Een rappe ineenstorting van een voormalig topclub als gevolg van financieel mismanagement wordt in de voetballerij tegenwoordig aangeduid met een treffend begrip: doing a Leeds.

Hobbelige weg naar aanstelling Bielsa
Sinds 2010 speelt Leeds United weer in de Championship, maar een hoge notering op de ranglijst bleef vooralsnog uit. Met een zevende plek in 2016/17 deed Garry Monk het beter dan de vorige trainers, maar toch besloot de manager de club opeens in te ruilen voor Middlesbrough. De nieuwe eigenaar én voorzitter, de Italiaanse zakenman Andrea Radrizzani, wilde Monk naar verluidt slechts een eenjarig contract voorschotelen, terwijl de Engelsman meer zekerheid wilde hebben voor zichzelf en zijn gezin. Ook de komst van sportief directeur Victor Orta zou Monk dwars hebben gezeten, aangezien beide heren een andere visie hadden op onder meer het transferbeleid. Monk verdween en Thomas Christiansen kwam, maar het dienstverband van laatstgenoemde trainer op Elland Road bleef beperkt tot zeven maanden.

Na zeven wedstrijden op rij zonder overwinning werd Christiansen vervangen door Paul Heckingbottom, die voor ruim een half miljoen euro werd gekocht van Barnsley. De Engelsman gidste Leeds United uiteindelijk naar een teleurstellende dertiende plek. Na afloop van het seizoen was de gifbeker qua negatieve publiciteit nog niet leeg, aangezien de club twee vriendschappelijke wedstrijden afwerkte in Myanmar. De tour van Leeds United werd gesponsord door een bank die sterk gelieerd was aan het regime dat beschuldigd werd van het plegen van onder meer genocide. Honderdduizenden Rohingya, een grotendeels islamitische etnische minderheid in Myanmar, vluchtten naar Bangladesh, maar daar had Leeds United volgens critici lak aan.

Na de controversiële trip naar Myanmar werd Heckingbottom ontslagen. Verschillende trainers werden gelinkt met de openstaande vacature, zoals Jaap Stam, die in de zomer van 2017 ook interesse genoot van the Whites. Uiteindelijk viel de keuze van de drievoudig landskampioen op Bielsa, die eerder werkte bij onder meer Espanyol, Athletic Club, Olympique Marseille, Lazio en de nationale teams van Argentinië en Chili. "Ik heb altijd de ambitie gehad om in Engeland te werken en tijdens mijn loopbaan heb ik diverse mogelijkheden gehad. Het was echter belangrijk om op het juiste project te wachten. Het was onmogelijk om een club met de statuur van Leeds United af te wijzen”, zei Bielsa.

Wie is El Loco?
De spelers van Leeds United hadden meteen in de gaten dat ze met Bielsa een unieke coach te maken hadden, volgens Josep Guardiola zelfs 'de beste trainer ter wereld'. De vier pijlers van de geprezen voetbalfilosofie van de Argentijn: permanente focus, mobiliteit, rotatie en een urgente vorm van improvisatie. In concrete, beknopte termen: hoog drukzetten, een snelle balcirculatie en systematische looplijnen. Vanaf zijn beginperiode als trainer bij Newell's Old Boys en Mexico tot vandaag de dag blijft de 63-jarige coach zijn gedachtegoed, bestaande uit honderden specifieke regels, overbrengen aan zijn spelers. “Een man met nieuwe ideeën is een maniak, tot zijn ideeën triomferen”, zo stelt Bielsa.

Volgens de Argentijn zijn voetballers goed te conditioneren, mits ze over het talent beschikken én over de wil om zich te ontwikkelen. Bielsa heeft circa 170 oefeningen samengesteld die gezamenlijk het voetbalspel omvatten. Zoals 26 manieren om de bal te veroveren. Of 5 wijzes om je aanspeelbaar te maken bij mandekking. Achter elke oefening zit een gedachte en achter elke voetbeweging een visie. Bijvoorbeeld: “Er zijn 36 verschillende manieren van communiceren bij het geven van een pass.” Bielsa is na het bestuderen van duizenden boeken en video's heilig overtuigd van zijn ideeënleer. “Als spelers geen mensen waren, zou ik nooit verliezen”, aldus de zelfverzekerde trainer. Vrijwel iedere speler die Bielsa in zijn carrière onder zijn hoede had, loopt weg met El Loco.

“Bielsa is een krijgsheer”, stelt Jared Borgetti, een 89-voudig Mexicaans international die bij Atlas met Bielsa samenwerkte. “Hij leerde me hoe ik het spel moest zien en analyseren. Hij was veeleisend, een perfectionist, maar hij wil alleen maar dat zijn spelers voetbal leren, zodat zij kunnen handelen en anticiperen in de wedstrijd. Hij leerde me niet alleen hoe ik moest spelen, het was dieper dan dat.” Arturo Vidal, die als international van Chili geconfronteerd werd met het karakter van Bielsa, vult aan: “Eerst was ik grillig en rende ik als een gek over het veld. Ik concentreerde me niet goed. Hij bracht mij het belang van het mentale bij. Hij heeft mij enorm geholpen om te groeien als voetballer en mens.”

Benjamin Mendy, ex-verdediger van Marseille, heeft laten weten dat niet alleen spelers optimaal moeten presteren. “Als hij zegt dat een pion op tien meter moet staan en de assistent zet de pion op elf meter, ben je de volgende wedstrijd misschien niet van de partij. Zijn staf moet ook goed werk afleveren gedurende de week. Bij de eerste wedstrijd van het seizoen, bij een vriendschappelijk duel, hadden we alleen een dokter mee. Hij sprak niet eens onze taal en er was geen assistent.” Fernando Llorente, voormalig spits van Athletic Club, vat Bielsa in een paar woorden goed samen. “Op het eerste gezicht lijkt hij keihard en kan hij je op je zenuwen werken met zijn volhardendheid en zijn ik-neem-geen-genoegen-met-een-‘nee’-mentaliteit. Maar uiteindelijk moet je concluderen: hij is een genie.”

Impact El Loco bij Leeds United
De aanwezigheid van Bielsa is alom voelbaar. De selectie, ten opzichte van het vorige seizoen aangevuld met vooral huurlingen zoals buitenspeler Jack Harrison, eet ten minste twee keer per dag als groep samen en werkt dagelijks dubbele sessies van soms wel tweeënhalf uur af. Op individuele spelers afgestemde diëten zijn standaard, net als vele uren fitness in de week. “Hij is erg streng, het is alsof je in het leger zit”, aldus middenvelder Mateusz Klich. De staf nodigt iedere speler uit voor een vijftien minuten durende videosessie waarin trainingen, wedstrijden én materiaal van de aankomende directe tegenstander worden teruggekeken. De bezetenheid van Bielsa viert hoogtij bij the Whites, met een van de obsessies de perfecte lengte van het gras. Volgens de Daily Mail zijn doelpalen bij bepaalde velden van het complex verboden, zodat het speelterrein dezelfde hoeveelheid zonlicht krijgt.

Bij Leeds United nemen de spelers, de directie en de fans het eigenzinnige karakter van Bielsa voor lief, want de ommekeer bij de club is sinds de komst van de Argentijn opzienbarend. Dat de coach wedstrijden steevast zittend op de inmiddels fameuze blauwe emmer vóór de dugout bekijkt vanwege 'het betere zicht op het spel', deert niemand in Leeds en omstreken. Acht wedstrijden in het seizoen en er was nog geen nederlaag geleden. Vanaf de eerste overwinning tegen Stoke City (3-1) was Leeds United in de bovenste regionen terug te vinden. In de onlangs verloren wedstrijden tegen Hull City (0-2) en Nottingham Forest (4-2) werden echter ook de bekende pijnpunten van de filosofie van Bielsa blootgesteld: defensieve instabiliteit. Door de gehanteerde, offensieve tactiek blijft een solide verdediging soms uit.

Tegen Nottingham Forest bleek de aanvalsmentaliteit van Bielsa zijn achilleshiel, want na het wegsturen van Kalvin Phillips weigerde de oefenmeester in de tweede helft een verdediger in te brengen om de 2-1 voorsprong te verdedigen. Bielsa is fan van een kleine selectie, maar wilde de enige overgebleven, onervaren, verdedigers op de bank, Leif Davis (19) en Aapo Halme (20), niet inzetten in plaats van zijn aanvallend ingestelde spelers. Het verweer: “Ik heb wel aan een verandering gedacht, maar heb het uiteindelijk niet gedaan. Ik had geen bruikbare speler tot mijn beschikking.” Desalniettemin lonkt voor Leeds United nog altijd de Premier League, aangezien de roemruchte club fier aan kop gaat in de Championship en een plek bij de eerste twee dus reëel is. Bielsa inspireert eenieder die Leeds United een warm hart toedraagt: “Het mogelijke is al gedaan. Wij doen het onmogelijke”, zo luidt het credo van de meester.