‘Ajax heeft misschien wel de beste opleiding van de wereld’

ABU DHABI - Wilco van Buuren (56) was bij de B1 van Ajax de trainer van onder anderen Kenneth Vermeer, Ryan Babel, Urby Emanuelson en Quincy Owusu-Abeyie. Afgezien van één jaar bij TOP Oss Onder-19 heeft Van Buuren sinds zijn tijd in Amsterdam enkel in het buitenland gewerkt. Afgelopen zomer begon de voormalig verdediger aan een nieuw avontuur, want hij mag zich de trainer van de Onder-16 van Al-Ain noemen, de meest succesvolle club van de Verenigde Arabische Emiraten en de kersverse verliezend finalist van het WK voor clubteams.

Door Gijs Freriks

Van Buuren kwam als voetballer uit voor DHC Delft, Ajax, PEC Zwolle, Willem II, ADO Den Haag en Kozakken Boys. Bij Ajax debuteerde hij in augustus 1983 in het eerste elftal toen hij in een wedstrijd tegen FC Utrecht (1-1) als invaller binnen de lijnen kwam voor huidig bondscoach Ronald Koeman. De loopbaan van Van Buuren bleek evenwel geen lang leven beschoren, want op 27-jarige leeftijd werd hij afgekeurd omdat er een afwijking bij beide heupgewrichten was geconstateerd. De Delftenaar ging kinderkleding en cadeauartikelen verkopen, maar keerde gauw terug in de voetballerij. Met dank aan Co Adriaanse, die als een rode draad door de carrière van Van Buuren loopt.

Adriaanse haalde de stopper Van Buuren immers naar PEC Zwolle en ADO en toen Van Buuren was afgekeurd, mocht hij als assistent-trainer stage komen lopen bij het eerste van Willem II. “Ze speelden Champions League-voetbal. Het was een heel mooie tijd.” Toen Adriaanse trainer werd bij Ajax, besloot hij opnieuw om Van Buuren aan zijn staf toe te voegen. Contact hebben de twee echter niet meer: “Ik ben niet zo’n netwerker, dus dat het contact is verwaterd, zal deels aan mij liggen. Hij is belangrijk voor mij geweest, dus het is jammer dat we elkaar niet meer spreken.

Na zijn periode bij Ajax ging Van Buuren in uiteenlopende functies aan de slag bij NEC, Bahrain Riffa Club, de Hongaarse voetbalbond, Al-Ahli, Al-Shabab en de bond van Saudi-Arabië. Bij Al-Ain tekende Van Buuren afgelopen zomer een contract voor één jaar. Hij houdt zich daar zogezegd bezig met het Onder-16-elftal en daarnaast bemoeit hij zich actief met de scouting van de vereniging uit Abu Dhabi en geeft hij adviezen op technisch gebied. “Het bevalt goed. Het leven buiten het voetbal is een stuk rustiger dan in Riyad en Dubai, maar ik heb het goed naar mijn zin. Al-Ain is een heel grote club met een rijke traditie en historie.”

Hoe is de club bij jou terechtgekomen?
“De hoofdreden is waarschijnlijk dat ik het bij Al-Shabab Onder-19 erg goed heb gedaan. Daar heb ik in deze contreien toch naam gemaakt. Ik kon al twee keer eerder naar Al-Ain en nu zijn ze dus voor de derde keer bij mij uitgekomen. De eerste keer dat ik naar Al-Ain kon, zat ik dus bij Al-Shabab. Ik had het daar goed naar mijn zin en het was lekker werken met een fijne groep spelers. Daarom ben ik gebleven. De tweede keer dat ik naar Al-Ain kon, zat ik bij de Saudische bond. Ik had daar incidenteel contact met bondscoach Bert van Marwijk, maar had wel een bijdrage in de scouting voor het eerste elftal en heb meegewerkt om nieuwe competities op te zetten. Daar werd tot de Onder-15 namelijk geen competitievoetbal gespeeld.”

“We zijn daarom competities voor de Onder-12 en Onder-14 begonnen. We hebben daarnaast een masterplan ontwikkeld om te laten zien hoe de opleidingen van de clubs eruit moesten zien. Zo zijn we onder meer begonnen met het opzetten van een trainerscursus. Het was al met al zó’n grote uitdaging dat ik besloot om niet op de aanbieding van Al-Ain in te gaan.” Van Buuren legde bij de Saudische bond verantwoording af aan technisch directeur Jan van Winckel, een Belg die weer ‘korte lijntjes’ had met de Minister van Sport. “We wilden een bijdrage leveren aan zowel de korte- als de langetermijnvisie”, aldus Van Buuren.

Bij de Saudische bond heb je bijgedragen om een bepaalde structuur neer te leggen. In hoeverre houdt die structuur stand wanneer je bent vertrokken?
“Dat is moeilijk te zeggen. Want: als je als bond weer uit een ander Europees land mensen gaat halen die op een heel andere manier werken, dan kan de structuur volledig worden omgegooid. En wordt het er dan beter van? Dat weet je niet. Kijk alleen al naar de scouting. Toen ik bij de bond kwam, was er niets vastgelegd over spelers. Er was geen database. Met Adrie Koster en Roel Coumans heb ik daarom ieder weekeinde wel twee, drie wedstrijden van de Saudische eredivisie bekeken om alle spelers in kaart te brengen voor de nationale ploeg. Ook bekeek ik de wedstrijden van de Onder-15, Onder-17 en Onder-19. Wij hebben al deze informatie opgeslagen en de mensen die na ons kwamen, konden dus met ons werk verder.”

Hoe kan het dat belangrijke informatie, zoals data over potentiële spelers voor de nationale ploeg, aanvankelijk niet werd opgeslagen? Wat was daar de reden van?
“Dat ligt waarschijnlijk aan de instelling van de mensen. Ik ben hier met een aantal Nederlanders en Belgen naartoe gegaan om een basis te leggen voor de toekomst. Op het moment dat je weggaat, wil je iets achterlaten zodat je opvolgers ermee door kunnen gaan, in dit geval voor de mensen bij de voetbalbond van Saudi Arabie. Zo is mijn instelling en zo werd er ook bij Ajax gewerkt, om maar een voorbeeld te noemen. Als trainer geef je zoveel mogelijk mee aan spelers van een bepaalde leeftijdsgroep. De volgende trainer doet dan weer zijn best om nog meer informatie mee te geven en zo gaat dat door. Alles met als doel om die ene speler uit de Onder-7 in het eerste elftal van Ajax te krijgen. Die voetballer moet van iedere trainer iets hebben meegekregen. Dat moet de insteek zijn.”

Over Ajax gesproken: heb je het idee dat je als trainer in het buitenland nog altijd de cultuur van Ajax uitdraagt?
“Iedereen hier praat over Ajax en dat doen ze al jaren. Ajax heeft ook gewoon een van de beste opleidingen, zo niet dé beste opleiding van de wereld. Barcelona speelt eigenlijk ook naar het idee van Johan Cruijff; Josep Guardiola geeft zelf toe heel veel van Cruijff te hebben geleerd. Druk zetten, de bal laten lopen, de vrije man zoeken tussen de linies. Dat zijn automatismen waarmee alle voetballers bij een club als Ajax worden opgeleid. Ik haal bij Al-Ain vaak praktijkvoorbeelden aan uit mijn periode bij Ajax en verwijs ook vaak naar spelers die ze hier goed kennen. Wesley Sneijder liep bij Internazionale bijvoorbeeld heel goed vrij tussen de linies. Door dat soort voetballers als voorbeeld te gebruiken, probeer je situaties duidelijk te maken. We maken als hulpmiddelen ook gebruik van beelden; dat is nog beter en duidelijker voor de spelers.

Op LinkedIn sta je op de foto met Guardiola. Wat is het verhaal achter die afbeelding?
“Voor de nationale ploeg van Saudi-Arabië was ik in Qatar aan het scouten bij onze Olympische ploeg. Bayern München was daar op trainingskamp op de Aspire Academy in Doha en met een analist ben ik toen bij een training van Bayern langsgegaan. We hebben even met elkaar zitten praten. Niet lang, want Guardiola had weining tijd. Het ging met name over het Nederlandse voetbal, de manier van opleiden en natuurlijk over Johan Cruijff.”

Bij Al-Ain leid je op voor het eerste elftal. Hoe is de doorstroom eigenlijk?
“Hooguit één, soms twee spelers per lichtingsjaar komen bij de groep van het eerste elftal, maar ze halen voornamelijk voetballers van buitenaf. Daardoor is het voor de jeugd moeilijk om door te stromen. Er wordt vaak gekozen voor de korte termijn. Een trainer kiest hier ook minder gauw voor de jeugd omdat die spelers toch minder stabiel presteren. Dan gaat hij liever voor routine. Want vaak krijgt een trainer in dit soort landen niet veel tijd om te presteren.”

Geeft het jou wel genoeg voldoening als er zo weinig doorstroom is?
“Het is van heel veel clubs, waar ook ter wereld, de doelstelling om per lichtingsjaar een of twee spelers te laten doorstromen. Het grootste probleem van de jeugd hier is alleen de mentaliteit, de gemakzucht. In de emiraten en Qatar hebben deze jongens vaak alles al en bekommeren de ouders zich minder om hun kroost. Ze laten de opvoeding vaak over aan een oudere broer of nanny. De spelers hebben een minder professionele levensstijl: meer fastfood en te laat naar bed. Het echte leven als een prof is te weinig aanwezig. We proberen die mentaliteit stapje voor stapje te verbeteren.”

Of Van Buuren volgend seizoen nog werkzaam is bij Al-Ain, dat weet hij niet. Hij heeft nu nog een contract voor nog maar een half jaar en in de Verenigde Arabische Emiraten zijn arbeidsovereenkomsten doorgaans minder waard dan in Nederland, weet Van Buuren. “Ik zou best wel weer in Nederland willen werken, maar dan moet je wel de kans krijgen. Ik hoef niet per se als coach aan de slag te gaan, maar zou ook wat in de scouting kunnen doen. Ik heb daar veel ervaring mee en zou best als internationaal scout voor een Nederlandse club kunnen en willen werken.”

Hoe denk je over een terugkeer bij Ajax? Zou dat een absolute droom zijn?
“Het liefst zou ik bij Ajax werken, een fantastische club. Het lijkt mij wel wat om daar als internationaal scout te werken.” Mocht Van Buuren straks scout zijn van een Nederlandse club, dan zou hij niet gauw op ontdekkingsreis gaan naar spelers in het Midden-Oosten. De spelers daar zijn immers, zo herhaalt hij, vaak gemakzuchtig, fysiek niet sterk genoeg en minder professioneel: “Er zijn weinig spelers uit bijvoorbeeld Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten en Saudi-Arabië die goed genoeg zijn voor de Europese competities.”

Ook Omar Abulrahman niet? Hij stond altijd te boek als een groot talent...
“Hij is een heel goede voetballer, zeker technisch. Toen ik aan het scouten was voor Saudi-Arabië om een wedstrijdanalyse te maken, bekeek ik een wedstrijd tussen de Verenigde Arabische Emiraten en Maleisië. Abdulrahman is aan de bal heel goed, technisch sterk en slim. Hij speelt nu bij Al-Hilal en daar speelt hij in een hoger tempo dan bij Al-Ain, maar het tempo van bijvoorbeeld de Eredivisie zou volgens mijn opinie nog steeds te hoog zijn voor Abdulrahman. Veel spelers uit die contreien kunnen gewoon niet mee in het Europese voetbal. Of hij ook niet bij een club als FC Groningen mee zou kunnen? Nee, FC Groningen is een ploeg die vaak minder balbezit heeft, dan zou hij meer moeten verdedigen en dat is niet zijn sterkste punt. Bij een club als Ajax zou Abdulrahman dan nog meer kans maken. Zij hebben meer balbezit en dan is Abdulrahman goed”, besluit Van Buuren.